Ктеріп-тасымалдау ондырылары. Баылаушы оршалар мен эстакадтар. Домкраттар

№7 дріс. Таырыбы «Ктеріп-тасымалдау ондырылары. Баылаушы оршалар мен эстакадтар.Домкраттар»

7.1 Жалпы млімметтер мен сыныпталуы

Ктеріп-тасымалдау ондырылары автомобиль ксіпорыныны технологиялы жабдытарыны бірыай кешенді рамдас блігі болып саналады жне ндірістік процесті раушы элементтеріні барлыыны дерлік функциялы йлесімділігін амтамасыз етеді.

ондырыны бл трі ксіпорын территориясындаы тасымалдау жмыстарын орындауды жне техникалы ызмет крсету жне жндеу жмыстары кезінде автомобиль агрегаттары мен тораптарына ол жетімділігін амтамасыз етеді. Келесі трлерге блінеді: баылау, ктеріп-баылау, ктеріп-тасымалдау жне тасымалдау ондырылары.

Баылау ондырыларына баылаушы жыра (канава) жне эстакадтар жатады.

Ктеріп-баылау ондырыларына ртрлі типтегі ктергіштер, гараж домкраттары, автомобильді аударыштар, т.б. жатады. Ктеріп-тасымалдау ондырыларына ктергіш аралытар, тлдер, аз габаритті жылжымалы жк ктергіш крандар, гидравликалы тіреуіштер арапайым жк армауыш механизмдері бар р трлі типтегі арбашалар болып табылады. Сонымен атар бл ондырылар тобына автомобиль тораптары мен агрегаттарын ауыстыруда олданылатын механикаландырылан кешендерді жатызуа болады. Тасымалдаушы ондырылара техникалы ызмет крсету посттарыны здіксіз желілері арылы автомобильді жылжытушы конвейерлер, электрлі немесе автожктеуіштер, арапайым арбашалар жатады.

Санамаланан ондырылар трі конструкциясына, арналуына, жне орнатылу тсіліне арай траты жне жылжымалы; ал трлі автомобиль модельдерінде орындалатын жмыс диапазонына байланысты мбебап жне арнайылатылан болып блінеді.

Жетек типіне байланысты ондырылар олмен басарылатын жне механикаландырылан болады. Механикаландырылан ондырылар ондыры жетегіне байланысты келесі трлерге блінеді: электромеханикалы, пневматикалы, гидравликалы, пневмагидравликалы.

Ктеріп-тасымалдау ондырыларына келесідей негізгі талаптар ойылады:

- жмыс жргізу кезінде максималды ыайлылыты амтамасыз ету;

- жмыс жргізу ауіпсіздігін амтамасыз ету;

- жоары сенімділік жне мырлылы;

- конструкцияны габариттік лшемдері мен металды клеміні аз болуы;

- бастапы н мен пайдалану шыыныны тмендігі;

-басару жеілдігі мен ызмет крсетуді арапайымдылыы.

Ктеріп-тасымалдау ондырысыны трі мен конструкциясын – технологиялы операцияны орындау уаытын тмендету ажеттілігін; тасымалданатын жкті саталуын амтамасыз ету; жмыс ндірісіндегі ауіпсіздік режелеріні саталуын ескере отырып тадайды.

Пайдалануды жеілдету масатында олданылатын ондырыны біртипті трін тадауа мтылан дрыс. Отайландырылан ктеру-тасымалдау ондырыларын тадауда анытайтын негізгі факторларына ктерілетін жне тасымалданатын жкті салмаы мен габариттік лшемдері, тасымалдау затыы мен биіктігі, німділігі жатады.

7.2. Баылаушы оршалар мен эстакадтар.

Баылаушы канавалар автоклік ксіпорындарында олданылатын, бірмезгілде жаны, тбесі, арты шептерде жмыс жргізуді амтамасыз етуші мбебап рал болып табылады. Баылау канаваларын техникалы ызмет крсетуді здіксіз желілері мен тура серлі бекеттерінде олдану аса ыайлы. Баылау канавасыны тадалынатын слбесі орындалатын жмыс тріне; автомобильді йлесіділік слбесі мен габариттік лшемдеріне; автоклік ксіпорныны ндірістік ауданына туелді. Баылау канаваларындаы жмыс орныны дегейі блме еденінен тмен орналастыру ерекше адаалау мен жасартылан ебек жадайын амтамасыз етуді талап етеді. Канавалара еден асты каналдар арылы канава зындыыны р метріне 200м3/са кем болмайтын клемде ауа беріліп труы жне ауа температурасы +16...250С рауы тиіс. Табии жарытандыру жетіспеушілігі канава тбіне шыратар орнатумен алмастырылуы тиіс. Баылау канавасыны абыраларын ашы тсті татайшалармен аптайды, еден 12% еіспен орындалады жне тормен жабдыталады.

Баылау канаваларыны негізгі технологиялы сипаттамасына оны ені мен тередігі жатады. Автомобиль астында жргізілетін жмыстары кезіндегі канава тередігі автомобиль доалатарыны радиусына жне жол саылауларыны шамасына байланысты жк атомобильдері мен автобустар шін 1,2...1,3м; жеіл автомобильдер шін 1,4...1,6м райды. Бйірлік канаваларды ені 0,6м кем болмаан жадайда тередігі 0,8...0,9м аспайды. Канава зындыын автомобиль конструкциясы мен габариттік лшемдеріне, сонымен атар жмыс бекетіні арналуына байланысты тадайды.

Барлы типтегі баылаушы канаваларыны кемшіліктері тмендегідей: орындаушыа алыпты жмыс жадайын амтамасыз ету иындыы (кеістікті тар болуы; табии желдетуді жетіспеушілігі, автомобильді астын жарытандыруды лсіздігі), автомобильді кейбір агрегаттарымен жмыс жасауды ыайсыздыы жне ндіріс кеістігін айта жобалау жмыстарын жргізуге уаыт пен аржыны кп млшерде жмсалуы.

Баылау канавасыны жаратарына электромеханикалы, электрогидравликалы, пневматикалы ктергіштер жатады. Ктергіштер канава бойымен жылжитын арнайы кареткіге бекітілген.

Эстакадтар – еден дегейінен 0,7...1,4м биікте орналасан, металдан, темір бетоннан жне ааштан жасалан табанды кпір болып табылады. Эстакадтар тйыталан жне тік ткілі, траталан жне жылжымалы болады. Канавалармен салыстыранда эстакадтарды олдану автомобильді астыы блігінде жргізілетін жмыстарды санитерла-гигиеналы жадайларын жасартады. Еден дегейіне тмен жмыс орындарын орнату ммкін болмаса немесе отайландырылмаан жадайда канаваларды бірнеше трін эстакадтармен алмастырады. Эстакадаларды монтаждау жеілдігі, оларды жндеуді озалмалы рылыларыны рамына пайдалануа ммкіндік береді. Автомобильді эстакадаа орнату шін еіс шамасы 20...25% те болатын клбеу рампа олданылады.

7.3. Домкраттар

Домкраттар – ктеру рылысы мен кштік органнан тратын арапайым, жылжымалы, жк ктергіш механизм болып табылады. Домкраттар жмыс бекеттеріндегі осымша ондырылар болып табылады жне автомобиль блшектерін баылау немесе монтаждау жне жндеу жмыстары кезінде агрегаттарын демонтаждау шін ктеріп труа арналан. Арналуына арай жолды (дорожные) жне гаражды болып блінеді. Кштік рылы типіне арай механикалы (брамалы, рычагты-рейкалы, тісті-рейкалы); гидравликалы; пневматикалы; пневмогидравликалы болып блінеді. арапайым брамалы домкрат 7.1,а – суретінде крсетілген. Конструкциясы жаынан брама 4 оймалы цилиндрлі шыбы трінде болады. Сомын 3 трыа 5 ата орнатылан. Браманы жылжуы ттаны 1 айналдыру арылы жзеге асады. Сомынды кп жадайда осьтік бекітуге арналан фланецті тлке пішіндес етіп жасайды.

Брамаларды жасауа 45, 50, А45, А50 сияты термиялы деусіз немесе У10, 65Г, 40Х, 4ОХГ термиялы делген болат маркалары олданылады.

7.1.-сурет. Брамалы домкрат слбесі: 1 — тта; 2— табан; З — сомын; 4 — брама; 5 — тры; — брама ойыыны номиналды диаметрі; — сомынны сырты диаметрі; Н — сомын биіктігі; — сомын буылтыыны биіктігі;, — сйкесінше табанны тіреуіш блігі мен тесігіні диаметрі; — брамаа сер етуші остьтік кш; — домкрат ттасына тсетін кш; — тта зындыы; — сомын фланеціні сырты диаметрі; — браманы сфералы шыны (торец) радиусы; — табан конусыны брышы

Брама-сомын берілісіні жобалау есептеулерінде ойыты орташа диаметрі аныталады м:

, (7.1)

мнда — брамаа сер етуші остьтік кш, Н; — сомын биіктігіні ойма диаметріні орташа мніне атынасы (бтін сомын шін = 1,2...2,5, айырыты сомын шін = 2,5... 3,5); [q] — ойытаы ммкін ысым, Н/м2 ((6.1)/1/.-кесте). Орташа диаметріні табылан мні бойынша браа параметріні стандартты лшемдерін абылдайды: ойманы сырты диаметрі , ішкі диаметі , орташа диаметрі жне ойманы адамы .

Гидравлическалы домкраттар орындалуы арапайым, пайдалананда сенімді, лкен жк ктерімділік пен ПК-ке ие болуы ммкін жне ышамды ондыры.

Тасымалданатын гидравликалы домкрат (7.2-сурет) бірыай трыа орналастырылан кштік гидроцилиндрден, олды плунжерлі сораптан, жмыс сйытыына арналан резервуардан жне клапандар жйесінен тратын ондыры болып табылады. Ктеру биіктігіні диапазонын лайту шін штокты 1 жоары блігі брамамен 2 жабдыталынады. Жмыс сйытыы ретінде минералды майлар пайдаланылады. Домкрата жмыс сйытыы оймалы тыын 4 кмегімен йылады. Жкті ктеру жмыс сйытыын айдаушы клапан 7 арылы плунжерлі сораппен кштік цилиндр астындаы жмыс уысына беру арылы жзеге асады. Жкті тсіру шін жмыс уысы мен резервуарды 9 жаластырушы кранды 8 ашады.

Домкратты жкктерімділігі , Н, мына формуламен аныталады:

, (7.2)

мнда — ттаа тсетін кш, Н ( 300 Н); — шток пен плунжер диаметрі, м; — плунжерлі сорап жетегіні рычагты механизміні сйкесінше лкен жне кіші иіні, м; - домкратты ПК-і (орта есеппен =0,7).

Жобалау есебінде (7.2) тедеулер плунжер диаметрін есептейді. Алынан шамас тыындауыш саинаны стандартталан лшемдерімен сйкестелінеді.

Автомобиль домкраттары шін:

5 м; ,2 ... 0,3 м; =0,008... 0,01 м.

Сораптан шыу кезіндегі жмыс сйытыыны ысымы , Н/м2,

(7.3)

Плунжерлі сорапты берілімі , м3/с:

(7.4)

мнда — плунжер жрісі, м, = (0,7...0,9); — сорапты клемдік ПК-і ( = 0,95...0,98); - 1 минуттаы плунжерді жылжу саны ( 30).

Жк ктеру жылдамдыы , м/с:

(7.5)

Жмыс сйытыыны жоары ысымды уыстан аып кетуін алдын-алу шін штокты беті жоары длдікпен деледі, 45 НRC.С жне одан да жоары жиілікті токпен шыдайды, хромдалады. Толы саылаусыздыа ол жеткізу шін 50 МПа дейін ысымда жмыс істейтін манжет орнатады.

Гаражды сйремелі домкраттар жылжымалы жкктергіш механизмі болып табылады. Бл домкраттарды конструкциясы домкратты атарушы рылысын ктеру орнына, басару органдарын ктерілетін автомобильді габариттеріні шегінде алдырып, жеткізуге ммкіндік береді.

7.2-сурет. Жылжымалы гидравликалы домкрат слбесі: 1 — шток; 2 — брама; З — тры; 4 — тыын; 5— жмысты сорап плунжері, 6,7 — айыра ткізу жне айдаушы клапан соответственно; 8 — кран; 9 — резервуар для рабочей жидкости; — штокты диаметрі; — плунжер диаметрі; —домкрата серн етуші остьтік кш; — ттаа сер етуші кш; — плунжерлі сорап жетегіні рычагты механизміні сйкесінше лкен жне кіші иіні.

Бл-жмыс ауіпсіздігі мен ыайлылыын амтамасыз етеді. Бл домкраттар конструкциясыны негізін екі немесе трт доалатарына атарушы рылылар, плунжерлі олды басару сорабы, жмыс сйытыыны ыдысы мен басару органдары орнатылан пісірілген рама райды. Гаражды домкраттар кштік гидроцилиндрлерді орналасуына арай ажыратылады.

дебиет: 1.нег.[115-125]

Баылау сратары

1. Ктеріп-тасымалдау ондырыларыны негізгі типтері мен арналуын сипаттаыз.

2. Баылау канавалары мен эстакадтарды олдану аймаы мен конструкциялы орындалуы андай?

З. Брамалы домкратты конструкциясын, жмыс принципін жне есептеу дісін айтып берііз.

4. Гидравликалы домкратты конструкциясын, жмыс принципін жне есептеу дісін айтып берііз.

5. Гаражды домкраттарды артышылытары андай?

Ктеріп-тасымалдау ондырылары. Баылаушы оршалар мен эстакадтар. Домкраттар