Стерилизация дегеніміз

Жоспар:

  1. Кіріспе
  2. Негізгі блім

2.1 Стерилизациялауды трлері

2.2  Медициналы ралдарды стерильдеу тртібі

2.3 Стерилизаторлар

3.  орытынды

4.  Пайдаланылан дебиеттер тізімі

Кіріспе

Стерилизация  дегеніміз – бл аспаптарда, тау материалдарында микроазалар мен оларды спораларын толы жою болып табылады. Науасты кту жне емдеу кезінде олданылатын кез-келген заттар толы стерилизацияланбаса баса адамдара ауру жтыра алады. Жеткіліксіз стерилизацияланан аспаптарды олдану сарысу, гепатит, ЖИТС, стафилококк жне баса инфекцияларды дамыта алады.

Негізгі блім

Стерилизация трлері

Стерилизацияны негізгі 3 трі бар. Олар: жылулы, сулелік жне химиялы.

Жылулы( термиялы) стерилизация микробтарды жоары температураа сезімталдыына негізделген. 60С-та жне су бар жерде ауыз денатурациясы, нуклеин ышылдарыны, липидтерді деградациясы болып, нтижесінде микробтарды вегетативті трлері жойылады. рамында аз млшерде суы бар жне онымен тыыз байланысан тыыз абыы бар споралар 160-170С-та жойылады. Жылулы стерилизацияда негізінен ра ысты пен ысымды бу олданылады.

деу келесі манипуляциялардан трады:

  1. Жараатпен, анмен жне инфекциялы блінділермен жанаспаан медициналы заттарды дезинфекциялап, екі рет шайып алады.
  2. Жоарыда аталан заттармен жанасанда стерильдеуден брын алдын-алы жасылап деуден ткізеді.

Сынама ойан кезде баыланып отыран зата екі реактивтен де тамызады. ан немесе жуу заттарыны алдытары бар болан жадайда ондай заттарды айта деу керек болады.Стерильдеуді алдындаы тазарту сапасын баылауа тулігіне делген заттарды р тріні 1%-ы алынады.

  1. Іріді операция немесе жпалы аурулар кезінде олданылатын заттарды алдымен дезинфекциялап, тазалап, стерильдеуге жібереді.
  2. Шыныдан, металдан, термотзімді полимерлерден, резинкадан жасалан заттарды стерилизаторда 30 минут айнатады, содан со стерильдейді.
  3. Шыныдан, металдан жасалан жне стоматологиялы аспаптарды 120-130С-та 15 минут дейді.

Жылулы стерилизация атарына ра ыстыпен стерилизациялау жатады. ра ыстыпен стерилизациялау ауалы стерилизаторларда немесе Пастер пешінде жргізіледі.

Ауалы стерилизатор – термометрі бар, электр желісімен ыздырылатын, тыыз жабылатын металды шкаф. Материалды залалсыздандырылуы ереже бойынша 160С-та 120 минут жргізіледі.ра ыстыпен зертханалы ыдыстарды жне шыныдан жасалан заттар, ралдар, силиконды резина, яни жоары температурада зіні сапасын жоалтпайтын нысандарды стерилдейді.

Жылулы стерилизациялауды екінші бір трі ысты бумен стерилизациялау болып табылады. Булы стерилизаторларда ысымды бумен деу  — стерилдеуді мбебап тсілі.

Булы стерилизатор  немесе автоклав – абырасы мыты, герметикалы жабылатын, су буы жне стерилдеуші камерадан тратын металды цилиндр. Аппарат манометр, термометр жне баса да баылау-лшеу ралдарымен жабдыталан. Автоклавта жоары ысым айнау температурасын арттырады. Микробтара жоары температурамен бірге бу сер ететіндіктен споралар 120С-та жойылады. Атмосфералы ысым мен температура жоарылаан сайын стерилдеу уаыты азаяды. Микробтар бірнеше секундта жойыланымен, материалды деу уаыты заыра, себебі жоары температура стерилденетін материалды ішіне енуі керек. Автоклавта тау материалдарын, тсек, коррозияа тзімді металды ралдар, оректік орталар мен инфекциялы материалдарды стерилдейді.

Булы стерилизаторларды жмысына баылау орталытандырылан стерилизациялы блімдерде кварталына 1 реттен кем емес жасалады. Емханаларды, клиникалы зертханаларды жылына екі реттен кем емес адаалап отырады. Инфекциялы хирургиялы диспансерлерде, перзентханаларда, балалар блімдерінде, стоматологиялы мекемелерде жне ан ю орталытарында баылау жргізу кварталына 1 реттен кем емес болуы керек. Сонымен бірге булы стерилизаторлар ойылан мекемеде жмыс жасайтын ызметкерлер стерильдік камераны баылауын химиялы индикаторларды біреуін салып кристалды затты балкуы бойынша баылайды.

Жоары температурамен стерильдеуді бір трі – блшектеп стерильдеу.Стерильдеуді бл трі  100С-тан жоары температураа шыдамайтын материалды деуге олданылады. Су моншасында оларды 80С-та 30-60 минут бойына ыздырады, нтижесінде бактерияларды вегетативті трлері жойылады.

Жалпы аланда жылулы стерилизация – тиімді, экологиялы ауіпсіз, арзан жне жасы баыланатын тсіл. Біра та заттар жоары температурада бзылатын болса, оны олдану ммкін емес. Мндай жадайда баса тсіл олданылады.

Стерильдеуді химиялы трі– токсикалы газдарды, этилен оксидін, этилен тотыы мен бромды метильді оспасын жне формальдегидті олдану арылы жргізіледі. Бл заттар алкилдеуші агент ретінде микроорганизмдерді ДН, РН-сын, ауыздарын, ферменттеріні активті топтарыны белсенділігін жояды.

Газдармен стерильдеу арнайы камерада 18-80С температурада бумен жргізіледі. Ауруханаларда формальдегид, трмысты жадайда этилен тотыы олданылады. Химиялы стерильдеуді алдында барлы делетін заттар кептірілуі керек. Бл стерильдеу трі ызметшіге, оршаан ортаа жне науаса ауіпті болып келеді.

Соы кезде медициналы практикада оптикалы ондырылармен жабдыталан термолабилді материалдардан жасалан ралдар кеінен олданылатындытан, мысалы эндоскоптар, оларды химиялы ерітінділер кмегімен залалсыздандырады. Тазалап жне дезинфекцияланан приборлар белгілі уаыта стерильдеуші ерітіндіге салынып, кейін стерильді сумен жуылады.Одан со стерильді срткішпен ратып, стерильді ыдыса салады. Барлы манипуляция асептикалы жадайда, стерильді олаппен жргізіледі. Бл заттарды  3 туліктен аса сатамайды.Стерильдеуге арналан химиялы заттар атарына сутегі тотыы мен « Дезоксон-1 » ерітінділері жатады.

Сутегі тотыы – стерильдеуге арналан химиялы зат болып табылады. Стерильдеу шін медициналы ралдарды 180 минута 6 %-тік  сутегі тотыыны ерітіндісіне салады, ал полимерден, резинадан, шыныдан жасалан бйымдарды 18С температурада 360 минута ерітіндіге салады.Стерильдеу аяталаннан кейін ралдарды стерильді сумен жуып, стерильді контейнерлерге салады.

Дезоксон-1 – сірке ышылындай иісі бар,суда жне спиртте жасы еритін тссіз сйыты. Стерильдеу шін 1%-тік ерітіндіні сумен араластырады да  дайын ерітіндіге бйымдарды салады. Стерильдеу аяталаннан кейін ралдарды стерильді сумен жуып, стерильді контейнерлерге салады. Стерильделген ралдарды 3 туліктей сатауа болады.

Сулемен стерильдеу – гамма сулелермен немесе жеделдетілген электрондар кмегімен жргізіледі. Гамма суле кзі – арнайы гамма ондырылардан алынатын радиоактивті изотоптар болып табылады. Электронды сулеленуді алу шін электронды жылдамдатышты олданады.

Гамма суле мен жылдамдатыш электрондарды серінен микробтарды жойылуы, ондаы нуклеин ышылыны заымдануымен байланысты. Кпжасушалы организмдерге араанда , микробтар сулеленуге тзімді болады.

Стерильдеуді таы бір дісі – сзгіден ткізу немесе фильтрлеу болып табылады. р трлі сзгілер кмегімен, сіресе нитроцеллюлозаны коллоидты ерітінділерінен дайындалан мембранды ультрасзгілерді кмегімен сйытытаы арапайымдардан арылуа болады.

айнату – стерилизациялау дісі ретінде стандартпен ескерілмеген. Біра йде осы стерилизациялау дісін олдануа болады. Краннан алынан суды олдануа болмайды, яни айнатанда тнбаа тсетін тздар инені канюлясында, поршень мен цилиндрде блініп шыады. Су айнатылан немесе тзсыз болуы керек. Стерилизациялауды аяына дейін шприцті рамындаы блшектерді сумен толы жабылуын адаалау керек.

Медициналы  ралдарды стерилизациялау тртібі

Медициналы ралдарды стерильдеу алдында тазарту жмыстары жргізіледі.Яни тазарту арылы стерильдейтін заттарды ауыздан, май алдытарынан, таы баса ластардан олмен немесе механикалы дістермен тазартады.олмен тазарту келесі ретпен жасалады:

  1. анмен ластанан аспаптарды 0.14% натрий олеатыны ерітіндісіне 22С температурада 60 минута салу керек.
  2. Блек кйде деохлор 3% ерітіндісіне малып ою
  3. Су аымымен 0,5 минут жасылап шайады.
  4. « Биолот» жуыш затына 15 минута батырады.
  5. Жуыш ерітіндіде мата-мрлі тампонымен жуу
  6. 0,5 минут сумен жуады.
  7. Аымды жне дистильденген сумен 3 минут шайады.
  8. Тзсыз ыдыста шаю
  9. Ысты ауалы стерилизаторда 80-85С-та кептіреді.

Тазартып боланнан кейін стерильдеу алдында тазарту сапасын баылау жргізіледі. Медициналы аспаптарды, шприцтерді,инелерді жне баса заттарды стерильдеуді алдындаы тазарту сапасын баылау сынамалар ою арылы жасалады. ан алдытарын анытау шін амидопириндік жне азопириндік сынама ойылады. Жуыш заттарды алдытарын фенолфталеиндік сынамамен анытайды.

Амидопириндік сынама — 5% амидопириннні спирттік ерітіндісін 30% сірке ышылыны 3% сутекті асын тотыымен бірдей млшерде араластырады.Реактивті шприцті поршенімен цилиндріне тиген анны кмегімен тамызады, осылайша инеге алады.Егер залалсыздандыру алдында деуді барлы кезедерінен кейін ан ана алса, тез арада реактив ккшіл-жасыл тске боялады. 2 минуттан кейін пайда болан боялу есептелмейді.

Азопириндік сынама – азопирам реактиві мен 3%-тік сутегі тотыыны біркелкі млшерін араластыра отырып дайындалады. Одан кейін тексеру шін анды даа 2-3 тамшы тамызамыз.Егер 1 минуттан аспай клгін тс пайда болса, кейін ызылт тске ауысса ректив олдануа жарайды.Егер 1 минутты ішінде боялу байалмаса реактивті пайдалануа болмайды.

Фенолфталейндік сынаманы жргізу дістемесі.

Бл тексерісті кмегімен шприцтерді жуып-шайыланын анытауа болады. Жуылан шприцтерді блшектерін 1% спиртті фенолфталейн ерітіндісінде суланан матамен сртеді.Жуу ерітіндісіні алдыында 30 секунд ішінде ккшіл-клгін тс пайда болады.

Хирургиялы перчаткалар мен щеткаларды стерилизациялау алай жргізіледі?

Перчаткаларды стерилизациялау детте автоклавта жргізіледі. Ол шін перчаткаларды тексеріп, іші жне сыртынан талькты сеуіп марлымен орайды. Сондай а перчаткаларды ысты бу арылы немесе айнату арылы стерилизациялауа болады.

Ал щеткаларды алдын-ала жуып,  2-3 саата дезинфекциялы ерітіндіге салады да одан кейін айнату жолымен стерилизациялайды.

Хирургиялы ралдарды стерилизациялау алай жргізіледі?

Хирургиялы ралдарды сумен жуып, раанша сртеді. Одан кейін оларды 50 С температурадаы пергидроль салынан кір жуу нтаына салады.Салып боланнан кейін таы да сумен жуып, ратып сртеді. Тек осындай деуден кейін ана 30 минут дистильді суда айнатады немесе ысты бу камерасында стерилизациялайды. Кесуге арналан ралдарды айнатпайды, тек 96% — тік этил спиртіні ерітіндісіне салу арылы стерилизациялайды.

Шприцтар мен инелерді стерилизациялау алай жргізіледі?

Шприцтар мен инелерді алдымен тазартып жуады.Содан кейін дистильденген салын немесе жартылай жылы суа 15-20 минуттай айнатады.

Оптикалы жйесі бар ралдарды стерилизациялау алай жргізіледі?

Оптикалы жйесі бар ралдарды формалин буында 48 сааттай немесе 25-30 мл таза формалин ю аралы стерилизациялайды.

Стерилизаторлар

Стерилизаторлар – медициналы ралдарды стерилизациялау мен дезинфекциялауа арналан арнайы  аппараттар. Е кеінен таралан стерилизаторлар ГП стерилизаторы. ГП-10, ГП-20, ГП-40 стерилизаторлары клеміні лкендігімен ерекшеленеді. ГП стерилизаторы медициналы ралдарды ауалы стерилизациялауа емдеу-профилактикалы мекемелерде, дріханаларда, ылыми-зерттеу орталытарында олданылады. ГП стерилизаторларын олдануды ыайлылыы тек жоары сапасында ана емес, сонымен атар стерилизациялау уаыты, температурасы, режимі дисплейде крсетіліп труымен ерекшеленеді.

ГП стерилизаторларында ауіпсіздік жадайлары да ескерілген, яни  апатты жадайлар кезінде жмыс істеуші ызметкерді орайтын екі абатты абатпен апталан.Сондай а стерилизатор ызан жадайда автоматты трде токтан шіріледі. Жалпы аланда ГП стерилизаторыны артышылытары те кп: жоары сапалы, олдануа ыайлы жне баасы салыстырмалы трде ымбат емес болып келеді.

ГПД стерилизаторы.

ГПД стерилизаторы р-трлі медициналы ралдарды, материалдарды ысты бумен стерилизациялауа арналан. Коррозиялы процестерден берік оралан.Жоарыда айтылан ГП стерилизаторынан ерекшелігі камерасы екі трлі есікпен жабдыталан, яни осы есіктер арылы стерилизатор таза жне стерильді зонаа блінген.

ГПД-400-2 стерилизаторы.

Бл стерилизатор уаыт, ысым, температура сияты мліметтерді зі белгілеу асиетіне ие.Стерилизациялау камерасыны клемі 400 шаршы дм., яни бл стерилизатора 6 лкен немесе 12 кіші орапшаларды орналастыруа болады.

ГПД-560-2 стерилизаторы.

Бл стерилизаторды стерилизациялау камерасыны клемі 560 шаршы дм. Стерилизатора 9 лкен немесе 18 кіші орапшалар орналастыруа болады.

Булы стерилизатор ГК-100-5.

Стерилизаторды бл трі горизонтальді дгелек камерамен жабдыталан. Шыныдан, резинадан, металдан жасалан ралдарды стерильдеуге арналан.Ереже бойынша стерильдеуге арналан уаыт 10-20 минут.

Булы стерилизатор ВК.

Буды кмегімен хирургиялы ралдарды, тау материалдарын стерильдеуге арналан. Стерилизациялы камерадаы буды ысымы автоматты трде реттеліп отырады.

      

 орытынды

Денсаулы-зор байлы” дегендей, адам денсаулыы –мірлік уата толы жан-тніні айнасы.Денсаулы – тылсым мір. азіргі тада денсаулы сатау мселесі алдыы атарлы проблемаларды атарына жатады. Шынымен де бгінгі кні те ауыр сыраттарды таралуы жиілеп отыр.рине мндай сыраттарды кбйіп кетуі алуан трлі жадайлармен байланысты. Сондай жадайларды бірі емдеу мекемелеріндегі медициналы ралдарды жоары сапада стерильденбеуі.Медициналы ралдарды стерилизациялау кезінде ереже бойынша ,уаытында стерилизация жргізу  ауыр сыраттарды алдын алуа ммкіндік береді. Міне, сондытан да емханаларда, емдеу мекемелерінде, процедуралы кабинеттерде, медициналы ралдарды пайдалананнан кейін ата трде стерилизацияны жргізілуіне мн беруіміз ажет.Тек сонда ана ауыр сыраттарды таралмауын амтамасыз ете аламыз.

Пайдаланылан дебиеттер тізімі

  1. Обуховец, «Введение в клинику», 2006 жыл
  2. С..Мратбекова, «Мейірбике ісіні негіздері», Астана 2007 жыл
  3. Интернет желісі

Стерилизация дегеніміз