РазмоСЮная лексiка СЮ прозе Ф. М. ЯнкоСЮскага

Курсавая праца

"РАЗМОРОНАЯ ЛЕКСРЖКА РО ПРОЗЕ Ф.М. ЯНКОРОСКАГА"

Уводзiны

Фёдар Мiхайлавiч ЯнкоСЮскi належыць да тыхнавукоСЮцаСЮ, якiя складаюць гонар навуковай элiты Беларусi. Проза Ф. ЯнкоСЮскага тАУ арыгiнальнае мастацтва слова, па-свойму асаблiвая, даволi прыкметная зтАЩява СЮ беларускай лiтаратуры. Лiрызм, аСЮтарская непаСЮторнасць светаСЮспрымання, самабытная манера пiсьма адлюстравалiся ва СЮсiх мастацкiх зборнiках пiсьменнiка: ВлАбразкiВ», ВлПрыпынiся на часiнуВ», ВлРЖ за гарою пакланюсяВ», ВлСамо слова гаворыцьВ», ВлЗ нялёгкiх дарогВ», ВлРадасць i больВ» [гл. спiс выкарыстаных крынiц]. Празаiчныя творы Фёдара ЯнкоСЮскага напiсаны жывой народнай мовай, яны расказваюць пра дарагiх сэрцу аСЮтара людзей, Влпра сустрэчы з радасцю жыцця i хараством працыВ», пра спатканнi з любым сэрцу родным словам. У творах узнаСЮляецца народная гаворка: гавораць людзi рознага СЮзросту, рознага iнтэлектуальнага СЮзроСЮню, з розных куткоСЮ нашай зямлi тАУ таму выкарыстанне размоСЮных слоСЮ аСЮтарам невыпадковае.

РазмоСЮная лексiка тАУ адзiн з асноСЮных разрадаСЮ слоСЮнiкавага складу лiтаратурнай мовы, нараСЮне з кнiжнай i нейтральнай лексiкай. Яна абслугоСЮвае сферу пазаслужбовых, паСЮсядзённа-бытавых вусных моСЮных зносiн памiж людзьмi, межы яе СЮжывання досыць шырокiя [гл. 11, с. 60]. У празаiчнай творчасцi пiсьменнiка назiраецца шырокае выкарыстанне размоСЮнай лексiкi, якая падаецца, у асноСЮным, праз дыялогi герояСЮ.

Агляд лiтаратуры па тэме даследавання

Мову празаiчных твораСЮ Фёдара ЯнкоСЮскага даследавалi такiя вядомыя айчынныя мовазнаСЮцы, як Н. ГаСЮрош, Л. ЯСЮдошына, В. Шур i iншыя.З разгледжаных намi навуковых прац самай грунтоСЮнай зтАЩяСЮляецца манаграфiя Л. ЯСЮдошынай ВлСлова СЮ мастацкiм кантэксцеВ» [19]. У ёй аСЮтар даследуе лексiка-фразеалагiчную i сiнтаксiчную адметнасць мовы мастацкiх твораСЮ Ф.М. ЯнкоСЮскага. У артыкуле ВлтАжНайдаражэйшае з усяго мне тАУ роднае слова родных людзейВ» [18] раскрываецца багацце i прыгажосць мовы твораСЮ пiсьменнiка.

Артыкул В. Шура ВлАсаблiвасцi анамастыкону мастацкiх твораСЮ Ф. ЯнкоСЮскагаВ» [16] прысвечаны аналiзу СЮласных iмён у прозе Ф.М. ЯнкоСЮскага. АСЮтар артыкула дае наступную ацэнку творам Ф.М. ЯнкоСЮскага: абразкi Ф. ЯнкоСЮскага Влнепроста ВлажывiлiВ» стылёвую аднастайнасць тагачаснай прозы, а паказалi, што лiтаратурапавiнна быць скiраванай на выяСЮленне iндывiдуальнага, адзiнкавага, павiнна спрыяць не толькi вырашэнню маштабных грамадска-сацыяльных задач, але i духоСЮнаму стаСЮленню, развiццю эстэтычнага густу, набыццю ведаСЮ, у першую чаргу прыносiць чытачу асалоду ад мастацкага тэкстуВ» [16, с. 81].

У навуковым артыкуле Н. ГаСЮрош i К. Панюцiч ВлЖыццё тАУ як клятва, як прысягаВ» [3], напiсаным да 85-годдзя з дня нараджэння Фёдара ЯнкоСЮскага, робiцца агульны агляд творчасцi аСЮтара, яго навуковай i пiсьменнiцкай дзейнасцi.

ЗаслугоСЮвае СЮвагi зборнiк навуковых артыкулаСЮ да 90-годдзя з дня нараджэння Фёдара ЯнкоСЮскага ВлКаб жыло наша СловаВ» [4], выдадзены СЮ 2009 годзе па матэрыялах навуковай канферэнцыi, якая адбылася СЮ Брэсце (сакавiк 2008 г.). Зборнiк змяшчае матэрыялы пра асобу Фёдара ЯнкоСЮскага тАУ успамiны калег, вучняСЮ пра чалавека, вучонага i настаСЮнiка, пра яго навуковую школу. Так, у артыкуле РЖрыны ГоСЮзiч ВлСтыль апавяданняСЮ Ф. ЯнкоСЮскага i М. Стральцова: параСЮнальны аналiзВ» [4, с. 6] даецца характарыстыка апавяданняСЮ па жанравай i тэматычнай прыналежнасцi. Празаiчныя творы Ф. ЯнкоСЮскага ВлСЮяСЮляюць сабой надзвычай рухомыя i дынамiчныя замалёСЮкi iмгненняСЮ з жыцця вядомага мовазнаСЮцы-фiлолага, з якiх паСЮстаюць каларытныя вобразы простых людзей тАУ мацi i бацькi, вяскоСЮцаСЮ, рэдактараСЮ i аСЮтараСЮ, вядомых пiсьменнiкаСЮВ» [4, с. 7] тАУ так зазначае аСЮтар артыкула.

У артыкуле А. Кавалюк Вл ВлСялянская АтлантыдаВ» Фёдара ЯнкоСЮскагаВ» [4, с. 9] аналiзуецца самабытны i непаСЮторны стыль мовазнаСЮца. Можна з упэСЮненасцю пагадзiцца з думкай А. Кавалюк пра тое, што ВлСЮ сваiх празаiчных творах Фёдар Мiхайлавiч ЯнкоСЮскi не толькi паказаСЮ родны яму свет беларускай вёскi, працавiтай, гасцiннай, высока духоСЮнай, але i выявiСЮ сябе паСЮнацэнным носьбiтам гэтай высокай духоСЮнасцiВ» [4, с. 12].

Мэта i задачы курсавой працы

Наша даследаванне праводзiлася на аснове празаiчных твораСЮ Ф.М. ЯнкоСЮскага, якiя змешчаны СЮ наступных зборнiках: ВлАбразкiВ», ВлПрыпынiся на часiнуВ», ВлСамо слова гаворыцьВ», ВлЗ нялёгкiх дарогВ», ВлРадасць i больВ». АбтАЩектам даследавання зтАЩяСЮляюцца лексемы з размоСЮным адценнем у творах Ф. ЯнкоСЮскага.

Мэта нашай курсавой працы тАУ даследаваннеразмоСЮнай лексiкi СЮ празаiчных творах Фёдара ЯнкоСЮскага. Мэта рэалiзуецца праз вырашэнне наступных задач:

1) зрабiць семантычны аналiз размоСЮнай лексiкi СЮ празаiчных творах Ф.М. ЯнкоСЮскага;

2) даць граматычную характарыстыкуразмоСЮных слоСЮ;

3) правесцi структурна-словаСЮтваральны аналiз размоСЮнай лексiкi;

4) прааналiзаваць размоСЮныя лексемы з эмацыянальна-экспрэсiСЮнай афарбоСЮкай.

1. Семантычная характарыстыка размоСЮнай лексiкi

1.1 Тэматычныя групы размоСЮных слоСЮ

семантычны лексiка размоСЮная янкоСЮский

РазмоСЮная лексiка мiнiяцюр, абразкоСЮ i фiлалагiчных эцюдаСЮ Ф.М. ЯнкоСЮскага вельмi разнастайная па сваёй семантыцы. Вылучаны намi лексiчны матэрыял мэтазгодна раскласiфiкаваць паводле тэматычных груп. Так, размоСЮныя назоСЮнiкi СЮ творах Ф. ЯнкоСЮскага утвараюць наступныя тэматычныя групы:

1. Прадметна-бытавая лексiка. Намi вылучана 12 лексем гэтай групы. Напрыклад, нажнiчкi:Я СЮзяСЮ нажнiчкi, асцярожна абрэзаСЮ краёчак канвертатАж[Рад. i б., с. 163]; паштовачка: тАУ Паштовачка паштовачкаю, а ехаць тАУ не[Рад. i б., с. 254]; вядзерца: У вядро, унучак, у вядзерца СЮсуньтАж [Абраз., с. 43] i iнш.

2. Назвы асоб паводле полу i сваяцкiх адносiн. Паводле нашых падлiкаСЮ, гэтую тэматычную групу складаюць 15 лексiчных адзiнак. Напрыклад, унучак: Бярэмся, унучак [Абраз., с. 24]; бабулька: Гляньце, бабулька, якi сабака! тАУ паказаСЮ унук пальчыкам [Пр. на час., с. 44]; нявестачка:тАж трох нявестачак i сына гадуютАж [Рад. i б., с. 310]; хлапчанятка: Хлапчанятка падбеглатАж [Само сл. гав., с. 140]i iнш.

3. Назвы прадстаСЮнiкоСЮ жывёльнага свету. Дадзеную групу СЮтвараюць 9 лексем. Напрыклад, кароСЮка, бычок, цялушка: Што прывядзе кароСЮка тАУ цi бычка, цi цялушку тАУ гадуем [Рад. i б., с. 330]; конiк, авечачка: Гэтакi харч кароСЮцы, конiку, авечачцы [Рад. i б., с. 278]; кабылка: Ён павольна СЮзяСЮ на аброць кабылку з мецiнкаю на лобетАж[Абраз., с. 9] i iнш.

4. Назвы ежы i харчовых прадуктаСЮ. Дадзеную тэматычную групу складаюць 6 лексем. Напрыклад, паляндвiчка тАШмяса вышэйшага гатунку з сярэдняй часткi свiной тушы каля хрыбта, якое вэндзяць або вяляцьтАЩ: Мо паляндвiчкi салёненькае? [Абраз., с. 63]; мядочак: Можа мядочку? [Абраз., с. 63]; бульбачка: тАУ То я ж табе не вельмi што гатую: тАжбульбачкi з кiслым малаком цi смятанаютАж[Абраз., с. 60] i iнш.

5. Назвы органаСЮ i частак цела чалавека. Тэматычную групу СЮтвараюць наступныя 4 лексемы: галовачка, вочкi, ножкi, пальчык. Напрыклад: Бедная ды страдная маягаловачка! [З нял. дар., с. 49]; То няхай бы ж вочкi твае чарнявыя заснулi [Само сл. гав., с. 10]; тАж дзед памацаСЮрукою адну i другую ножкi [Само сл. гав., с. 140].

6. Найменнi асоб жаночага полу па прафесii, якiм у кнiжных стылях адпавядаюць агульнапрафесiйныя найменнi (5 лексем), цi родзе заняткаСЮ (7 лексем). Напрыклад, касiрка: тАжхоць абавязкова купляСЮ i купляю, як толькi касiрка напомнiць: ВлА бiлецiк?В» [Рад. i б., с. 444]; ягаднiца, грыбнiца, пралля, ткалля: тАжказала мне СЮ вёсцы на Бабруйшчыне прабабка дваццацi шасцi праСЮнукаСЮ i бабка дваццацi чатырох унукаСЮ, яшчэ ягаднiца i грыбнiца, яшчэ пралля iткалля [Рад. i б., с. 268]; кармiцелька, лекараСЮка: Была яна кармiцелька наша, была яна лекараСЮка наша [З нял. дар., с. 39], а таксама назоСЮнiкiсакратарка, бiблiятэкарка, аптэкарка, жнейка, паiцелька.

7. РазмоСЮныя назоСЮнiкi, што абазначаюць асоб па месцы працы цi сферы дзейнасцi (3 намiнацыi). Напрыклад, грамадовец тАШчлен палiтычнай партыi Беларуская Сацыял-Дэмакратычная ГрамадатАЩ, нашанiвецтАШтой, хто працуе СЮ газеце ВлНаша нiваВ» тАЩ: тАжля мiгаСЮскiх хутароСЮ, дзе некалi жыСЮ грамадовец i нашанiвец УласаСЮ, i каля Сярэбранкi гойсаюць на конях i веласiпедах немцы i палiцэйскiя [Абраз., с. 9]; газетчык тАШсупрацоСЮнiк газеты, журналiсттАЩ: Гэта сённяшнiя i заСЮтрашнiя газетчыкi, рэдактары [Рад. i б., с. 134].Чалавека, што працуе на радыё, аСЮтар пагардлiва называеабтАЩяСЮляльшчыкам: Тады й кажатАжтой, што абтАЩяСЮляе перадачы, абтАЩяСЮляльшчык: ВлА зараз тАУ пiснiрыВ» [Рад. i б., с. 293].

8. Найменнi асоб па СЮласцiвых iм якасцях характару цi асаблiвасцях паводзiн (8 лексiчных адзiнак).Напрыклад, гультаеча тАШлянiвы чалавек, лодартАЩ: РЖдзi ж, гультаеча, iдзi [З нял. дар., с. 40]; жэСЮжык тАШсвавольнiк, гарэзатАЩ: Гадуе, як сама ласкава кажа, жэСЮжыкатАж[Пр. на час., с. 13]; фарсун тАШтой, хто любiць фарсiцьтАЩ:А якi тАУ усё адно як той фарсунтАж[Пр. на час., с. 39], а таксамасловышвэндала тАШтой, хто швэндаецца тАУ ходзiцьбез справы цi заняткутАЩ, раздуронец тАШтой, якi стаСЮ непаслухмяным, свавольным, дураслiвымтАЩ. Асобны раздзел прысвяцiСЮ Ф.М. ЯнкоСЮскi тым, каго называСЮ пустадомкамi, паСЮтаткамi, гнюсатою. Так, для аСЮтара пустадомак тАУ гэта тАШабыякавы, безгаспадарлiвы чалавектАЩ тАУ Пустадомак ты несусветны! [Рад. i б., с. 269]. ПаСЮтаткам аСЮтар называе такога бацьку, якi не надзяляе СЮвагi выхаванню сыну, якi нават не адчувае адказнасцi за яго (паказаны СЮ першай частцы абразка ВлПаСЮтатакВ»), а таксама скупога i прагнага мужа i бацьку (у другой частцы абразка). Так, жонка кажа мужу: ВлТы ж дыхнуць нам не даеш. Мне ты не муж, а дзецям не бацька. ПаСЮтатак ты iм. Грошай на хлеб дасi, а тады разам з хлебам ясi нас i сам зелянееш. ПаСЮтатак тАУ i больш нiшто тыВ» [Рад. i б., с. 282].Значэнне слова гнюсата аСЮтар тлумачыць наступным чынам: ВлтАжгнюсата тАУ гэта бруд, гразь. Гнюсата тАУ гэта СЮвогуле дрэнь. Гнюсата тАУ гэта негадзiвец, дрэнь мiж людзейВ» [Рад. i б., с. 282].

РазмоСЮныя дзеясловы СЮ творах Ф.М. ЯнкоСЮскага СЮжываюцца для абазначэння

1) канкрэтнага фiзiчнага дзеяння (6 лексем). Напрыклад, калупацца тАУ тАШкапацца, корпацца СЮ чым-небудзь, дастаючы што-небудзьтАЩ:А мы спрадвеку тут жывём, на зямлi калупаемся [Пр. на час., с. 11]; шпурляць тАШз сiлай кiдаць што-небудзьтАЩ: Яму, раздуронцу, чатыры гадочкi, а ён цацкi шпурляе i шпурляе на зямлютАж [Рад. i б., с. 270] i iнш.

2) руху, перамяшчэння СЮ прасторы (9 лексем). Напрыклад, трухаць тАШбегчы подбегам, трухамтАЩ: Той крутнуСЮся на месцы i, падтулiСЮшы хвост, патрухаСЮ у хмызняк [Пр. на час., с. 44]; шныпарыць тАШхадзiць, рухацца сюды-туды, у розных напрамкахтАЩ: Побач стаялi разведчыкi, шныпарылi хлапчукiтАж [Абраз., с. 21] i iнш.

3) маСЮлення (4 лексемы). Напрыклад, цыкнуць тАШспыняць каго-небудзьвокрыкамтАЩ: Сцiхнi! тАУ цыкнуСЮ другi [Рад. i б., с. 149]; бубукаць тАШгаварыць хутка, неразборлiва, манатоннатАЩ, дудукаць тАШнадаедлiва, аднастайна паСЮтараць адно i тое жтАЩ: Еду тады дадому, бубукаю, дудукаю сабе тАУ хоць бы не забыцца! [Пр. на час., с. 178] i iнш.

4) фiзiчнага цi псiхалагiчнага стану чалавека (2 лексемы). Напрыклад, спалатнець тАШстаць бледным, падобным на палатнотАЩ: Гаспадар спалатнеСЮ [Пр. на час., с. 12]; ачомацца тАШапамятацца, агледзецца, разабрацца СЮ новых, нечаканых абставiнахтАЩ:А я пакуль ачомаласятАж[Пр. на час., с. 93].

5) зтАЩяСЮ прыроды (2 лексемы). Напрыклад, мурзацца тАШпакрывацца дымкай (хмаркамi)тАЩ, сутонець тАШзмяркаццатАЩ. Дадзеныя дзеясловы характэрныя для безасабовых сказаСЮ: На небе пачало мурзацца [Пр. на час., с. 18]; Пачынала сутонець [Пр. на час., с. 6].

Прыметнiкi з адценнем размоСЮнасцi СЮ творах Ф. ЯнкоСЮскага абазначаюць:

1) знешнi выгляд цi СЮнутраныя якасцi чалавека (12 размоСЮных прыметнiкаСЮ).Напрыклад, маленькi: Прыгорбленая, маленькая, нiбы падсушаная, яна была СЮ няспынным руху [Пр. на час., с. 32]; здаравенны:тАжпайшла на яго тАУ здаравеннага сабаку, якi стаяСЮ нерухома [Пр. на час., с. 44]; шалапаваты тАШлегкадумны, дзiвацкi, узбаламучанытАЩ: Ён што, шалапаваты? [Рад. i б., с. 450] i iнш.

2) характарыстыку прадмета цi зтАЩявы з розных бакоСЮ (14 намiнацый).Напрыклад, цэленькi, блiшчасты: Збудавалi яе не з той цэглы, што робяць тут, пры капальнi СЮ ПерагудаСЮшчыне, а з прывознай тАУ цэленькая, без трэшчын i блiшчастая [Пр. на час., с. 11]; чысценькi: Дастаю з кiшэнi цубкiя i чысценькiя лiсткi [Само сл. гав., с. 17]i iнш.

Такiм чынам, у сваiх празаiчных творах Ф.М. ЯнкоСЮскi апiсвае часцей за СЮсё жыццё вёскi, побыт селянiна, яго стаСЮленне да працы, адносiны памiж людзьмi, а таксамаадносiны чалавека да слова, роднай мовы. Творы пiсьменнiка вучаць чалавечнасцi, любовi да роднай зямлi i матчынай мовы. У iх захавалася святло душы чалавека, шчыра адданага свайму краю, мове, людзям.

1.2 Сiнанiмiка размоСЮных лексем

Проза Ф. ЯнкоСЮскага вылучаецца адметным выкарыстаннем сiнанiмiчных рэсурсаСЮ беларускай мовы. Сiнонiмы падкрэслiваюць змястоСЮнасць i выразнасць мовы пiсьменнiка, зтАЩяСЮляюцца адметнай рысай лексiчнай сiстэмы яго твораСЮ. Яны часта дазваляюць аСЮтару не толькi пазбегнуць непажаданых паСЮтораСЮ, але i даць трапную ацэнку-характарыстыку зтАЩявы, прадмета, чалавека.

Якасная характарыстыка дзеяннязтАЩяСЮляецца вызначальнай для дзеясловаСЮ, якiя СЮтвараюць шматкампанентныя сiнанiмiчныя рады, як, напрыклад, сiнонiмы з агульным значэннем тАШiсцiтАЩ: валачыцца тАШблукаць, бадзяццатАЩ тАУ трухаць тАШiсцi подбегамтАЩ тАУ тэпаць тАШiсцi, робячы частыя крокiтАЩ тАУ шалыгаць тАШiсцi, хадзiць, крочыць, утвараючы шумтАЩ тАУ швэндацца тАШхадзiць без справы, занятку, сноСЮдаццатАЩ тАУ шныпарыць тАШрухацца СЮ розных напрамкахтАЩ. Дзеясловы гэтага сiнанiмiчнага рада надзелены ВлздольнасцюВ» ствараць вобраз, жывую карцiну дзеяння тАУ хады. Праiлюструем гэта на прыкладзенекалькiх сказаСЮ. ВлНе бегала, не хадзiла, а тэпалаВ»[Пр. на час., с. 32], тАУ апiсвае аСЮтар дзеяннi старэнькай дзевяностагадовай бабулi. ВлПайшоСЮ туды, адкуль прывалокся!В»[Пр. на час., с. 44] тАУ рашуча кажа бабуля на вялiкага ваСЮка.

У Ф. ЯнкоСЮскага сустракаюцца сiнанiмiчныя рады размоСЮных лексем i СЮ межах аднаго сказа. Напрыклад: Куды нi зiрнеш тАУ ходзяць, снуюць, носяцца СЮ шэра-зялёных шынялях узброеныятАж [Пр. на час., с. 49]. Гэта семантычныя сiнонiмы з агульным значэннем тАШрухацца, перамяшчаццатАЩ. Але хадзiць тАУ гэта рухацца, перамяшчацца СЮ розны час; снаваць тАУ рухацца без пэСЮнай мэты, а насiцца тАУ шпарка перамяшчацца СЮ розных напрамках. АСЮтар такiм чынам стварае дакладную карцiну падзей.

У сiнанiмiчныя адносiны СЮ мове твораСЮ Ф. ЯнкоСЮскага СЮступаюць не толькi размоСЮныя дзеясловы, але i назоСЮнiкi. Так, у межах сказаРЖ нiбы на свеце толькi ён адзiн бядотнiк, гарэтнiк, няшчаснiк [Рад. i б., с. 259], сустракаецца рад семантычных сiнонiмаСЮ, абтАЩяднаных агульным значэннем тАШтой, якi церпiць гора, бяду, перажывае няшчасцетАЩ. З iх дапамогай аСЮтар стварае яскравы вобраз чалавека няшчаснага, змучанага горам, бядой.

Такiм чынам, ужыванне размоСЮных лексем у складзе сiнанiмiчных радоСЮ дазваляе аСЮтару больш поСЮна паказаць побыт i этнiчную культуру беларускага народа. РазмоСЮныя словы сваiм зместам дапамагаюць аСЮтару намаляваць яркiя i непаСЮторныя вобразы народнага жыцця.

2. Структурна-словаСЮтваральны аналiз размоСЮнай лексiкi

РазмоСЮная лексiка СЮ творах Ф.М. ЯнкоСЮскага вызначаецца развiтай словаСЮтваральнай сiнанiмiкай. РазмоСЮныясловы маюць i спецыфiчныя словаСЮтваральныя мадэлi. Так, вылучаныя намi размоСЮныя лексемы СЮтвараюць наступныяструктурна-словаСЮтваральныя групы.

1. Словы з суфiксамi гутарковай мадыфiкацыi тАУ ал-, тАУ ля
к-, што абазначаюць асоб па рысах характару i знешнiм выглядзе. Напрыклад, швэндала тАШтой, хто швэндаецца тАУ ходзiць без справы цi заняткутАЩ: Швэндала [Рад. i б., с. 200]; сухарляка тАШвельмi худы чалавектАЩ: Такi малы, такi сухарляка [Рад. i б., с. 217]. Сюды ж адносяцца словаСЮтваральныя мадэлi з суфiксам тАУ еч-, што абазначаюць назвы зтАЩяСЮ. Напрыклад, калатнеча тАШбойкатАЩ: У такую калатнечу, у такi галавасек ты на сваiх людзей iдзеш? [З нял. дар., с. 60]. Пры дапамозе суфiксаСЮ тАУ ч-, тАУ эч тАУ СЮтвараюцца назоСЮнiкi, якiя выкарыстоСЮваюцца СЮ творах Ф.М. ЯнкоСЮскага СЮ ролi зваротка. Напрыклад, хлопча: Сядай, хлопча [Рад. i б., с. 246]; гультаеча: тАУ РЖдзi ж, гультаеча, iдзi [З нял. дар., с. 40]; чалавеча: Не, чалавеча, праСЮнучкi! [Пр. на час., с. 40].

2. Лексемы з суфiксамi тАУ ачк-, тАУ ечк-, тАУ ктАУ У мiнiяцюрах Ф.М. ЯнкоСЮскага гэта словы з субтАЩектыСЮнай ацэнкай або памяншальна-ласкальным значэннем. Напрыклад, галовачка:Бедная ды страдная мая галовачка! [З нял. дар., с. 49]; бабулька: тАУ Гляньце, бабулька, якi сабака! [Пр. на час., с. 44]; зямелька: А што знеслi зямелька й людзi [Абраз., с. 49] i iнш. Такое ж значэнне надаюць вышэй адзначаныя суфiксыне толькi агульным назоСЮнiкам, але i асабовым iмёнам (14 лексiчных адзiнак). Напрыклад, Ясечка: Дзякуй табе, Ясечка, што прыехаСЮ [З нял. дар., с. 33]; Анютка: А дзе, Анютка, дарагое шчасце тваё? [З нял. дар., с. 38]; Рыгорка: А ты, Рыгорка, усё каб iкру?[Абраз., с. 36] i iнш. У дадзенай структурна-словаСЮтваральнай групе размоСЮнай лексiкi налiчваецца 45 лексем.

Пры дапамозе суфiкса тАУ к тАУ СЮтвараюцца таксама размоСЮныя назвы жанчын па прафесii цi родзе занятку, якiя СЮ афiцыйна-дзелавых тэкстах не СЮжываюцца i перадаюцца назоСЮнiкамi мужчынскага роду. Такiя размоСЮныя лексемы сустракаюцца, напрыклал, СЮ наступных сказах: Перапiсвалi СЮсiх людзей, з савету прыходзiла сакратарка й бiблiятэкарка [Рад. i б., с. 290]; Была яна кармiцелька наша, была яна лекараСЮка наша [З нял. дар., с. 39] i iнш. Паводле нашых падлiкаСЮ дэрываты такога тыпу прадстаСЮлены 7-ю лексемамi.

3. Лексемы, што называюць асоб жаночага полу па прозвiшчы цi iменi мужаз суфiксамi-ых-, -iх тАУ (4 лексемы). Лексемы, што належаць да дадзенай групы, сустракаюцца СЮ наступных сказах. ДаСЮнаровiчыха: Для Клёцкi СЮспомнiм словы школьнай старожкi Стэфы ДаСЮнаровiчыхi [Рад. i б., с. 272]; Белазорыха: Старая Белазорыха не раз усчынала гаворку пра дарогутАж [Абраз., с. 16]; Лiпенiха: Чалавек мой тАУ Лiпень, а я Лiпенiха [Само сл. гав., с. 89]; Тодарыха: Бягай, дачушка, да ТодарыхiтАж [Пр. на час., с. 32].

4. Словы са значэннем адзiнкавасцi, утвораныя пры дапамозе суфiкса тАУ ын тАУ (-iн-) (3 лексемы). Напрыклад, паперына: Гляджу на паперыну, такой нiколi не бачыСЮ [Рад. i б., с. 274]; маснiчына тАШдошка СЮ падлозе або СЮ якiм-небудзь драСЮляным насцiлетАЩ: тАжадну маснiчыну паднялi, а другую не, рог зламаСЮся [Пр. на час., с. 7]; цаглiна: тАжпапрасi цаглiны дзве цi чатыры [Пр. на час., с. 32].

5. Словы з памяншальна-ласкальным значэннем, утвораныя пры дапамозе суфiксаСЮ-еньк тАУ (-эньк-), тАУ аньк тАУ (23 лексемы). Большую частку дадзенай структурна-словаСЮтваральнай групы складаюць прыметнiкi, меншую тАУ прыслоСЮi i займеннiкi:цёпленькi, гарачанькi, цэленькi, мокранькi, першанькii iнш. Напрыклад: большанькi, меншанькi: ЗашчапiСЮшы дзверы i схапiСЮшы большанькую тАУ ёй было тры гадочкi, тАУ мацi кiнулася на печ; меншанькая тАУ яшчэ немаСЮлятка тАУ спала СЮ калысцы [Рад. i б., с. 449]; хорашанька: Хорашанька глядзiце [Пр. на час., с. 39]; кожненькi: А мо за кожненькае слова грошы плацяць?[Рад. i б., с. 255].

Павелiчальна-СЮзмацняльнае значэнне СЮ размоСЮных прыметнiках, ужытых Ф. ЯнкоСЮскiм, выражаюць суфiксы тАУ ушч-, тАУ энн-, тАУ эзнтАУ Такiх лексем няшмат. Напрыклад, мудрушчы: Тады СЮжо, асцярожнiкi мудрушчыя, будзе правiльна? [Рад. i б., с. 188]; таСЮшчэзны: Праграмы грунтоСЮныя, падручнiкi таСЮставатыя, тоСЮстыя i таСЮшчэзныя [Пр. на час., с. 81] i iнш.

6. РазмоСЮныя лексемы тАУ дзеясловы, якiя СЮтварылiся пры дапамозе суфiкса тАУ ну тАУ (5 лексем). Суфiкс тАУ ну- СЮ iх мае значэнне аднакратнага, аднаразовага выканання дзеяння. Гэта такiя словы, якцыкнуць, куснуць, буркнуць, смактануць, цюкнуць. Напрыклад, куснуць: Хоць троху, хоць чаго куснуцьтрэба [З нял. дар., с. 33]; смактануць, кашлянуць: Рыгор энергiчна смактануСЮ цыгарку, кашлянуСЮ [З нял. дар., с. 69]; буркнуць: А Клёцкане стрымаСЮся i тАж нервова буркнуСЮ [Рад. i б., с. 271].

7. РазмоСЮныядзеясловы, утвораныя прэфiксальным спосабам. РЖх у мове Ф.М. ЯнкоСЮскага нямнога. Так, з дапамогай прыстаСЮкi па тАУ СЮтвараюцца дзеясловы закончанага трывання тыпупатрухаць, паздароСЮкацца, павылазiць. Напрыклад, ПаздароСЮкалiся, сказалi, як i што СЮ каго [З нял. дар., с. 148]; Адзiн пры адным павылазяць i сядзяць [Пр. на час., с. 39].Прэфiкс на-служыць для СЮтварэнняразмоСЮных лексем са значэннем доСЮгачасовасцi, працягласцi дзеяння. Напрыклад, наезьдзiСЮся, нашвэндаСЮся: тАУ НаезьдзiСЮся i нашвэндаСЮся адзiн наш тАУ адсюлека родам тАУ Зьмiтровiч [З нял. дар., с. 210]. РазмоСЮныя дзеясловы са значэннем тАШахапiць дзеяннемтАЩ утвараюцца пры дапамозе прыстаСЮкiзатАУ Напрыклад, задзiраць:А якi тАУ усё адно як той фарсун: стане на чыстым, на лабяку, галоСЮку задзярэ, выцягнецца i стаiць [Пр. на час., с. 39]; забразгацець: Пасля каманды забразгацелi кацялкi, мiскi [Рад. i б., с. 148].

У творы ВлМатчына сэрцаВ» сустракаецца нават цэлы словаСЮтваральны ланцужок: Прыгадвалiся i словы тАУ мама, мамка, мамачка; матуля, матулька, матулечка; мамуся, мамуська, мамусечка, мамусенька; матухна, матухначка; матка i мацейка, матачка i маценькатАж[Абраз., с. 46].У такiм мастацкiм прыёме бачыцца сапраСЮднаеабуджэнне СЮнутранай вобразнасцi слова i паказ бязмежныхсловаСЮтваральных магчымасцей роднай мовы. Пiсьменнiк гэтым творам пачынае раздзел, якi прысвечаны самаму роднаму i блiзкаму чалавеку тАУ мацi.

Такiм чынам, як сведчыць структурна-словаСЮтваральны аналiз размоСЮнай лексiкiСЮ творах Ф.М. ЯнкоСЮскага, можна зрабiць вывад пра разнастайнасць граматычных катэгорый i формаСЮ даследаванага намi лексiчнага матэрыялу. Вылучаныя намiразмоСЮныя лексемы СЮтвараюць 7 структурна-словаСЮтваральных груп. Найбольш шматлiкiмi СЮ колькасных адносiнах зтАЩяСЮляюцца групы лексем, утвораных пры дапамозе суфiксаСЮ, якiя надаюць словам субтАЩектыСЮную ацэнку або памяншальна-ласкальнае цi павелiчальна-СЮзмацняльнае значэнне.

3. Эмацыянальна-экспрэсiСЮная афарбоСЮка размоСЮнай лексiкi

Як зазначае В.П. Красней, Влэмацыянальна-экспрэсiСЮная ацэнка тАУ гэта своеасаблiвая характарыстыка прадмета, зтАЩявы, дзеяння цi прыметы з боку гаворачагаВ» [6, с. 144]. З дапамогай эмацыянальна-экспрэсiСЮнай лексiкi аСЮтар не толькi называе адпаведны прадмет, асобу цi зтАЩяву, але i выказвае свае адносiныда iх.

Мова празаiчных твораСЮ Ф. ЯнкоСЮскага насычана гаваркiмi словамi. Вось як пiша пра гэта ён сам: ВлГаваркое, або характарыстычнае, слова не толькi абазначае нешта, а i характарызуе прадмет, зтАЩяву тАУ тое, што абазначае; гаваркоеслова адразу дае штрышок вобраза цi нават вобразВ» [5, с. 90]. Гэтыя словы СЮзяты з самога жыцця, з мовы беларускага народа. Большасць з iх не зафiксавана СЮ слоСЮнiках лiтаратурнай мовы. Такiя словы вызначаюцца выразнай стылiстычнай маркiраванасцю, экспрэсiСЮнасцю.

ЭкспрэсiСЮна афарбаванае слова можа выражаць пяшчоту i ласку, неадабрэнне i знявагу i iнш. Адносiны аСЮтара, якiя ён выказвае такiм словам, могуць быць станоСЮчымi цi адмоСЮнымi, у залежнасцi ад чаго размоСЮныя словы, што СЮваходзяць у склад эмацыянальна-экспрэсiСЮнай лексiкi, набываюць эмацыянальна-экспрэсiСЮныя адценнiстаноСЮчай цi адмоСЮнай ацэнкi. Словы са станоСЮчай ацэнкай у мiнiяцюрах Фёдара ЯнкоСЮскага складаюць большую частку.

З адценнем любовi, пяшчоты, ласкальнасцi Ф.М. ЯнкоСЮскi СЮжывае наступныя размоСЮныя словы СЮ сказах: вочкi, унучак, дзяСЮчынка, сонейка; худзенькi, даражэнькi i iнш. Так, з дапамогай размоСЮных слоСЮ, ужытых у наступных сказах, аСЮтар выражае адносiны памiж героямi, сваё стаСЮленне да пэСЮнага чалавека цi сiтуацыi: Пеце, здаровенькiя, сырадойчык [Рад. i б., с. 330].ДзяСЮчанётка, высунуСЮшы з-за занавескi галоСЮку, сказалатАж[Рад. i б., с. 449]; У вайну блакада навалiлася, а яна, дзiцятка яшчэ, каб хоць раз слёзку пусцiла, тАУ кажа Марылiна мама [Абраз., с. 48]. З пачуццём асаблiвай павагi да чалавека ва СЮзросце, якi ведае цану хлебу, якi кормiцца з працы сваiх рук i можа накармiць госця, Фёдар Мiхайлавiч называе бабулю: Мая кармiцелька i паiцелька нагнуласятАж[Рад. i б., с. 273].

Не абмiнуСЮ у сваiх творах Ф. ЯнкоСЮскi i тых, да каго ставiСЮся адмоСЮна, негатыСЮна. Напрыклад, паСЮтатак, пустадомак, гнюсата (семантыка якiх была пададзена вышэй), а таксамашвэндала:Швэндала [Рад. i б., с. 200]; шабэтнiк тАШнягоднiк, паганецтАЩ: Каб табе, шабэтнiк паганы, у галаве званiла ды не перасцiхала! [Пр. на час., с. 190]. Такiя лексемы вызначаюцца экспрэсiяйзнявагi, грубасцi, пагарды.

Шмат у творах i экспрэсiСЮна афарбаваных размоСЮных дзеясловаСЮ. Напрыклад, бубукаць, гойсаць, дудукаць, забразгацець, задраць, цюкнуць, спалатнець, шныпарыць i iнш. Яны служаць яркiм сродкам характарыстыкi герояСЮ, а таксама карцiн народнага жыцця. Напрыклад, гойсаць:тАжкаля Сярэбранкi гойсаюць на конях i веласiпедах немцы i палiцэйскiя [Абраз., с. 9]; шныпарыць: Побач стаялi разведчыкi, шныпарылi хлапчукiтАж [Абраз., с. 21]. З iх дапамогай перадаецца нацыянальны каларыт адметнасцей жыцця беларускага народа, ствараюцца самабытныя характары герояСЮ, раскрываецца iх унутраны свет. Такiя размоСЮныя дзеясловы не толькi ствараюць вобраз, але i даюць псiхалагiчную характарыстыку лiтаратурнага героя.

Фамiльярныя адносiны аСЮтара да свайго героя бачны СЮ наступным сказе: Тады й кажатАжтой, што абтАЩяСЮляе перадачы, абтАЩяСЮляльшчык; ВлА зараз тАУ пiснiрыВ» [Рад. i б., с. 293]. Мы бачым i разумеем непавагу i абурэнне аСЮтара да тых, хто размаСЮляе на роднай, беларускай, мове, не ведаючы яе нормаСЮ i правiл, дапускаючы памылкi.

У мастацкiх тэкстах Фёдара ЯнкоСЮскага выявiлася выразнаятворчая iндывiдуальнасць аСЮтара, якому СЮ пераважнай ступенi СЮласцiваадчувальна-эмпiрычнае асэнсаванне як рэчаiснасцi, так i самой мовы. Таму слова СЮ яго радку часта набывае эстэтычную матывацыю вобраза, само становiцца вобразам. Кожнае апавяданне, абразок сагрэты шчырай i вялiкай любоСЮю да чалавека, да роднага слова, роднай зямлi. У iх тАУ творчы неспакой вучонага, трывога за будучыню народа, чалавецтва. Як зазначае Л. ЯСЮдошына, Влвыразная словаСЮтваральная база намiнацыi дазваляе абтАЩектыСЮна актуалiзаваць унутраную форму слова, якая зтАЩяСЮляецца важнай крынiцай слоСЮнай вобразнасцi, i стварыць за кошт гэтага дадатковыя семантычныя характарыстыкi, у вынiку чаго намiнацыя набывае семантычную экспрэсiюВ»[19, с. 27].

4. Граматычная характарыстыка размоСЮнай лексiкi

У адпаведнасцi з пастаСЮленымi задачамi курсавой працы мэтазгодна раскласiфiкаваць сабраны намi лексiчны матэрыял па часцiнах мовы. Так, размоСЮная лексiка твораСЮ Ф. ЯнкоСЮскага прадстаСЮлена наступнымi самастойнымi часцiнамi мовы: назоСЮнiк (у тым лiку i субстантываваныя прыметнiкi), дзеяслоСЮ (i яго форма дзеепрыметнiк), прыметнiк, займеннiк, прыслоСЮе i лiчэбнiк.

АсноСЮную частку размоСЮных лексем складаюць назоСЮнiкi. Па нашых падлiках, гэта 151 лексiчная адзiнка (14 з якiх зтАЩяСЮляюцца асабовымi iмёнамi), што складае прыкладна 71% ад агульнай колькасцi размоСЮнай лексiкi СЮ прозе Ф.М. ЯнкоСЮскага. РазмоСЮныя назоСЮнiкi служаць для абазначэння асоб, жывых iстот, прадметаСЮ iзтАЩяСЮ рэчаiснасцi, пабудоСЮ, харчовых прадуктаСЮ i iнш. Так, у наступных сказах сустракаем размоСЮныя назоСЮнiкiдачушка, Тодарыха, цаглiна: Бягай, дачушка, да Тодарыхi, папрасi цаглiны дзве цi чатыры [З нял. дар., с. 32]; вапшчажыцця тАШiнтэрнаттАЩ: Увапшчажыцця пайду [Пр. на час., с. 82]; Алеська: Прыцiскай смялей, АлеськатАж [Абраз., с. 36]; пясочак, траСЮка: Дзiця то бегала па вадзе, па пясочку, то па траСЮцы [Само сл. гав., с. 141]; гурочак, галiнка:РЖ ягады, i з грады гурочкi, i з галiнкi памiдоры [Абраз., с. 27] i iнш.

РазмоСЮныя дзеясловы СЮ творах Ф. ЯнкоСЮскага СЮжываюцца значна радзей. Яны складаюць каля 14% ад агульнай колькасцi размоСЮных слоСЮ, а дакладней тАУ 31 лексема. РазмоСЮныя дзеясловы СЮжываюцца, у асноСЮным, для абазначэння фiзiчных дзеянняСЮ. Напрыклад, слiзгануць тАШплаСЮна пераходзiць з прадмета на прадмет (пра святло)тАЩ: Жодзiнскi аСЮтаiнспектар слiзгануСЮ лiхтарыкам i вокам па маiх дакументах i адразу аддаСЮ iх мне [Пр. на час., с. 42]; шалыгаць тАШiсцi, хадзiць, крочыць, утвараючы шумтАЩ: Насустрач шалыгае, рашуча трымае курс на гэты Дом добра апранены яшчэ нядаСЮнi студэнт [Рад. i б., с. 287]; цыкнуць: Сцiхнi! тАУ цыкнуСЮ другi [Рад. i б., с. 149] i iнш.

РазмоСЮныя прыметнiкi прадстаСЮлены 26-цю лексiчнымi адзiнкамi, што складае прыкладна 11% ад агульнай колькасцi размоСЮных лексем у творах Ф. ЯнкоСЮскага. Яны характарызуюць знешнi выгляд i СЮнутраныя якасцi чалавека. Напрыклад, мурзаты: Адгортвай ад сябе СЮсялякае мурзатаетАж [Само сл. гав., с. 18]; здаровенькi: Пеце, здаровенькiя, сырадойчык [Рад. i б., с. 330]. Большасць размоСЮных прыметнiкаСЮ маюць памяншальна-ласкальнае значэнне (17 лексем). Напрыклад: лёгенькi: Лёгенькi ветрык прабягаСЮ над полем, набягаСЮ i на дубоктАж [Рад. i б., с. 263]; вузенькi: У вузенькiя ружовыя паскi i дробныя кветачкi тАУ як кофтачка [Пр. на час., с. 52]; худзенькi: Малы, худзенькi, толькi на чатырнаццатым [Само сл. гав., с. 8] i iнш. Павелiчальна-СЮзмацняльнае значэннемаюць 7 размоСЮных прыметнiкаСЮ. Напрыклад, даСЮжэзны, злыбедны: А пазней на сходзе цяжкай i даСЮжэзнай зiмы, у злыбедную бяскормiцу, сусед пытаСЮся СЮ ТамашатАж [Абраз., с. 38]; здаравенны:тАжпайшла на яго тАУ здаравеннага сабаку, якi стаяСЮ нерухоматАж [Рад. i б., с. 44] i iнш.

Нязначную колькасць у даследаваным намi лексiчным матэрыяле складаюць размоСЮныя займеннiкi: усяго 3 лексемы. Гэта азначальныя займеннiкi кожненькi, саменькi i адмоСЮны займеннiкнiчагусенькi. Яны прадстаСЮлены СЮ наступных сказах. Напрыклад, саменькi: тАжсцяжынка паСЮз лес, прысаменькiм лесе [Рад. i б., с. 163]; нiчагусенькi: тАУ Толькi-толькi з крынiцы, а больш у мяне, далiбог, нiчагусенькi пiць няма [З нял. дар., с. 30].

Па нашых падлiках, размоСЮныя прыслоСЮi прадстаСЮлены дзвюма лексiчнымi адзiнкамi: хорашанька, правiльненька. Яны паказваюць на станоСЮчыя адносiны да суразмоСЮнiкаСЮ. Напрыклад, Хорашанька глядзiце [Пр. на час., с. 39]; Тады СЮжо, асцярожнiкi мудрушчыя будзе правiльненька? [Рад. i б., с. 188].

У даследаваным намi лексiчным матэрыяле вылучаны 2 субстантываваныя прыметнiкi: добранькае: Што табе добранькае напiсалi СЮ паштоСЮцы? [Пр. на час., с. 108]i гатовенькае: Яму каб толькi гатовенькае [Рад. i б., с. 249].

Адзiнкавым дзеяслоСЮным СЮтварэннем зтАЩяСЮляецца размоСЮны дзеепрыметнiк расшкуматаны: Адарваная СЮ калене левая босая нага, расшкуматаная праваятАж [Абраз., с. 47] i лiчэбнiк першанькi: А тут першанькi разок я СЮбачыла яе слязутАж [Абраз., с. 49].

Такiм чынам, у празаiчнай спадчыне Ф.М. ЯнкоСЮскага намi вылучана 214 размоСЮных лексiчных адзiнак, большую частку з якiх займаюць назоСЮнiкi, менш размоСЮных дзеясловаСЮ, у тым лiку i дзеяслоСЮная форма дзеепрыметнiк, прыметнiкаСЮ, невялiкай колькасцю прадстаСЮлены такiя часцiны мовы, як займеннiк, прыслоСЮе i лiчэбнiк. У лаканiчных творах пiсьменнiка словырозных часцiн мовы становяцца сэнсава i функцыянальна значнымi.

Заключэнне

ВлЛiрычныя мiнiяцюры i апавяданнi, фiлалагiчныя эцюды Ф. ЯнкоСЮскага тАУ сапраСЮдная скарбнiца жывога беларускага слова, прыклад i СЮзор умелага i СЮдумлiвага карыстання бязмежным моСЮным багаццемВ» [18, с. 8] тАУ зазначае Л. ЯСЮдошына. Кожны абразок прасякнуты любоСЮю да чалавека, да роднага слова, напоСЮнены iмпрэсiяй, насычаны СЮспамiнамi цi перажываннямi аСЮтара.

Аналiзуючы мову твораСЮ, трэба адзначыць, што асноСЮны лексiчны фонд твораСЮ складаюць размоСЮныя словы. Мы вылучылi больш за дзвесце лексiчных адзiнак. У большасцi выпадкаСЮ гэта назоСЮнiкi, дзеясловы, прыметнiкi.

У працэсе праведзенага даследавання, размоСЮная лексiка была прааналiзавана СЮ семантычным, структурна-словаСЮтваральным, эмацыянальна-экспрэсiСЮным i граматычным аспектах. На аснове гэтага можна зрабiць наступныя вывады:

1. Большую частку даследаванага намi лексiчнага матэрыялу складаюць назоСЮнiкi, тэматычная прыналежнасць якiх вельмi разнастайная. РазмоСЮныя назоСЮнiкi СЮ творах Ф. ЯнкоСЮскага абазначаюць прадметы побыту, назвы асоб паводле полу i сваяцкiх адносiн, найменнi асоб жаночага полу па прафесii, назвы прадстаСЮнiкоСЮжывёльнага свету, назвы ежы i харчовых прадуктаСЮ, назвы органаСЮ i частак цела чалавека i iнш. РазмоСЮныя назоСЮнiкi складаюць большза70% даследаваных лексем.

У структурна-словаСЮтваральным аспекце самымi прадуктыСЮнымi зтАЩяСЮляюцца размоСЮныя назоСЮнiкi з памяншальна-ласкальным значэннем, утвораныя пры дапамозе наступных суфiксаСЮ: тАУ к-, тАУ ок-, тАУ ечк-, тАУ еньк- i пад. Яны складаюць 73% ад агульнай колькасцi назоСЮнiкаСЮ.

Грубых размоСЮных назоСЮнiкаСЮ, якiя характарызуюць герояСЮ, даюць ацэнку iх паводзiнам, у даследаваных намi творах няшмат: прыкладна 7% ад агульнай колькасцi размоСЮных назоСЮнiкаСЮ.

2. РазмоСЮныя дзеясловы СЮжываюцца для абазначэння фiзiчных дзеянняСЮ, зтАЩяСЮ прыроды, псiхалагiчнага стану чалавека i нш. Па нашых падлiках, яны складаюць каля 14% размоСЮнай лексiкi твораСЮ Ф.М. ЯнкоСЮскага. Вылучаныя намi размоСЮныя дзеясловы СЮтвараюцца прэфiксальным i суфiксальным спосабамi. Большасць з вылучаных размоСЮных дзеясловаСЮ экспрэсiСЮна афарбаваныя. Эмацыянальна-экспрэсiСЮна афарбаваныя дзеясловы служаць выразным сродкам характарыстыкi героя або зтАЩявы.

3. РазмоСЮныя прыметнiкi СЮ кантэксце твораСЮ Ф. ЯнкоСЮскага служаць для абазначэння знешняга выгляду цi СЮнутраных якасцей чалавека i характарыстыкi з розных бакоСЮ прадмета цi зтАЩявы. Яны складаюць 11% ад агульнай колькасцi матэрыялу. Даволi прадуктыСЮнымi мадэлямi зтАЩяСЮляюцца размоСЮныя прыметнiкi, утвораныя пры дапамозе суфiксаСЮ, якiя надаюць лексемам памяншальна-ласкальнае цi павелiчальна-СЮзмацняльнае значэннi.

4. Значна менш у празаiчных творах Ф.М. ЯнкоСЮскага размоСЮных займеннiкаСЮ i прыслоСЮяСЮ (прыкладна па 2%). У складзе такiх часцiн мовы, як лiчэбнiк i дзеепрыметнiк, налiчваецца толькi па 1 лексеме. Яны СЮжыты СЮ формах, якiя адрознiваюцца ад стылiстычна нейтральных словаСЮтваральнымi элементамi (памяншальна-ласкальнымi суфiксамi). РазмоСЮныя словы-займеннiкi i прыслоСЮi надаюць выказванню дадатковыя вобразныя, ацэначныя значэннi.

РазмоСЮная лексiка СЮ мастацкiм кантэксце дазваляе праСЮдзiва адлюстраваць побытавую i сацыяльную сферу жыцця беларускага народа, захаваць адметнасцi жывога маСЮлення беларусаСЮ. На некаторых старонках аСЮтару не толькi верыш, але i перажываеш разам з iм (напрыклад, абразкi ВлРазвiтаннеВ», ВлНеправеранае сачыненнеВ», ВлБольВ» i iнш.).

Ацэньваючы дзейнасць Фёдара Мiхайлавiча ЯнкоСЮскага вядомы беларускi пiсьменнiк Павел Мiсько пiсаСЮ: ВлЗнiмем шапку перад чорнарабочым ад слова, перад тытанам духу i паклонiмся СЮдзячна яму прылюдна, Влi за гароюВ», i дзе б, у якой мясцiне зямлi, дома цi за мяжою, мы нi былiВ» [3, с. 5].

Лiтаратура

1. Абабурка, М.В. Беларускае слова i яго вывучэнне / М.В. Абабурка. тАУ Мiнск: Вышэйшая школа, 1986.

2. Беларуская мова: Энцыклапедыя / Пад рэд. А.Я. Мiхневiча. тАУ Мiнск: БелЭн, 1994.

3. ГаСЮрош, Н., Панюцi

Вместе с этим смотрят:

AIDS

Airplanes and security

Biological Weapons

Bird Flu

Chemical Weapons