|
А.Д. Слтанова
Казталов ауданы оныс орта жалпы білім беретін мектебі, Аылшын тілі пні малімі
азастан Республикасыны «Білім туралы»заыны 8-бабында «азастан Республикасыны білім беру жйесіні басты міндеті лтты жне жалпы адамзатты ндылытар, ылым жне практика жетістіктері негізінде жеке адамды алыптастыруа жне ксіби апараттандыру, халыаралы аламды коммуникациялы желілерге шыу» деп атап крсеткен.
Бл маалада ауызекі сйлеу,яни коммуникативтік мдениетіні теориялы негіздері арастырылады.Масаты,мектеп оушыларыны ауызша сйлеу дадысын алыптастыру,оушыларды аылшын тілі сабаында ауызша сйлеу дадыларын алыптастыруа баытталан тапсырмалар мен мтіндер жйесін жасау. сынылатын негізгі дістер:
– Аылшын тілі сабаында мектеп оушыларыны ауызша сйлеу дадысын алыптастыру дістемесі сынылды;
– Оушыларды ылыми жмыса баулу арылы ылыми стильге жаттытыруа, тіл терминдерімен сздік орын байытуа болатындыы жне ол жмыстарды оушыларды ауызша жне жазба тілін дамытуда маызды екендігі аныталды;
-Оушыны сйлеу рекетін дамытуда, алыптастыруда, белсенді діс ретіндегі іскерлік ойындарды ммкіндігі жне диалогті оыту технологиясы, интерактивті дістерді пайдалану технологиясы, кейс-стади технологияларыны маыздылыы айындалды.
Аылшын тілін саналы мегерту, оны з дегейінде ажеттілікке айналдыру, бір жылы мселе емес, сондытан аылшын тілін оыту ісімен шылданатын мамандар арасында туындайтын, аылшын тілінде з ойын ауызша жеткізе алатын, оушыларды ауызша сйлеу дадысын алай алыптастыруа болады? деген сра туындайды.Оушыларды сйлеу дадысы алаш саба басталаннан бастап алыптаса бастайды.
· Сра-жауап
· Диалог
· Сз тіркесі жне сйлеммен жмыс
· Байланыстырып сйлетуге дадыландыру жмыстары
· Берілген сауала з ойларын білдіруге йрету
· Мтінмен жмыс
· Монолог трінде сйлеуді дамыту
Е бірінші сра-жауап арылы іске асады., малім сра ояды, зі жауап береді,сра оушыа ойылады, екінші кезеде оушы жауап береді, сра-жауап кнделікті сабатарда жиі айталанып отырады, яни оушыларды алашы сйлеу дадысы сраа жауап беру арылы іске аса бастайды. Оушыларды сйлеу тілін дамытуда диалогты да берері мол. Диалог – сйлесуді е негізгі трі болып саналады. Адамдар арасындаы арым-атынас амандасудан басталады. Малім сабаа кіргеннен оушылармен диалогта болады.
T: Good morning, children!
Ch: Good, morning, teacher!
T: How are you?
Ch Fine, thanks. And you?
T I' m fine, thanks you. I'm glad to see you. And you?
Ch: We, too.
T: Sit down, please.
Мысалы: аылшын тілін алаш оыан кездерде оушылар диалогты оып, мазмнын тсініп отырса ол оны кітапсыз, есіне сатау абілетін осып рольмен ойнап береді. Осы кезде жиі-жиі рольдерін ауыстырып отыру керек. Жне диалогты з ойымен аята, тірек сздерін сатау керек екенін мытпааны жн. Екі бала бір-бірімен сйлесуге ммкіндік туады, біріні атесін бірі тауып, толытырып, бір-бірімен жарысып, бір дегейде болуа тырысады. Оушылар аты-жнін, жасын немесе ай сыныпта оитынын айтуа дадыланады, еркін айта алатын дрежеге жетеді.
T: What’s your name?
P: My name’s Ann.
T: How old are you?
P: I’m 11.
T: Which class are you in?
P: I’m in class 5b.
Келесі кезекте Where are you from? рылымы негізінде оушылар бір-бірімен сра-жауап арылы сйлесіп,тілдерін дамытады.Оушылара елдерді аттары жазылан лестірме ааздар беріледі, елдерді аттарын оып оушылар тілдерін жаттытырады, содан кейін бір оушы оушылара кезекпен сратар ояды, оушылар ай елден келгендерін айтады.
P1: Where are you from, Colin?
P2: I’ m from London.
P1: Where are you from,Carol?
P2: I’ m from Great Britain.
P3: I’ m from Russia..
P4: I’ m from the USA.
P4: I’ m from China.etc. елдерді орнына р елді алаларын алмастырып айтуа болады, оушылар III жата да He(she) is from Kazakhstan(Russia, China France etc.) сйлемдер айтып, тілдері жаттыа бастайды.
Can/can’t модальды етістігін сйлемдерде олдану арылы оушылар здеріні не істей алатыны, не істей алмайтынын айтып, іс-имылмен крсетеді, тез сйлемдер растырып, белсенді атысады.(баса да етістіктерді алмастыруа болады)
P1: I can jump, but I can’t fly.
P2: I can sing a song; but I can’t dance.
P3: I can dance, but I can’t run.
P4: I can swim, but I can’t drive.
P5: I can play computer games, but I can’t play chess. etc.
Келесі кезекте What can(can’t) she(he) do? сраына жауап беріп те оушылар
бір-біріні не істей алатынын, не істей алмайтынын ортаа салып сйлеседі.
“My Family”таырыбындаы сздерді де оушылар тез жаттап алады, оушылар з жанялары тскен суреттерді алып келіп, еркін таныстырады, з ата-аналары, оларды аттары, жастары т.б айтады.Оушылар жаппай сабаа атысып, белсенділік танытады, бір-біріне сра ояды, жауап береді, соында з жанялары туралы райсысы з пікірлерін айта алатын дегейге жетеді.
P1: This is my father. His name is Mike. He is 43.
P2: This is my mother. Her name is Sarah. She is 40.
P3: This is my brother and this is my sister. My brother’s name is Marat and my sister’s name is Arai. My brother is a student. My sister is a pupil.
Оушылар осы арапайым сйлемді р саба сайын сздік оры дамыасын “My family”, “ My Friend’s family” т.б таырыптарда бір-біріне хат жазу,гіме растыру тапсырмалары беріліп, оушылар шыармашылы жмыстара талпынып , пнді білуге деген ызыушылыы оянады.йткені андай жмыс болсын оны нтижесін кру шін кп шыармашылы керек.
Сондай-а, ойындар да оушыны жан-жаты дамытып, білімді толы игеруіне кмектеседі. Бастапы этапта аылшын тілін оытудаы бір негізгі аспект ол ойын элементтерін тиімді пайдалану болып табылады. Ойын арылы бала оамды тжірибені мегереді, сондытан р саба процесінде андай дидактикалы ойын олдануа болатынын сабаты мазмнына, масатына, жас ерекшелігіне сйкес тадалуы керек екендігі назара алынан. Яни аылшын тілін мегеру барысында ойын элементтерін олдана отырып, зіреттілік тапсырмалар арылы оушыны здігінен дамуа, жетілуге абілетті тланы алыптастыру.
Сонымен атар оушы зыреттіліктерін дамытатындай рольдік, сюжеттік ойындара лкен мн беремін. Ойын стінде бала сранысы мен малім тапсырмасы зара штасады. Мысалы: «Our house» ойыны. Топ здері трысы келетін йді слбасын сызады немесе суретін салады. Одан кейін осы йді салу шін материалдарды анытап алады. Осылайша ойын мірмен байланыста болып, оушы зыреттілігін дамытуа септігін тигізеді.
Сонымен, ойын келесі маызды міндеттер: баланы оамды атынастара бейімделуі, жалпы адамзатты мдени ндылытар мен ртрлі лт кілдеріні мдениеттерін мегеруі: баланы шынайы адамгершілік коммуникацияа енуіне ммкіндік беретін коммуникативті іс-рекеттерді крініс табуы жзеге асырылады. Баланы р ырынан крінуіне интеллектуалды, шыармашылы, коммуникативтік жаынан жне ртрлі иындытарды жеуге жадай жасайды. Осы орайда сабаымда олданып жрген коммуникативтік зіреттілікке рылан тапсырмаларды мынадай лгілерін олданамын:
Make up a dialogue about own future professions
P1: What will I do?
Wizard: You’ll be a famous writer.
P3: Who will my brother be?
W.: Your brother will be a great doctor.
P4: What will I do?
W.: You will be a teacher in next years.
P6: What will I do?
W: You will a popular singer.
Reflection: Let us have a rest
Guess the Rebuses.
Answers: street,pear
Working in groups.(by posters)
To indicate on maps about the places of being on weekends, using the Future Simple.
Examples:
TV/ dance/ buy presents/walk the dog.
On Sunday my father will play hockey. On weekends we are going to mountains with my family.
b. To match the parts of the sentences
1.A hospital is aplace where c. doctors and nurses work
2.An ambulance is a vehicle a.takes people to hospital
Аылшын тілі пнін оыту тенденцияларыны бірі кешенді оытудаы тілдік аспекті фонетикалы, лексикалы жне грамматикалы рылымдарды амтиды. Ал сйлеу аспектісі тыдалым, айтылым, оылым, жазылымнан трады. Жалпы кешенді оыту екі ерекшелікпен сипатталады: 1) саба мазмны трлі типтегі сйлеу дадыларыны негізінде коммуникативтік-сйлеу шеберліктерін алыптастыруа баытталады; 2) саба мазмны практикалы оытудаы трлі сйлеу рекеттеріні зара байланысын амтиды. кешенді оыту тілдік жне сйлеу аспектілерін амтиды.
Сйлесім – крделі психофизикалы жне психолингвистикалы дерістерді біріне жататын сйлеу рекетіні трі. Бл тыдалыма кері деріс.
Оушыларды арыматынас ралы ретінде сйлесімге баулу: а) бір-бірінен немесе малімнен ажет апаратын срауа; ) зіндік ой-пікірлерін алмасуа; б) оыан немесе тыдаан материалмен байланысты топты гіме руды; в) кнделікті танысу, кездесу сияты жадаяттарды алыпты трде абылдау; г) сипаттауа, гімелеуге, мазмндауа, пікірталастыруа йретеді. Бл ретте коммуникативтік дадыа лкен назар аударылуы керек, яни арым-атынасты бастау, з серіктесіне арым-атынасты жаласын табу шін стимул беру.
Бл маалада азіргі мектеп рдісінде шетел тілін оытуда оушыларды коммуникативті зіреттіліктерін дамыту біліктілігін, оушыларды ызыушылыын йымдастыруды ажеттілігі арастырылан.
зара арым-атынас жйесі іспетті оиа негізінде аылшын тілін оыту коммуникативті оыту зара арым-атынас жйесі іспетті тсінікті оиалар негізінде аылшын тілін мегертудегі даралы принципі.
Коммуникативті дісте оушы жеке тла болып саналады.
Пайдаланылан дебиеттер:
- Мильруд Р.П. Некоторые пути обучения самостоятельному иноязычному высказыванию// Инностранные языки в школе – 1985 - №2. – с.29- 34.
- Рабинович Ф.М. К проблеме опор при развитии эксперсивных форм речи // Мектептегі шет тілі. 1986. - №5. –с. 35- 40.
- Нестерова Н.Б. Оптимизация обучения монологической речи в 4- 5 классах средней школы // Мектептегі шет тілі. – 1982. №5. –с.26- 31.
- Нефедеова М. А. Коллаж и коллажирование в учебном процессе// Мектептегі шет тілі. 1993. №2. – с.15- 18.
- Садыова А.К., Алденгожаева Э.С. Шетел тілінде тілдік тіректер негізінде монолог трінде сйлеуге йрету// Мектептегі шет тілі. 2007. №6 –с. 31-
- Методическая разработка по английскому языку для развития навыков
7.Мектептегі шет тілі. Республикалы дістемелік – педагогикалы
журнал. №3(45), 2010.
8. Пассов Е.И. «Технология коммуникативного обучения иноязычной культуре».
|