Баылау- диагностика жасау ондырылары

№10 Дріс «Баылау- диагностика жасау ондырылары»

10.1. Автомобильдерді диагностикалау дістері мен ралдары

Автокліктік ксіпорындарында автомобильдерге диагностика жмыстарын жргізу – бл техникалы ызмет крсету жне жндеу жмыстарындаы технологиялы процесті бір блігі. Диагностика тсінігіні астарында автомобиль агрегаттары мен тораптарыны аауларын оларды блшектемей-а анытау, автомобиль озалысыны ауіпсіздігіне сер етуші параметрлерді анытау, автомобильді техникалы кйін анытау жне параметрлерін реттеу сияты тсініктер жатыр.

Автомобильдерді диагноздау дістері мен ралдары оларды жмыс режимін имитациялауа, диагностикалы параметрлерді лшеуге жне диагноз ою шін ызмет атарады.

лшенетін диагностикалы параметрлерді тріне байланысты диагноздау 2 топа блінеді: жмыс процесіні параметрлеріне сйкес келетін немесе диагноздау объектісіні тиімділік параметрлеіне (уат, тежеу жолы, отын шыыны жне т.б.) сйкестелінетін функционалды диагноздау жне объектіні функциялауа ажетті параметрлерге (ызу, діріл, пайдаланылан газ рамы) немесе геометриялы, рылымды параметрлерге сйкес келетін локальды диагноздау. Функциялы диагноздау дістері мен ралары жалпы объектіні жмыса абілеттілігін, яни жалпы (кешенді) диагноздауа арналан. Егер жмыс параметрлері алыпа сйкес келмесе, диагноздау жмыстарын локальды дісті кмегімен элементтерді аауларыны себебін анытау шін тередете жргізеді

Локальды диагноздау дістер мен ралдары объектіні элементтік диагноздауды амтамасыз етеді. Диагностикалы ралдарлы стендтік жне жылжымалы трлері ажыратылады.

Автокліктік ксіпорындарда автомобильдерді тарту асиеттерін диагноздау стендтері, тежеіуіштерін диагноздау стендтерін, жріс блігін диагноздауа арналан стендтерін жне жинаталан (комбинированные) стендтер пайдаланылады.

Жылжымалы диагноздау ралдарына діріл-акустикалы параметрлеріні (бл діс озалтышты, трансмиссия агрегаттарын, дизельдегі жанармай жабдыын тексергенде олданылады) згеруін диагноздауды амтамасыз ететін аспаптар, уаыт аралыында айталанатын процестер немесе циклдар (стробоскопиялы шамны кмегімен ттату брышын анытау шін, осцилограф кмегімен ттау жйесіні аспаптары, амортизаторлар, жне т.б.), жылу жадайына байланысты, яни температура, жылдамды, ыздыру орны (мойынтіректер, редукторларды диагноздауа), жмыс клеміні герметикалы асиеттеріне арай, майды, отынны, пайдаланылан газды параметрлеріне байланысты, геометриялы параметрлеріне байланысты (алдыы белдеме механизмдерін, трансмиссия, рульдік басарым, клапандар) диагноздау жмыстары жатады.

Диагноздау дістері мен ралдарына лшеу длдігі, сенімділік, технологиялы жне немділік сияты негізгі талаптар ойылады.

10.2. Автомобильді тарту-экономикалы асиеттерін диагноздауа арналан стендтер.

10.2.1. Жалпы мліметтер мен сыныпталуы.

Тарту-экономикалы асиеттерін диагноздауа арналан стендтер автомобильге оны отын немділігі мен уаты сияты пайдалану асиеттері сияты негізгі крсеткіштері бойынша кешенді диагноздау жмыстарын жргізуге арналан. Кп жадайда келесі диагностикалы параметрлері баыланады: жетекші доалатардаы уат (доала уаты) , айналу моменті (немесе тарту кші) , ролик айналасындаы сызыты жылдамды ; сыбаалы отын шыыны , озалтышты тиімді уаты , доалатарды жне трансмиссияны арсыласу моменті .

Сонымен атар, тарту-экономикалы асиеттерін диагноздау стендтері автомобильге тередетілген элементтік диагноздаумен байланысты жмыстар жргізуге ммкіндік береді (мысалы, ілініс муфтасыны пробуксовкасын анытауа болады, жктемемен жмыс жасап тран трансмиссияны тыдау жне баылау арылы спидометрді дрыстыын баалау, оны жеке блшектері мен элементтеріндегі аауларды анытау жне т.б. ) автомобильді тарту-экономикалы асиеттерін диагноздауа арналан стенд (10.1-сурет) тіреуші-жетекті ондырыдан 2, жктелген ондырыдан, басару пультынан 4 трады. Сонымен атар стендтер тесттік тртіпті тапсырмаларын жасау ондырысымен, диагноз ою, апаратты беру жне деуге арналан ондырылармен жабдыталан.

10.1.-сурет Автомобильді тарту-экономикалы асиеттерін диагноздау стендіні слбасы: 1 — пайдаланылан газдарды ыыстыру ондырысы, 2— тіреуші-жетек рылысы; 3 — диагноз ойылатын автомобиль; 4 — басару пульті жне индикация; 5 — желдеткіш

Тарту экономикалы асиетін диагноздау стенді конструкциясыны негiзгi классификациялы белгiлерi болып мыналар табылады:

- тiрек – жетекті рылымны трi;

- жктеме рылымыны трi;

- лшелетiн диагностикалы параметрлердi трi;

- диагноздалатын автоклiктi трі бойынша стендтi таайындауы.

Тарту экономикалы асиетін диагноздау стендіні тірек – жетегіні ондырысы бiр немесе екi бастаушы стерiмен жылжымалы роликтерi бар рама болып табылады. автоклiктi рбiр бастаушы доалаа екi роликтерi бар тiрек – рылымдар ке таралан болып саналады. Тiрек – жетекті рылымды автомобильді стендтен ауіпсіз тсуі шін тежеуiштермен жне роликтерді аралыында орналасан ктергіштермен жабдытайды. Роликтер екеуiнi бiрi - жмыс, екiншi – бос жрісті, біра стендтi екi ролигі де жмысшы болып табылатын конструкцияларда бар.

10.2-сурет. Автомобильді тарту-экономикалы асиеттерін диагноздауа арналан рамды стендті кинематикалы слбасы:

1 — тахогенератор; 2 — инерционды масса (маховик); 3, 5 — роликтер; 4 — доалаты ыыстырушы; 6— редуктор; 7— ысым сезгісі; 8— жктегіш; 9— доала аыш.

Жктеме рылымдар диагноздалатын автомобильдерді ойылан жктеме жне жылдамды тртібін автомобиль доалатарыны кмегімен айналдырылатын роликтерді тежеу шін ызмет атарады жне балансталан тежеуіш болып табылады.Жктеме рылымдары оны доала айналдырылатын роликтердi тежеуi тап алан диагноздалатын автоклiктi жктеме жне шапша жмыс тртiбiнi жасауы шiн жолымен ызмет крсетедi, жне тепе-тедiктi сатау болады ауырсын анат массалар да тежедi. Жктеме рылымдарыны бiрiншi трi кш беретiн стендтерi шiн олданады, екiншi - инерция стендтерi шiн. рамалы стендтерді тепе-тедiктi сатау тежеуiшпен жне маховикті массалармен жабдытайды. Тежеуiшпен жне роликтердi арасындаы редукторды оюы болуы ммкiн.

рамалы тарту-экономикалы асиетіні стендіні кинематиялы схемасы 10.2-шi суретте крсетілген. Инерция жне кш беретiн стендтер конструкциясында сйкесiнше жктеме немесе маховикті массалар болмайды.

Жктеме рылымдарыны трiне байланысты диагностикалауды екi тртібін атауа болады: шапша жне жктемелі. Шапша тртiп автоклiк инерция стендтерiнi инерция жйесiнi таратып жiберуiн процессiнде жзеге асырылады. Жктемелік диагнозду тртібі траты жылдамды жне диагноздау кезіндегі жріс роликтеріні тежеу кшімен сипатталады.

Куштік тарту-экономикалы асиеттерін диагноздауа арналан рамды стендте жктегіш ретінде гидравликалы тежеуіш, генератор тртібінде жмыс жасайтын ауыспалы жне траты токты электродвигатель, электродинамикалы тежеуіш (индикатор) пайдаланылады. Барлы аталан тежеуiштер жылжымалы ролигiмен бiрлескен ротор жне тепе-тедiктi сатала отырып iлiнген статорлардан трады. Жктеме конструкциясы автоклiктi техникалы кйіні негiзгi кешендi параметрі болатын жтылатын уатты лшеуге ммкiндiк бередi.

Инерциялы тарту-экономикалы асиеттерін диагноздауа арналан рамды стендінде серпімді массалар есебінде стенд роликтеріні массасын жне роликтермен редуктор арылы байланысан арнайы сермерлер олданылады. Стктерiне стендтi роликтерi жне роликтермен редуктор арылы бiрлескен арнайы сермерлер ауырсын анат массалар ретiнде массаны пайдаланады. Маховиктік массаларды автоклiктi бастаушы доалатарыны роликтерiнi таратып жiберуiнде стендтi те инерция моментiне кедергi крсетедi. Автоклiктi доалаты уат кбiрек болан сайын ойылан шапша диапазондаы инерция массаларыны жолы мен мтылыс уаыты аз болады.

Диагностикалауды параметрлерi екi топа блінеді: бiрiншiсi орта диагностикалауды интегралды параметрлерiнен трды, екiншi - жеке жйелердегi ааулытарды iздестiруi жне рылымдар шiн элемент бойынша диагностикалауды (блiндiлер ) осымша параметрлерi.

10.3 Автоклiктердi тежеу жйелерiнi диагностикалауды дістері мен ралдары.

Бiрiншi топты диагностикалы параметрлерiне келесi жатады: автоклiк жне доалаты тежеу жолы; озалысты коридорынан ауыту; автоклiк жне доалаты бседiгi; меншiктi тежегiш кш; тежелген кйдегi автоклiк жыылмай тратын жолды клбеуi; стер доалатарды тежеу кштерiнi бiр алыптылыыны коэффициентi; тежегiш кштi бiлiкке лестiрiлуi коэффициенті; тежегiш ерiксiз келтiрудi (немесе тотату) iстеудi уаыт; тежегiш ерiксiз келтiру нобайларындаы оны згерiсiнi ысымы жне жылдамдыы, таы басалар.

Екiншi топтар диагностикалы параметрлерге келесi жатады: толы жне тежеуiштi педальнi бос рекет жрiстерi; резервуардаы тежегiш сйыты дегейi; тежелмеген доалаты айналуына кедергi кшi; жол жне доалаты бседеу жолы; тежеуiш барабаныны абырасыны жуандыы мен сопатыы; жуанды жне тежегiш дисктi алыдыы мен аырауы; тежегiш жапсырманы жуандыы; тежегiш цилиндрдi штогiнi жрiсi; фрикциялы буа саылау; жетектегі ысым, таы басалар.

Бл параметрлер iшiнен жеке доалатара тежеу кштерi, орта меншiктi тежегiш кштi, тежеу кштерiнi бiлiктi бiр алыптылыыны коэффициентiн, тежеуiштердi iстеуiн уаыттарды тежеуiштердi стенд сынауларында мiндеттi трде анытайды. Бл крсеткiштерде орта меншiктi тежегiш кш жне бiлiктi бiр алыптылыты коэффициентi есептi болып табылады.

Тежеуiштердi техникалы кйiнi анытауды ш дiсі белгiлi: жол шарттарында - жрiс сынаулары; диагностикалауды арасында кiрiстiрiлген ралдарыны пайдаланулары кезінде; тежеу стендтерiнi олдануы кезіндегі траты шарттарында.

Тежеуiштердi диагностикалауыны азiргi стендтерi келесi белгiлері бойынша классификациялайды:

- тiрек бетi бар доалаты iлiнiс кштерi олдану бойынша - олданумен жне iлiнiс кштерiнi олдануысыз;

- орнатылан орнына арай - траты жне жылжымалы;

- жктеу тсіліне арай – кштік жне инерционды;

- тiрек рылымны конструкцияларына арай - платформалы, лента сияты жне роликтi.

Платформалы тежеуiштердi диагностикалауыны стендтерiні инерциялы типіні рекет ету аидаты динамометриялы платформалары бар доалатара байланысты оны тотату пайда болатын (автоклiктi iлгерлемелi жне айналмалы озалатын массаларынан) инерция кштерiнi лшемiнде негiзделген. Платформалы тежеуiштердi диагностикалауыны стендтерiні инерциялы типі автоклiк доалатармен 6..12 км/са жылдамдыпен баратын бдыр бетті, трт жылжымалы платформаларынан 2 трады жне кенттен тежегенде тотайды (10.3-шi сурет). Автоклiкте пайда болатын инерциялы кш тежеу кштерiне сйкес келедi, стендтi платформаларында жмыс iстейдi, сйы, механикалы немесе электронды датчиктермен абылданады жне пульт орналасан лшегiш аспаптармен бекiтедi.

Бл стендті кемшiлiктерiне ндiрiстiк ауданны лкендігі (автоклiктi алдын ала таратып жiберудi ажеттiлiктi есепке алуымен), ластануа, ылалдылыа жне температураа байланысты болатын шиналарды ілініс коэффициентіні трасыздыын жатызуа болады.

10.3. – сурет. Тежеуiштердi диагностикалауды платформалы инерционды стендтерiні бір секциясыны слбасы:

1 — сезгі; 2 — жылжымалы платформа; 3 — автомобиль доалаы; 4— айтармалы серіппе; 5— ролик; — тежеуіш кші.

Платформалы тежеуiштердi диагностикалауыны стендтерiні кштіктипі жмыс принципіне арай инерционды типінен айырмашылыы, доалатарды динамометрлік платформалармен тйіскен жерлеріндегі тежелу автомобиль инерциясынан емес, оны тартыш конвейер кмегімен платформа бетмен еріксіз жылжуынан болатындыында.

10.4.- сурет. Тежеуiштердi диагностикалауды роликті стендтеріні слбасы: а — инерционды; б — куштік; 1, 15— шынжырлы берілістер; 2, 7, 8, 14— тіреуіш роликтер; 3— инерционды масса; 4, 12— редукторлар; 5— жаластырыш электромагнитті муфта; 6 — электродвигатель; 9 — баылауыш ролик; 10 — куштік сезгі; II — теестірілген электродвигатель; 13 — втулкелік саусаты жалауш муфтасы.

Инерция роликтi тежеу стендтерiнi тiрек – жетекті рылымдарыны конструкцияны орындауын екi нсасы бар. Бiрiншi варианта стендті жетегі шін диагноздалатын автоклiктер доалаты пайдаланады, екiншiде- электромеханикалы рылым. Автоклiгiнi доалатарынан жетек алатын стенд зара сабатас кинематикалы роликті трт буынан трады жне трт доалатардаы тежеу кштерi бiр уаытта лшеуге ммкiндiк бередi. Екiншi жадайда тiрек – жетекщі рылым электромеханикалы ерiксiз келтiруi бар екi дербес роликтi тйiндерден трады жне тежеу кштерiнi лшемi рбiр стi доалатары шiн кезекпен жргізіледі. (10.4-шi сурет)

Электр озаыштарымен инерция стендiне автоклiктi орнатаннан кейiн 6 доалатарды округты жылдамдыын 50.. 70 км/ч дейiн жеткiзедi жне электромагниттi муфталарды 5сндiру арылы стендтi барлы кймесiн амти отырып, кiлт тежейдi (тежеуiштi педальсiне басуды тап алан кш автоматпен немесе тежеуiштi педаль орнатылатын нсаышы бар месдозой амтамасыз етiледi).Осы кезде 2 жне 7 стендтi роликтерi бар доалатарыны байланысуы орындарындаы сонымен бiрге тежеу кш арсы жмыс iстейтiн инерция кштерi пайда болады. Стендтi барабандары жне автоклiктi доалатарыны айналуы аздан кейiн тотайды. Барабанны автоклiктi рбiр доалапен сол уаыт iшiнде пысытау жол немесе брышты бседiгi оларды тежеу жолдары жне тежеу кштерiне эквивалентті болады.

Кштік роликтi тежеу стендтерiнi рекет ету аидаты диагноздалатын автоклiктi тежелген доалатарыны стендтi тiрек шыыршытары кмегiмен ытиярсыз айналуында болады (10.4-шi сурет).Автоклiктi доалатарыны бiр сін диагностикалауа есептелген конструкция ке таралан. Тiрек - айдаушы рылым орта немесе блек рама растырылан екi туелсiз тетiктер трiнде орындаан. Жетекші тiрек роликтері 14 редуктор 12 арылы тепе-тедiктi сатауа iлiнген электр озаышынан 11 жетек алады.11 12-шi редуктор арылы iске асады. Электр озаыштары жне редуктор орынына тепе-тедiктi сатау мотор-редукторларды олданатын стендтердi конструкциясы да бар. 8-шi жетекші роликке айналу шынжырлы берiлiс 15 кмегiмен берiледi. Тiрек шыыршытар шариктi сфералы здiгiнен оятын подшипниктерге растырылады.

Тепе-тедiктi сатау электр озаышыны айналу пайда болатын реактивтi момент кштiк пьезоэлектрлік немесе тензометрлік датчиктерiмен 10 абылданады. Тiрек шыыршытарды арасында еркiн айналмалы серіппелі баылаушы роликтер 9 орнатылан. Роликтерде айналуды датчиктерi жне стендте автоклiктi бар болу туралы белгi беретiн датчиктер орнатылан. Баылаушы роликтi айналу жиiлiгi туралы млiмет роликтерге атысты доалатарды сырып кетпеуін ескертуi шiн олданылады.

10.4. озалтыштарды диагностикалауа арналан ондырылар.

Жалпы жадайда озалтышты диагностикалау оны техникалы кйiн орта параметрлеріне арай, яни тиiмдi уат, брау моментi жне отын шыыны анытаудан бастайды. Бл параметрлердi жиынтыы ары арай пайдалануа озалтышты жарамдылыыны дрежесi туралы жеткiлiктi млiметтi бередi. Егер параметрлердi лшелген санмен крсетiлген мндерi те жасы ммкiн шамалар болса, онда озаушы тетiктер немесе жйелерiндегi наты ааулыты аныталуы бойынша диагностика келесi кезекпен тедi:піспекті-цилиндр тобын жне газ блгiш механизмді тексеру; оталдыру жйесін тексеру; оректендiру жйесiнi тексеруi; майлау жйесi жне суыту жйесін тексеру.

озалтышты жеке жйелерін жне жалпы кешендi диагностикалауы шiн моторларды алды - тексерушiлер жне сканерлер ке олданыс тапан.

Мотор - тексерушiлер - датчиктердi комплекттерi жне : ммкiндiк беретiн есепке алатын аппаратура жаратанан траты немесе жылжымалы рылымдар:

- кез келген электр масаттарындаы электрлiк белгiлерiн лкен сан бiр уаытта лшесiн, жоары вольтты осты;

- сас немесе осциллографты тртiбiнде уаытынданы форманы жне бл сигналдарды згерiсiнi сипатын бейнелеу;

- сынау серлерi озаушыа болсын жне оны реакциясы талдау негiзiнде озаушыны механикалы жйелерiнi кйi туралы орытынды жасау.

Сканерлер – озалтышты электронды басару жйесiнi контроллеріне осылып, диагностикалы параметрлердi оып - талдауа ммкiндiк беретiн тасымал рылымдары.

Кривошипті-блаты тетіктерді жне піспекті-цилиндр тобын диагноздау картерге тетін газ клемін лшеумен, шатун бастарындаы жоары жне тменгі саылаулар, цилиндрлердегі компрессиялар, діріл мен соылар, диагноздалатын біріктірілудегі май ысымыны тмендеуі, жекеленген цилиндрлерді жмыстрын тотатан кездегі озалтышты иінді білігіні айналу жиілігі лшеу арылы жргізіледі.

Саылау арылы ткен салыстырмалы ауа аыны пневмотестераны арасында лшейдi. рал ысым реттегiш, демпферi бар манометр, реттеу брандасынан, кiрiс жне шыатын штуцерлер жне бранды штуцер трады. ралды барлы блшектерi металлды корпуста бекiткен панельге растыран. Пневмотестера жмыс принципі озалтышты тексерiлетiн цилиндрiне ысылан ауасын беруде негізделген. Ауа кемуiнi салыстырмалы шамасы пайызбен блiктелген шкалалы манометр бойынша аныталады.

Цилиндрлі-поршенді топты техникалы жадайын сипаттайтын негізгі крсеткішті бірі - ысуды такттi аяыны ысымын компрессометрдi арасында анытайды.

Отын шыындары клемдi, ротаметриялы немесе тахометрлік типті шыын лшегiштердi пайдаланады. Тахометрлік шыын лшегiш дизелдер жне бензин озаушыларыны клемдi жне лездiк отын шыыныны лшемi шiн арналан. Пайдаланылан газды рамын баалау шін здіксіз жмыс жасайтын, реттеу кезінде алды газды улылыын баылау ынайлылыын мтамасыз ететін газоанализаторлар ке олданыс тапан. Жан-жаты зерттеген газдарды рамыны баалары шiн здiксiз сердi реттеулердi процесстегi жан-жаты зерттеген газдарды улаыштыыны ыайлы баылау амтамасыз ететiн газоанализаторлары таратуларды алды. Сонымен бiрге ш лшеу дiстерiн олданады: алды газдарды жылу ткiзгіштігі, кмiртектi оксидiнi каталитиялы тотыуын арын арналан жне инфраызыл шыаруды жан-жаты зерттеген газдарымен жту бойынша. лшеуді жоары натылыын инфраызыл газоанализаторлар амтамасыз етеді.

10.5. Аспа рылымындаы саылаулар мен амортизаторларды тексеруге арналан стендтер. Жріс блігін диагноздау шкворенди жне шарлы байланыстарды саылауларын, доала ступицаларындаы мойынтірек люфттарын жуйелі трде тексеруге, рессорлы аспа мен амортизаторларды жадайын баалауа негізделеді.

Рессор мен серіппені тексеру, детте жутелген автомобильдерде де, жктелмеген автомобильдерде де (серіппе зындыы мен рессорды иілу баыты) геометриялы лшемдері бойынша жргізіледі. Амортизаторды аауларын оны шешкенде ана жнделетіндіктен, диагностикалауды масаты тек амортизаторды аауын анытау ана болып саналады. Амортизаторларды диагноздау дістерінен кп олданыс тапан тек екі діс ана болып табылады

Бірінші діс олдан жасалан кедергі баспалдаыны бойымен жріп ткенде пайда болатын шанаты тербеліс амплитудасыны бседеуін анытауа негізделген. детте шанаа бекітілетін абылдаушы ондыры еркін шетін шана тербелісіні санын анытайды немесе оларды диаграмма турінде тсіріп отырады. абылдаыш ондырыны екі жерде орнатылуымен, яни анатына (крыло) жне доалаа орнатылуыны есебінен дісті длдігін арттыруа болады.

Екінші діс тербеліс е жоары кризистік диапазонында болан кезде бастапы жиілік бере отырып, аспада еріксіз тербеліс тудыруа негізделген. Бл шін автомобиль доалатарын динамикалы аудана орнатады, ол аралы серпімді элементтер арылы кривошиптін кмегімен айтарымды-ілгерілемелі озалысы келтіріледі. Аспаны жадайын резонанс нктесін оса аланда, барлы тменгі жиіліктегі диапазондар арылы тетін аспа тербелісіні бседеу диаграммасымен баалайды.

дебиет: 1.нег.[169-204].

Баылау сратары:

1. Автоклiктер жне оларды рама элементтерiнi диагностикалауыны дiстерге жне ралдары негiзгi талаптарды санап шыыыз.

2. Автоклiктердi тарту - экономикалы сапаларыны диагностикалауы шiн таайындау жне стендтердi негiзгi классификациялы белгiлерi андай?

3.Аавтоклiктердi тарту - экономикалы сапаларыны диагностикалауы шiн кш беретiн жне инерция стендтерiне айырмашылыы болады ма?

4. Автоклiктердi тежеу жйелерiнi диагностикалауы шiн таайындау жне стендтердi негiзгi классификациялы белгiлерi андай?

5. Автоклiктердi тежеу жйелерiнi диагностикалауы шiн рекет ету аидаты, платформалы стендтердi кемшiлiктерi андай?

6. Мотор таайындау лдеалай - тексерушiлер жне сканерлер ме?

7. Таайындау жне инфраызыл газоанализаторды рекет ету аидаты андай?

8. Автоклiктердi доалатарыны басарылуларыны брыштарыны тексеруi шiн электр - оптикалы стендтердi конструктивтiк рылым жне рекет ету аидаты андай?

9. Автоклiктердi доалатарыны басарылуларыны брыштарыны тексеруi шiн ш лшемдi стендтердi рекет ету аидаты андай?

10. Автоклiктердi аспа рылымындаы бседеткiштер жне саылауларды тексеру шiн рылымдарды негiзгi трлерiн санап шыыыз.

11. Таайындау жне диагностикалы кешендердi архитектураны растыруыны негiзгi аидалары андай?

Баылау- диагностика жасау ондырылары