Аналiз жыццёвага i творчага шляху В. Зуёнка
Змест:
Уступ
Глава РЖ. Жыццёвы i творчы шлях В.Зуёнка
1.1 Жыццёвы шлях паэта.
1.2 Творчы шлях паэта.
1.21 Савецкi перыяд творчасцi
1.2.2 Паэзiя для дзяцей
Глава II. ЛюбоСЮная лiрыка i тэма вайны СЮ творчасцi В.Зуёнка
2.1 Тэма сяброСЮства i любоСЮная лiрыка
2.2 Паэзiя 60-80-х гг.: агульначалавечыя тэмы
2.3 Тэма вайны СЮ творчасцi В.Зуёнка
2.4 Праблемы нацыянальнай культуры i фiласофская лiрыка СЮ творчасцi В.Зуёнка
2.5 Постсавецкi перыяд творчасцi
Заключэнне
Спiс лiтаратуры
Уступ
Васiль Зуёнак тАФ адзiн з самых вядомых сучасных беларускiх паэтаСЮ пакалення ВлшасцiдзесятнiкаСЮВ», на плечы якiх сёння надзейна абапiраецца СЮвесь шмат'ярусны гмах нацыянаяьнай лiтаратуры. Яны здолелi з немалым поспехам праявiць сябе ва СЮсiх яе вiдах i жанрах тАФ ад паэзii да прозы i драматургii СЮключна. Лёс гэтага пакалення СЮ многiм драматычны i нават трагiчны тАФ жорсткая, кровапралiтная вайна, пасляваенныя нягоды, жыццё ва СЮмовах таталiтарнай сiстэмы, недахоп творчай свабоды.. Нягледзячы на СЮсе цяжкасцi, на частыя iдэалагiчныя ВлзамаразкiВ», якiя СЮ многiм адмоСЮна адбiлiся на iх лiтаратурна-мастацкiм станаСЮленнi, iм удалося стварыць мастацкiя каштоСЮнасцi, прызнаныя як на радзiме, так i далёка за межамi Беларусi.
Як становяцца паэтамi? Кажуць, што паэтамi нараджаюцца. Магчыма. Васiль ЗуёнактАФ адзiн з самых вядомых сучасных беларускiх паэтаСЮ тАФ адказвае на гэта пытанне так:
3 табою не спраСЮлялi мы заручын,
СватоСЮ не засылаСЮ я.
Ты сама
Прыйшла аднойчы песняю нягучнай..
I з хвiлi той спакою мне няма..
Паэзiю не выбiраюць тАФ яна сама выбiрае. 3 Васiлём Зуёнкам гэта здарылася яшчэ СЮ школьныя гады, калi свет упершыню адкрыСЮся перад iм у сваiм першародным бляску i харастве, натуральнасцi фарбаСЮ жыццёвай прыгажосцi, прымусiСЮ дзiвiцца зямной красе.
Першае пачуццё, звязанае з вострым адчуваннем навакольнага свету, абудзiла паэтыч-ны дар. Дзе ж гэта СЮсё адбывалася? На радзiме паэта. Малая яго радзiма тАУ вёска Мачулiшчы Крупскага раёна Мiнскай вобласцi, якая знаходзiца якраз у цэнтральнай частцы Беларусi. Прарода тут надзiва багатая.
Праз Крупскi раён цячэ некалькi жывапсных рэчак. У паэме В. Зуёнка тАЬСялiбатАЭ ёсць радкi: тАЬДве ракi, як дзве рукi, Сялiбу абдымалiтАЭ. Гэта Эса i Нача, памiж якiмi знаходзяцця родныя мясцiны. Паэт навекi параднiСЮся з сваёй тАЬсялiбайтАЭ, якая з першых год жыцця фармавала яго чалавечыя якасцi, характар, садзейнiчала станаСЮленню СЮласцiвых яму здольнасцей, выяСЮленню духоСЮнага патэнцыялу.
Спрадвечная сялянская замля:
Мачулiшча..
Вiдаць, i пры Ярыле
РЖльны СЮ нас сеялi,
Вымочвалi СЮ Мачыле.
Бель-кужаль пралi, ткалi, вышывалi,
Кашулi СЮ кайстры напамiнкамi клалi..
Сёння мы вельмi СЮважлiва адносiмся да паэтаСЮ, якiя пiшуць пра надзённасць, пра тое, што хвалюе кожнага грамадзянiна, асаблiва калi гэты паэт тАУ сучаснiк, ёсць магчымасць пазнаёмiцца з вельмi блiзкiмi да сённяшняга дня выпуску зборнiкаСЮ i больш усебакова, iншымi вачыма паглядзець на праблемы сучаснага чалавека. Такiя звесткi i такi погляд можна СЮбачыць СЮ вершах В.Зуёнка.
Гэта сучасны паэт, таму пра яго творчасць i жыццёвы шлях напiсана вельмi мала, а творчасць часцей разглядаецца толькi па адной якой-небудзь тэматычнай групе. Напрыклад, Заяц Н. разглядае экалагiчную тэму, ды i то не падрабязна.
Вядома, што В.Зуёнак пачынаСЮ як паэт для дзяцей. ПiсаСЮ ён сапраСЮды цiкавыя вершы, якiя з захапленнем чытаюць i дарослыя, бо напiсаны яны выдатна i займальна, з вялiкай доляй гумару. Марцiновiч А. у кнiзе тАЬСвятло лiхтарыка: Выбраныя старонкi гiсторыi беларускай дзiцячай лiтаратурытАЭ прысвяцiСЮ артыкул В.Зуёнку i пачатку яго творчасцi тАУ вершам, прысвечаным дзецям, прыведзены 3 вершы для дзяцей.
Творчасць В.Зуёнка вывучалi ГнiламёдаСЮ У., якi прысвяцiСЮ гэтаму манаграфiю тАЬПраСЮда зерня: Творчы партрэт В.ЗуёнкатАЭ, у якой рознабакова i тэматычна разнастайна разглядаюцца вершы паэта. ШпакоСЮскi Я. пiсаСЮ многа артыкулаСЮ пра пiсьменнiкаСЮ сучаснасцi, прысвяцiСЮ ён артыкул i В.Зуёнку СЮ кнiзе тАЬУзрушанасць: Артыкулы пра сучасную беларускую паэзiютАЭ. Прысвечаны ён у асноСЮным тэме прыроды i святкаванням народных гулянняСЮ. Упамiнаецца зборнiк тАЬНачатАЭ, у якiм вершы з 1955 тАУ 1974гг.
Вядома, што пра жыццё i творчасць паэтаСЮ СЮспамiнаюць пасля iх смерцi, а да гэтага мала каго цiкавяць творы (толькi вузкае кола сяброСЮ) . Таму мэтай нашай курсавой работы будзе больш грунтоСЮнае даследаванне паэзii сучаснага паэта В.Зуёнка, а для дасягнення пастаСЮленай мэты мы вылучаем наступныя задачы:
- тэкстуальнае знаёмства са зборнiкамi вершаСЮ паэта;
- знаёмства з працамi па творчасцi i жыццёвым шляху паэта;
- вылучэнне асноСЮных тэм творчасцi паэта СЮ апрацаваных зборнiках;
- даследаванне творчай спадчыны В.Зуёнка.
Глава РЖ. Жыццёвы i творчы шлях В.Зуёнка
1.1 Жыццёвы шлях паэта
Васiль Васiльевiч Зуёнак нарадзiСЮся 3 чэрвеня 1935 г. у вёсцы Мачулiшча Крупскага раёна Мiнскай вобласцi у сялянскай сям'i. Бацькi працавалi па гаспадарцы тАФ аралi, сеялi, збiралi СЮраджай. Сын спасцiг сялянскую навуку рана, быСЮ i пастушком, i касцом, i аратым, i малацьбiтом.
Касiць? Давай. Араць?
Будзь ласкаСЮ: Трымала плуг рука мая..
У пяць цапоСЮ тАФ не СЮ ладкi тАФ пляскау
У тым, сорак чацвёртым, я.
Вл На сзрцы тАФ неспакою камень..В»
У гэтых радках, у самiм iх гучаннi i рытме захавалася натруджанае, але цягавiтае дыханне хлебароба-малацьбiта, пазнаСЮшага i цяжар, i смак сялянскай працы.
Пару дзяцiнства азмрочыла вайна, якая потым не раз адгукнецца СЮ творах. Яна пакiнула трагiчны след у душы на СЮсё яго астатняе жыццё..
Да вайны пайсцi СЮ школу не давялося, але чытаць i пiсань навучыСЮся рана, яшчэ да школы. У 1944 г. прыйшло вызваленне, расчынiла дзверы Мачулiшчанская пачатковая школа, якую Васiль Зуёнак скончыСЮ фарсiраваным тэмпам тАФза два гады. Тады ж захапiСЮся паэзiяй, пачаСЮ пiсаць вершы сам. Тыя, каму юны паэт адважыСЮся паказаць свае першыя Влспробы пяраВ», раiлi вучыцца.
Пасля заканчэння Узнацкай сямiгодкi бацька Васiль Захаравiч адвёз сына СЮ БарысаСЮ тАФ там было педвучылiшча. На развiтанне даСЮ некалькi чырвонцаСЮ. У Барысаве творчая дзейнасць маладога паэта працягвалася далей. Тут ён убачыСЮ свае вершы надрукаванымi СЮ раённай газеце. СкончыСЮшы педвучылiшча, з дыпломам выдатнiка, ён апынуСЮся СЮ Мiнску на аддзяленнi журналiстыкi Белдзяржунiверсiтэта i з самага пачатку унiверсiтэцкай вучобы трапiСЮ СЮ лiтаратурнае асяроддзе, жыСЮ у адным iнтэрнаце з будучымi пiсьменнiкамi Вячаславам Адамчыкам, Мiколам Арочкам, Рыгорам Барадулiным, Сымонам Блатуном, Генадзем БураСЮкiным, Анатолем Вярцiнскiм, Леанiдам ГаСЮрылкiным, Нiлам Гiлевiчам, Вiктарам Карамазавым, Арсенем Лiсам, Мiхасём Стральцовым, Барысам Сачанкам. Тады ж, у 1954 г., упершыню выступiСЮ з вершамi СЮ рэспублiканскiм друку. Сябры хвалiлi, падахвочвалi, аднак гэтыя раннiя выступленнi не прыносiлi задавальнення тАФ голас гучаСЮ яшчэ квола i не адпавядаСЮ тым новым патрабаванням i магчымасцям, якiя пачалi акрэслiвацца СЮ другой палове 50-х гадоСЮ. Мiж тым жыццё жвава рухалася наперад. Адбывалiся агульнавядомыя змены, якiя СЮ цэлым дабратворна СЮплывалi на iдэйна-палiтычную абстаноСЮку СЮ краiне, абнаСЮленне духоСЮнага i маральнага ВлклiматуВ» СЮ грамадстве, пашырэнне сектара творчай свабоды СЮ лiтаратуры i грамадстве.
1.2 Творчы шлях паэта
1.2.1 Савецкi перыяд творчасцi
Пасля заканчэння СЮ 1959 г. унiверсiтэта малады журналiст пайшоСЮ працаваць у газету ВлРабочае юнацтваВ», а затым ВлПiянер БеларусiВ». З 1966г. па 1972г. тАУ намеснiк галоСЮнага рэдактара часопiса тАЬМаладосцьтАЭ. З 1972г. тАУ галоСЮны рэдактар часопiса тАЬБярозкатАЭ. БыСЮ членам КПСС. ЗтАЩяСЮляецца кандыдатам фiлалагiчных навук.
1.2.2 Паэзiя для дзяцей
Праца СЮ дзiцячых выданнях абудзiла СЮ iм захапленне паэзiяй для дзяцей, i ён сам пачаСЮ для iх пiсаць. Пачалi выходзiць кнiгi ВлВясёлы калаСЮротВ» (1965). ВлЖылi-былi пад вадойВ» (1969), ВлСонечны клубочакВ» (1974). Раскрываючы гэтыя кнiжкi, малы чытач трапляСЮ у той свет, сярод якога праходзiла яго штодзённае жыццё, але гэта быСЮ свой, пераСЮтвораны паэтычнай фантазiяй аСЮтара свет:
Вы не бачылi, сябры, тАФ
Зоркi выпалi у бары.
Дзе нi глянеш,
на паляне тАФ
Усё гарыць чырвоным ззяннем
Пад лiстамi, ля пянькоСЮтАФ
Сотнi зыркiх аганькоСЮ.
Будзённае, натуральнае становiцца незвычанным, святочным тАФ i тут паэту дапамагае багатая метафорыка, якая перадае асаблiвасцi мастакоСЮскага СЮспрымання навакольнай рэчаiснасцi. У прыватным i канкрэтным ён бачыць другi план тАФ праяСЮленне унi-версальных заканамернасцей быцця. Сунiцы тАФ гэта, аказваецца, згусткi сонечнага цяпла i святла, ВлжарынкiВ», Влсонечныя дочкi - зваблiвыя вочкiВ». Птушкi, звяры i дрэвы тАФ жывёльны i раслiнны свет тАФ часам выглядаюць мудрэй i разумней за чалавека, якi, вы-ходзiць, нават нешта страцiСЮ з таго, што збераглi гэтыя хавальнiкi першасных законаСЮ быцця.
СапраСЮды, В.Зуёнак пiсаСЮ выдатныя вершы для дзяцей. Чытаем верш Зуёнка ВлБадзiрогВ»:
Бадзiрог, Бадзiрог тАФ
Не пускае за парог:
Дзецi СЮ хаце туляцца,
А ёнтАФ iдзе па вулiцы,
Бэкае i мэкае,
Ледзь не кукарэкае,
Уцякайце тАФ хто куды
Ад рагатае бяды!.
Раптам бачыць Бадзiрог
Новыя вароты тАФ
I з усiх чатырох,
I з усёй ахвотай:
ВлШто тАФ хiба я не баран?!В» тАФ
ПаiмчаСЮся на таран!
Ну а потым тАФ
Што было там? тАФ
Зараз вам усё скажу:
Дзве прабоiны у варотах
РЖ аСЮчынка на кажух.
Твор тАФ знаходка. Не часта напаткаеш у дзiцячай лiтаратуры верш, у якiм так па-майстэрску раскрыСЮся талент аСЮтара. Усё прываблiвае тут. I сама рытмiка, падобная на маленькага апавядальнiка, якi аказаСЮся сведкам незвычайнай прыгоды, i цяпер спяшаецца пра СЮсё паведаць сябрам. I высокi эстэтычны СЮзровень, калi, знаёмячыся з гiсторыяй-прыгодай, атрымлiваеш асалоду ад сутыкнення з паэзiяй, народжанай адным узлётам думкi i пачуцця. I безумоСЮна, нельга адмаСЮляць вялiкага выхаваСЮчага эфекту.
Можна шмат пераконваць хлопчыкаСЮ i дзяСЮчынак, як гэта важна (i неабходна) быць заСЮсёды паслухмянымi, не сваволiць.. Гаварыць, а словы не пакiдаючы анiякага следу. Але карысней выхоСЮваць словам-прыкладам. "БадзiрогВ» тАФ кнiга В. Зуёнка, якая выйшла СЮ выдавецтве тАЬЮнацтватАЭ, дзе нямала было змешчана яшчэ незвычайных гiсторый.
Новая кнiга В. Зуёнка - ВлПа ельнiчку, па бярэзнiчку..В». I таксама незвычайная. Тут ажно не адзiн зборнiк, а адначасова два. Свайго роду кнiжка СЮ кнiжцы. Найперш, канечне, гэта жартаСЮлiвыя, гумарыстычныя вершы амаль пра СЮсе беларускiя грыбы. А з другога боку тАФ гэта даведнiк. ПрачытаСЮшы яго, а таксама пазнаёмiСЮшыся з каляровымi iлюстрацыямi -Влгрыбнымi партрэтамiВ» тАФ лёгка СЮгадаць, што за грыб перад табой. Пойдзеш у лес, ужо нiколi не зблытаеш ядомы з ядавiтым. А падасiнавiка ад мухамора тым больш лёгка адрознiш.
Кнiжка ВлПа ельнiчку, па бярэзнiчку..В» нарадзiлася з любасцi аСЮтара да прыроды. Магчыма нават са свайго роду культу яе. Асновай выхавання павiнна быць наша роднае слова, а кнiгi - выхавацелямi.
Да такiх высноСЮ прыйшоСЮ пiсьменнiк, адштурхоСЮваючыся ад уласнага мастакоСЮскага вопыту. В.Зуёнак выдаСЮ для дзяцей зборнiкi паэзii тАЬВясйлы калаСЮроттАЭ(1965), тАЬЖылi-былi пад вадойтАЭ(1969), тАЬСонечны клубочактАЭ(1972), тАЬБудзем сiлы набiраццатАЭ(1974), тАЬШапка-СЮсёвiдзiмкаВ» (1983), ВлХата, поСЮная гасцейВ» (1987).
Выдатны гумарыстычны верш тАЬПакатаСЮсятАЭ, дзе расказваецца пра ката, якi прыйшоСЮ на каток i не зразумеСЮ, з якой лапкi яму пачаць катацца i за адказам пайшоСЮ да таты цудоСЮны i вясёлы. Цiкавы таксама i верш тАЬЯк дазнаСЮся..тАЭ: маленькi хлопчык дазнаСЮся, што мядзведзь нiчога не робiць, ясi толькi мёд ды малiну, спiць зiмой i нiколi не мыецца, дык захацеСЮ таксама быць мядзведзем. Пададзеныя вершы раскрываюць сутнасць дзiцячай логiкi i мыслення, нiбы пiша сам малы.
Глава II. ЛюбоСЮная лiрыка i тэма вайны СЮ творчасцi В.Зуёнка
2.1 Тэма сяброСЮства i любоСЮная лiрыка
Кантакт з ВлдарослымВ» чытачом напачатку даваСЮся цяжэй. В. Зуёнак адстойваСЮ глыбокую канцэпцыю мастацкай творчасцi, якая б уключала права паэта на непаспешлiвасць, грунтоСЮнасць творчага пошуку, вынашанасць думкi i пачуцця.
Першы зборнiк ВлдарослайВ» лiрыкi ВлКрэсiваВ» з'явiСЮся СЮ 1966 г. Ён адкрываСЮся наступным вершам:
Мiльёны год.
мiльёны год
Да сонца
3 цемснi iрвуся.
Мiльёны год,
мiльёны год
РЖду.
РЖду тАФ
I не спынюся
На нiве смерцi i жыцця
Мне вечна
юным бьшь аратым.
Бо СЮсiх пачаткаСЮ
Я тАФ працяг
I СЮсiх працягаСЮ
Я тАФ пачатак .
Паэт нiбыта СЮзнаСЮляСЮ нейкi старажытны мiф пра вечнага аратага, мiф, якi СЮ сваiм духоСЮна-практычным значэннi дайшоСЮ да нашых дзён, блiзкi нам сваiм высакародным сэнсам. Маштаб, узбуйненне, гiпербалiзацыя СЮ В. Зуёнка не супярэчылi праСЮдзе жыцця, у асэнсаваннi якога ён iмкнуСЮся да шырокiх абагульненняСЮ, да стварэння ёмiстых умоСЮна- асацыятыСЮныхых вобразаСЮ: "Ралля - аснова, // Зерне СЮток няспынна // Кiдаю я рукою агрубелай, - // РЖ тчэцца, тчэцца мудрая тканiна тАФ // Жыццё.."
У тым жа першым зборнiку прысутнiчала i другая стылявая тэндэнцыя. Думаецца, што не менш красамоСЮна гаварылi пра паэта, пра яго характар i настрой такiя вершы, як "Добры прыезд", , "Вясновая казка", "Стары цецярук", якiя звяртаюць на сябе СЮвагу глыбокiм i дакладным веданнем побыту, прадметнасцю апiсанняСЮ, аСЮтабiяграфiчнасцю. Гэты чалавек выдатна ведаСЮ навакольны свет вясковага СЮлоння, СЮсiх яго насельнiкаСЮ. У вялiкiм i малым праяСЮлялiся яго разумнасць i дабрыня, унутраны такт i клопат. Вершы гаварылi пра душэСЮную адкрытасць аСЮтара, здольнасць на эмацыянальны водгук, на суперажыванне. Другая кнiга ВлКрутаярВ» (1969) засведчыла плённае зблiжэнне i СЮзаемадзеянне намечаных у iм дзвюх стылявых тэндэнцый: маштабу СЮспрымання быцця i вострай увагi да яго прыватных падрабязнасцей. Паэзiя В. Зуёнка абапiраецца на уласнае разуменне i асэнсаванне свету, у якiм Влтравiнкi СЮ лёдзеВ», летнi гром i соль, якую здабываюць з шахтаСЮ. Паэт даСЮно стала жыве СЮ Мiнску, але родная вёска СЮладна прыцягвае да сябе. Кожнае наведванне родных мясцiн ён успрымае як святочны падарунак. Не, ён не супрацьпастаСЮляе горад вёсцы, але тым не менш, будучы цвярозым рэалiстам у сваiх по-глядах на жыццё, выразна адчувае разрыСЮ памiж сучаснымi горадам i вёскай. Але, нягледзячы на дынамiзм i неСЮладкаванасць цяперашняга жыцця, ён i яго герой не губляюць сувязi з пачаткамi свайго фiзiчнага i духоСЮнага iснавання. В. Зуёнаку як паэту па-ранейшаму характэрны шчаслiвая непаспешлiвасць, некаторая нават замаруджанасць думкi i рытму, кантралюемыя эмоцыi, стрыманасць, разам з тым, радок стаСЮ больш спавядальным i СЮ большай ступенi наблiзiСЮся да псiхалагiчнай праСЮды чалавечага перажывання.
На сэрцы - неспакою камень;
А раптам я памiж сяброСЮ
Хаджу тАФ апошнi магiканiн,
Што вылез з прашчурскiх бароСЮ?
Тут трывога не столькi нават за сябе (сам ён вытокам сваiм не здрадзiСЮ), як за сяброСЮ, якiя, магчыма. залiшне паспешлiва зрабiлiся гараджанамi, забыСЮшы пошум Влпрашчурскiх бароСЮВ».
Тэме сяброСЮства прысвечаны i такiя вершы як тАЬЯ СЮчора вельмi любiСЮ..тАЭ, тАЬПа тАУ сяброСЮску..тАЭ i iнш.
Паэзiя В. Зуёнка рознымi шляхамi, але СЮвесь час развiваецца па лiнii СЮзбагачэння духоСЮнага свету лiрычнага героя. Пра гэта, мiж iншым, сведчыць любоСЮная лiрыка паэта, адзначаная высокай культурай унутранага пачуцця.
Буду
садам тваiм па вясне.
Буду
СЮ полi сцяжынкан забытай:
Перапёлка
на золку засне тАФ
Прыбягай дажынаць сваё жыта
Буду
цёплаю муравой
На тваiх лугах-сенажацях.
Буду
СЮ Нёмана сiнi сувой.
Як русалку, цябе спавiваць я.
Буду
ранiцай легкiм дымком
Над страхой тваёй вiцца СЮ просiнь.
Буду
цiхiм дамавiком
Сны жаданыя у хату прыносiць."'
Вл Не бяжы, не уцячэш ад сябе..В»
Лiрыка кахання дапамагае глыбей i паСЮней адчуць i пазнаць багацце душы i прыгажо сць чалавечых адносiн у iх унутранаii паСЮнаце i шматграннасцi. Сюды можна аднесцi такiя вершы як тАЬАбяцаю ночы бяссонныя..тАЭ, тАЬНахiляСЮся, як дзiкi лясун..тАЭ, тАЬАднойчытАЭ, тАЬЯшчэ схiляецца СЮ журбе..тАЭ, тАЬВодгук вяснытАЭ, тАЬРЖмправiзацыятАЭ, тАЬГосцi тАУ СЮспамiны..тАЭ i iнш.
2.2 Паэзiя 60-80-х гг.: агульначалавечыя тэмы
Паэтычны свет В. Зуёнка, адлюстраваны СЮ яго лiрыцы 60-х гадоСЮ, прасякнуты непадробнай сапраСЮднасцю - сапраСЮднасцю чалавечых пачуццяСЮ. Вельмi плённым этапам росту, iнтэнсiСЮных пошукаСЮ i адкрыццяСЮ сталi для яго не толькi 60-я гады, але i перыяд 70-х (нягледзячы на з'явы застою), калi СЮзнялася цана на аСЮтэнтычнасць пачуцця, вызначылася перспектыСЮная тэндэнцыя: ад зерняСЮ праСЮды тАФ да праСЮды зерня, да новай, больш глыбокай канцэпцыi рэчаiснасцi. Найбольш чуйныя да запатрабаванняСЮ часу паэты СЮжо не маглi задавальняцца абяцаннем непасрэднасцi. Эмпiрычнае засваенне новых з'яСЮ саступае месца iмкненню СЮлавiць сутнасць сучасных канфлiктаСЮ. 70-я гады, першая палова 80-х i наступны перыяд у творчасцi В. Зуёнка адзначаны паглыбленнем характару духоСЮнасцi. Яна СЮбiрае СЮ сябе значныя пласты народнага вопыту, адчуванне прыроды, паглыбляе асэнсаванне чалавека. Думка становiцца больш фiласафiчнай, дапамагаючы паэту пазнаць усеагульную сувязь з'яСЮ, жыццядзейнасць чалавечага духу. У якасцi аб'екта паэзii СЮсё часцей выступае не асобны факт, бытавая дэталь, выпадак, а сукупнасць фактаСЮ, важная праблема, лёс i гiсторыя народа.
Прыкметным набыткам у гэтым напрамку пошукаСЮ стала кнiга ВлСялiбаВ» (1973), якая СЮключала вершы i паэму аднайменнай назвы. У гэтай кнiзе аСЮтар яшчэ больш наблiзiСЮся да надзённых пытанняСЮ, турбот i клопатаСЮ жыцця. Перад намi паэт, лiрык, настроены больш на роздум, самавыяСЮленне, чым на "апiсанне" свету. Яму рупiць задумвацца над сэнсам i таямнiцамi жьшця, смерцi, гiсторыi, над Влчалавечымi якасцямiВ», ад якiх залежыць лёс прыроды, лёс планеты. Асаблiвасцi формы СЮ яго строга падпарадкаваны змястоСЮным задачам. Лiрычнае дзеянне падкрэслiваецца, узмацняецца сродкамi гнуткай, выразнай, па-сапраСЮднаму экспрэсiСЮнай паэтыкi. Вершам В. Зуёнка СЮласцiвы СЮнутраны драматызм.
РЖдэал паэта тАФ свабодны чалавек, не закайданены разбоем, зладзействам, подласцю, крывёй. В. Зуёнак хоча паставiць з'яву СЮ сiстэму шырокiх каардынатаСЮ, асэнсаваць яе месца i ролю СЮ гэтай сiстэме, каб як мага паСЮней раскрыць маральна-псiхалагiчны i палiтычны вопыт сучаснiка. Чалавек у яго не толькi частка грамадства, але i частка прыроды i гiсторыi, пачуццё адзiнства з якiмi з'яСЮляецца адной з прадумоСЮ яго свабоды, а таксама адказнасцi.
В. Зуёнак iмкнецца да СЮсебаковага i глыбокага ахопу рэчаiс-насцi, якая знаходзiць адбiтак у яго лiрычным перажываннi, у ёмiстым, багатым на эстэтычныя адценнi слове.
Змешчаная СЮ зборнiку паэма ВлСялiбаВ» (1965тАФ1970) уяСЮляе сабой своеасаблiвую гiсторыю роднага краю, яе першы, так сказаць, паэтычны накiд. Калi гаварыць канкрэтна, дык размова СЮ ёй iдзе пра СЮзаемаадносiны чалавека з прыродай, сацыяльным i культурна-экалагiчным асяроддзем. АСЮтар хоча СЮнесцi СЮ чалавечыя адносiны да зямлi i яе багаццяСЮ, да нашай вялiкай спадчыны разумны сэнс. Падзеi, што адбываюцца СЮ паэме, з самага пачатку набываюць эмацыянальную экспрэсiСЮнасць i драматычную вастрыню. Лiрычны герой паэмы, ад iмя якога вядзецца размова, - наш сучаснiк, але гэта СЮ поСЮнай меры гiстарычны чалавек. Яго можна лiчыць другiм ВляВ» паэта, параднёным зiм i паходжаннем, i СЮзростам, i супольнасцю жыццёвага лёсу.
ВлСялiбаВ» пiсалася СЮ час застою: паэт, на жаль, не мог сказаць усяго, што хацеСЮ, але ён, тАФ разумеючы экалогiю як светапогляд сучаснага чалавека, як сiстэму яго СЮзаемаадносiн з усiм асяроддзем, у якiм ён жыве i часткай якога выступае СЮся духоСЮная культура, тАФ у многiм падрыхтоСЮваСЮ людзей да думкi аб прыярытэце агульначалавечых каштоСЮнасцей над усiмi iншымi, больш вузкiмi.
Калi гаварыць пра напрамак мастацкiх, духоСЮных пошукаСЮ паэта 70-х гадоСЮ, дык трэба адзначыць, што позiрк яго скiраваны СЮ глыбiню жыцця, на пазнанне яго сутнасцi, раз-гадку iсцiны СЮ апошняй iнстанцыi. Вынiкам гэтых пошукаСЮ стала паэма ВлМаСЮчанне травыВ», над якой В. Зуёнак працаваСЮ у 1974тАФ1979 гг. ВлМаСЮчанне травыВ» СЮ многiм не падобна на ВлСялiбуВ», хаця, безумоСЮна, i тут, i там знайшлi выяСЮленне агульныя рысы, якiя характарызуюць творчасць iх аСЮтара. Маюцца на СЮвазе яго СЮзросшая самастойнасць, адчуванне рэальнай складанасцi народнага жыцця, уменне спалучыць цiкавасць да яго з увагай да iндывiдуальнага свету асобы. Аднак на гэты раз паэт прыходзiць да значна больш ёмiстага, сацыяльна i маральна насычанага эпiчнага абагульнення, шырока разгорнутага СЮ прасторы i часе.
Беларуская паэзiя здаСЮна славiлася сваiмi СЮстойлiвымi мас тацкi развiтымi эпiчнымi традьшыямi. Што ж новага адкрыСЮ, iдучы па СЮжо традыцыйным шляху, В. Зуёнак?
Пачнём з таго, што яго паэма, пры СЮсей сваей эпiчнай за глыбленасцi, аСЮтабiяфафiчная. Падзеi СЮ ёй адбываюцца ва СЮсходняй частцы Беларусi - у родных мясцiнах паэта, вёсцы Узбор'е. Узброены сталым пачуем свядомага гiстарызму, аСЮтар iдзе да вытокаСЮ тАФ хоча даследаваць карэннi сацыяльнага i духоунага жыцця свайго народа. Пачынаецца твор сцэнай у карчме тАФ канфлiктам памiж галоСЮным героем паэмы Васiлём i яго шваграм Сямёнам. Канфлiкт тАФ спрадвечны i тыпова вясковы: не падзялiлi зямлю. Сямён, у якога надзел большы, чым у каго, адчувае сябе тым не менш пакрыСЮджаным i помсцiць Васiлю тАФ пырнуСЮ яго нажом.
МiнуСЮ час, наступiла калектывiзацыя. Размова аб камуне, пачаСЮся калгасны рух. Сямён, як кулак, трапляе СЮ Сiбiр. Гэта, вядома, чалавечая трагедыя, пры СЮсiх адмоСЮных якасцях, уласцiвых характару Сямёна. Кранае, напрыклад, тое, што Сямён узяСЮ з сабой у вузельчыку жменьку жыта, як зарок не здрадзiць свайму хлебаробскаму абавязку. Хоць час (70-я гады) i не дазваляСЮ, але паэт, наколькi змог, iмкнуСЮся раскрыць цяжкую драму вясковага чалавека СЮ тыя гады. Яна закранула таксама i лёс Васiля i iншых яго аднавяскоСЮцаСЮ, якiх не мiнуСЮ нi адзiн паварот, нi адзiн залом у жыццi беларускага сяла на працягу XX ст. В. Зуёнак аб'ектыСЮна расказвае пра жыццё даваеннай калгаснай вёскi, не iдэалiзуючы сваiх герояСЮ. Перад намi паэт зямных працоСЮных спраСЮ, якiя СЮ яго СЮспрыманнi СЮздымаюцца да вышынi духоСЮнага акта, калi СЮся чалавечая iстота гарманiчна спалучаецца з аб'ектыСЮным светам. Напрыклад, у цудоСЮных апiсаннях падзей календара земляроба: касьба, жнiво.. АСЮтар ведае i толк, i смак у сялянскай справе, нездарма ён у вельмi шчырых, сакавiтых радках апявае спрадвечную сялянскую прыладу тАФ касу-лiтоСЮку, якая славiлася некалi па СЮсёй Беларусi.
Васiль, абраны на пасаду старшынi калгаса, сустракаецца з разнастайнымi праявамi чалавечай натуры тАФ дабром i злом. Ен чрацуе разам з усiмi, на сенажацi СЮ агульным гурце. Прыезджы, з раёна, начальнiк папiкае Васiля тым, што ён абуСЮ лапцi: ВлЛапцi галасуюць твае за што?! За перажыткi СЮ быце?В», не ведаючы. што гэты абутак вельмi прыдатны СЮ касьбу, на балоце, калi пад нагамi хлюпае вада.
Праудзiва напiсаны вобраз гультая i абiбока Трыхана, якi, нягледзячы на гэтыя свае непачэсныя якасцi, хоча прабiцца СЮ сельскiя актывiсты (прыдбаСЮ фрэнч, галiфэ, на грудзi павесiСЮ значок), дзеля чаго iдзе на паклёпы i даносы.
На пасаду старшынi з раёна прысылаюць ПлеСЮкiна. Яго партрэт напiсаны па-майстэр-ску, з перавагаю гумару, нават сатыры.
Вялiкае значэнне СЮ паэме маюць не толькi такiя пасюжэтныя элементы кампазiцыi, як партрэтныя характарыстыкi, але i разнастайныя пейзажна-бытавыя карцiны i замалёСЮкi. Значная СЮвага СЮдзяляецца СЮзнаСЮленню прыватных падрабязнасцей сялянскага жыцця, працы, побыту, напiсаных буйным планам. Цэлы раздзел, напрыклад, прысвечаны вясковай лазнi, якая складала абавязковую прыналежнасць побыту з даСЮнiх пракаветных часоСЮ. Паэт раскрывае, аднаСЮляе народную памяць, непаСЮторнасць этнiчных рыс у духоСЮным аблiччы радзiмы.
ВлЗверхуВ» аказваюцца гуманiстычны вопыт i мудрасць народа, яго дабрыня i чалавечнасць, адлюстраваныя у праСЮдзiвых, пераканальных вобразах. АктыСЮны СЮдзел у фармiраваннi духоСЮна-эмацыянальнай атмасферы паэмы прымае лiрычны пачатак, якi адкрываСЮ прастор для думак i пачуццяСЮ, стымулявау асабовае адчуванне жыцця, паглыбляСЮ псiхалагiзм. У паэме шмат лiрычных адступленняСЮ, падказаных аСЮтару СЮспамiнамi дзяцiнства, якiя, аднак, не толькi не супярэчаць эпiчнаму пачатку, але i паглыбляюць яе праСЮдзiвасць, узмацняюць пачуццi. Звяртае СЮвагу паэтычнае майстэрства, дакладнасць i ёмiстасць слова СЮ Зуёнка, сакавiтаснь пiсьма. Ён умее адным штрыхом тАФ праз дэталь, ВлмiкравобразВ» тАФ даць цэласную карцiну вясковага працоСЮнага СЮкладу. ЦудоСЮна апiсаны сцэны СЮ карчме, перабудова вёскi на новы, калгасны лад, касьба, рытуал вясковай лазнi, у якой чалавек выганяе бярозавым венiкам хворасць i стому пасля працоСЮнага тыдня. Уся паэма прасякнута народным духам. У слове паэта спалучаюцца адлюстраванне i выражэнне, паказ i гучанне, думка i пластыка.
ДухоСЮны свет Васiля тАФ чалавека з народа тАФ гэта свет арыгiнальнай i старажытнай культуры са сваiмi СЮстойлiвымi каштоСЮнасцямi, тыпам паводзiн. Паэт стаiць на тым пункце погляду, што народ стварыСЮ цэлую сялянскую цывiлiзацыю, устанавiСЮ выпрабаваныя вякамi нормы маралi i этыкi, што сялянская культура жывiлася з крынiц, якiя вытокамi сваiмi карэняцца СЮ старажытных пластах народнага светаСЮспрымання.
У паэме раскрываецца духоСЮна-маральная аснова народнага жыцця, прыгажосць душы земляроба-працаСЮнiка i паэта. Гэта вобразы Васiля, Сiлiвея, Ехi.. Народна-нацыянальны тып быцця i светаСЮспрымання складае самую сутнасць жыццёвай i творчай пазiцыi паэта СЮ ВлМаСЮчаннi травыВ». У асобе Васiля i яго сяброСЮ-аднавяскоСЮцаСЮ ён паказвае цягавiтасць i працавiтасць вясковага чалавека, вернасць запаветам продкаСЮ. Дзяцiнства, юнацтва, ма-ладосць тАФ усе сiлы былi аддадзены зямлi, працы на ёй. Праца выступае як найвялiкшая каштоСЮнасць народнага жыцця. РЖншыя адносiны да працы вядуць, на думку паэта, да дэградацыi асобы. Справа, зразумела, не вычэрпваецца толькi клопатамi аб хлебе надзённым. Гаворка непазбежна выходзiць на такiя катэгорыi духоСЮнасцi, як мараль, мудрасць, прыгажосць. Пра Васiля можна сказаць, што па сваёй сутнасцi гэта цэласны чалавек, якi сiнтэзуе СЮ сабе прыроднае i духоСЮнае, сацыяльнае i iндывiдуальнае, асобу i яе ролю СЮ агульнанародным жыццi.
У паэме знайшла сур'ёзнае i шматграннае асэнсаванне тэма подзвiгу беларускага сялянства СЮ Вялiкай Айчыннай вайне. Трэба было жыць, каб змагацца, i змагацца, каб жыць. Гераiчнай, прыгожай смерцю загiнуСЮ старшыня калгаса ПлеСЮкiн.
Такiм чынам, у лiра-эпiчным характары ВлМаСЮчання травыВ» аСЮтар дасягнуСЮ значнага СЮзроСЮню фiлософска-этычнага i гiстарычнага асэнсавання жыцця. Паэт не хацеСЮ бы, каб звужалiся далягляды сялянскай культуры тАФ лепшае, што СЮ ёй ёсць, павiнна СЮзбагачаць усю сучасную складаную цывiлiзацыю. ГалоСЮны маральны вывад, якi вынiкае з паэмы, заключаецца СЮ неабходнасцi захавання i развiцця лепшых гуманiстычных традыцый мiнулага, той дэмакратычнай культуры, якую выпрацавалi нашы продкi.
Адметныя гранi майстэрства выявiСЮ В. Зуёнак у зборнiку ВлСвiтальныя птушкiВ» (1982), у якiм выразна адчуваецца ранейшая сацыяльна-эстэтычная аснова творчасцi паэта, маральная бескампрамiснасць лiрычнага героя, маштабнасць погляду на з'явы, знаёмыя па папярэднiх кнiгах. Але СЮ параСЮнаннi з папярэднiмi гэта кнiга выглядае больш шматстайнай, дынамiчнай. Часцей, чым раней, бачым паэта СЮ дарозе, у руху, у назiраннях, што, безумоСЮна, павялiчвае магчымасцi i абсягi размовы пра сучасныя з'явы жыцця. Адпаведна мяняецца i стылiстыка: з'яСЮляюцца рысы нарысавасцi, рэпартажу, замалёСЮкi, а СЮ некаторых вершах нават адзнакi фельетона.
Кнiга стваралася СЮ той перыяд часу, якi потым назвалi застойным, але скiравана супраць застою i iдэалiзацыi рэчаiснасцi. Ёсць падставы сцвярджаць, што тут з вялiкай сiлай выявiСЮся выкрывальны дар паэта, здольнага востра рэагаваць на ганебныя з'явы навакольнага жыцця. Востра. з'едлiва напiсаны верш Вл ПраСЮду рэзалi згарача..В» (Свiтальныя ..с.24), скiраваны супраць ананiмшчыкаСЮ.
Ананiмшчык, у разуменнi паэта, з'ява не выпадковая, а - параджэнне часу, якi меСЮ патрэбу СЮ такiм сацыяльным тыпе, калi чалавек, выхоСЮваСЮся СЮ атмасферы падазронасцi i нездаровага супернiцтва. Паэт бачыць, што сучаснасцi не хапае высакароднасцi i гераiзму, i, наколькi можа i як можа, пратэстуе супраць такога стану рэчаСЮ.
Адвыклi казаць: "КупiСЮ".
Гаворым часцей: ВлДастаСЮ..В»
Адвыклi казаць: ВлГрабеВ».
Гаворым часцей: ВлСабраСЮ..В»(Свiтальныя .. с.109).
Ён уважлiвы да сацыяльнага гучання слова. Пры гэтым не абмяжоСЮваецца фiксацыяй з'явы, а iмкнецца зразумець яе прычыны i карэннi. Савецкая, камунiстычная iдэалогiя сцвярджала, што СЮ нас пабудавана грамадства развiтога сацыялiзму, што СЮ вынiку скасавання прыватнай уласнасцi нарадзiСЮся новы чалавек, для якога СЮласцiва пераадоленне адчужэння, поСЮная эмансiпацыя чалавечых пачуццяСЮ i якасцей, вяртанне да сапраСЮднай чалавечай сутнасцi. Аднак, як высветлiлася, гэтага не адбылося. Больш таго, адбыСЮся рэгрэс тАФ адыход, адступленне ад высокiх чалавечых норм. В. Зуёнак забiСЮ трывогу, з болем загаварыСЮ пра раз'яднанасць, узаеманепаразуменне, душэСЮную спусто-шанасць сваiх сучаснiкаСЮ, адрыСЮ духу ад матэрыi.
Два крылы СЮ мяне тАФ
Зямля i неба.
Я лётау на iх яшчэ не нарадзiСЮшыся.
ЛётаСЮ пад гукi матчынай калыханкi.
Потым стаСЮ хадзiць па зямлi,
РЖншы раз узнiмаюся СЮ неба, тАФ
Усё на адным, на адным крыле.
Калi ж, калi зноСЮ на двух?
Скажыце, зямля i неба.
Можа, тады, як алiюся з вамi?(Свiтальныя.. С.35).
У сувязi з гэтым ён хоча шырока зiрнуць на чалавека, уключыСЮшы сучасную рэчаiснасць у кантэкст вечных пытанняСЮ быцця, пошукаСЮ яго каштоСЮнасных арыенцiраСЮ.
Першы з такiх арыенцiраСЮ -- памяць, судакрананне з гiсторыяй i часам. Паэт прапаноСЮвае сваё СЮяСЮленне пра памяць як абсалютна рэальным жыццестваральным пачатку, канкрэтна адчувальным, жывым i iснуючым. Чалавечая памяць асэнсоСЮваецца як фундаментальная духоСЮная каштоСЮнасць.
Бяспамяцця вякi
3 душы хай ападуць:
Цяжкiя жарсцвякi тАФ
А мертвыя жывуць!(С.20)
Другi арыенцiр тАФ свет прыроды, без адчування якой немагчыма духоСЮная цэласнасць чалавека, маральна-этычнае i эстэтычнае багацце асобы. Так, паэт бачыць сваё адлюстраванне не толькi СЮ сферы духу, але i СЮ прыродзе, якая з'яСЮляецца крынiцай i стымулятарам вечнага працэсу стварэння, развiцця i СЮзнаСЮлення самiх першаасноСЮ чалавечага iснавання на зямлi.
У вершы ВлНепаСЮторнасцьВ» узнiкае ёмiсты вобраз -- Влвочы прыродыВ». УмоСЮна-асацыятыСЮны па форме, ён вельмi значны па сваiм маральна-эстэтычным напаСЮненнi, аснову якога складае жыццёвы вопыт паэта. Паводле яго пераканання, Влвочы прыродыВ» здольны сказаць чалавеку многае.
Прыходзiць жа аднойчы
Такая вышыня.
Глядзяць прыроды вочы
Штоночы i штодня.
Глядзяць табе насустрач,
Глядзяць табе наСЮслед.
РЖ ты ужо тАФ невiдушчы тАФ
Бачыш цэлы свет..(С.32).
У сувязi з тэмай прыроды СЮ яго паэзii значнае развiццё атрымаСЮ жанр натурфiласофскай лiрыкi. Фiласофскiя паняццi i вызначэннi перадаюцца СЮ яго вобразнай мовай паэзii, якая, аднак, кранае i хвалюе не толькi сваiм эмацыянальным зместам. Яна СЮздзейнiчае на чытача глыбiнёй i праСЮдзiвасцю пазнання чалавечага свету - як знешняга, так i унутранага. Роздум аб чалавеку, прыродзе, сусвеце спалучаецца са шчодрым душэСЮным самавыяСЮленнем мастака, багатага на дабрыню i шчырасць. Натурфiласофская лiрыка В. Зуёнка пранiзана навуковымi iдэямi.
Згарае атам, i згарае дрэва.
Каб нарадзiцца зноСЮ упершыню.
Натура вечная, а формы тАФ ад агню.
Жыццё расце на сонечных угрэвах.(Свiта..С.12).
Паняцце ВлагоньВ» набывае вобразна-асацыятыСЮнае значэнне, мае шырокi фiласофска-семантычны кантэкст. У беларускага паэта агонь выступае як рухавiк жыцця.
Паэма ВлАгонь i сонцаВ» (1981) тАФ працяг натурфiласофскай лiрыкi, але тут знайшлi адбiтак i чыста зямныя матывы, i непасрэдныя адчуваннi паэта. Твор прысвечаны касманаСЮту Уладзiмiру Кавалёнку тАФ земляку паэта. Усе яе дванаццаць раздзелаСЮ тАФ сеансаСЮ касмiчнай радыёсувязi з героем з'яСЮляюцца спробам i заглянуць у духоСЮны свет нашага сучаснiка, якi знаходзiцца на самых перадавых пазiцыях навукова-тэхнiчнага прагрэсу. Народнасць светаадчування тут арганiчна паядналася з iнтэлектуалiзмам i фi-ласафiчнасцю. ПраСЮда, у паэме можна заСЮважыць некаторую сумарнасць, уласцiвую галоСЮнаму вобразу, i адценнi iлюстрацыйнасцi, што пакiнула след у асобных раздзелах, i часам просты пераказ падзей. Аднак многiя старонкi па-сапраСЮднаму хвалююць глыбiнёй i праСЮдзiвасцю лiрычнага перажывання. Напрыклад, там, дзе паэт непасрэдна звяртаецца да свайго героя-касманаСЮта, якi знаходзiцца на арбiце.
Хто зараз ты:
працяг мой у Сусвеце
Цi сам сусвет, што да мяне iдзе?
Якiм таСЮром тАФ
скажы мне, цi прыкмецiСЮ?тАУ
Мiж зор адзначаны зямны мой дзень?(Свiт..с.141).
Паэт разважае пра месца чалавека СЮ свеце, пра яго здольнасць арганiчна ВлСЮпiсаццаВ» СЮ развiццё прыроды, не парушаючы натуральнасцi асноватворных працэсаСЮ. Разам з земляком-касманаСЮтам ён прыгадвае родныя мясцiны, супольныя шляхi-дарогi, успамiн аб якiх не перастае цешыць чалавечую душу нават тады, а можа асаблiва тады, калi яна раптам апынецца на вышынi касмiчнай арбiты.
Паэма ВлАгонь i сонцаВ» тАФ услаСЮленне стваральнай актыСЮнасцi чалавека, сцвярджэнне еднасцi свету, якi павiнен развiвацца толькi паводле гуманiстычных законаСЮ iснавання жыцця.
Зборнiк ВлЛукам'еВ» (1984) таксама вельмi разнастайны паводле свайго зместу. Разнастайны, але не стракаты.
Маральныя i эстэтычныя вытокi яго творчасцi - народныя СЮ шырокiм сэнсе гэтага паняцця, бачна шматгранная мастацкая iндывiдуальнасць паэта, узбагачанага духоСЮным вопытам другой паловы XX ст. Вёска В. Зуёнка, якая стаiць на скрыжаваннi СЮсiх дарог-шляхоСЮ, непарыСЮна звязана з вялiкiм светам чалавечага быцця як асобнае з агульным. У гэтым, можна сказаць, сутнасць яго творчай канцэпцыi, якая яскрава прадстае i СЮ кнiзе ВлЛукам'еВ». У ёй знаходзiм i непасрэднасць шчырага пачуцця, i фiласафiчнасць, якая праяСЮляецца праз рэалiстычную канкрэтнасць.
У ВлЛукам'iВ» адбiлася сама атмасфера нашага жыцця, яго стыль i лад, якiя нават самi па сабе становяцца цiкавым i самадастатковым матэрыялам для верша.
Бягуць усе тАФ
РЖ мы бяжым.
Куды нясе?
Такi рэжым.
Бяжым тАФ рэжым.. Ужо сама рыфма намякае на асноСЮную думку верша: аСЮтар выказвае сумненне СЮ гуманiстычнай паСЮнацэннасцi жыцця СЮ рэжыме бегу, пастаяннай спешкi, якiя, аднак, не наблiжаюць людзей да мэты, а абарочваюцца мiтуснёй, рухам дзеля руху, без накiрунку.
Счапленне з векам
На вiражы:
Не кукарэкай тАФ
Бяжы, бяжы.
I ты пааключан тАФ
Не алставан.
Эпоха вучыць:
тАФ Даван. давай!
Нiбы распяцце
На крыжы.
Нiбы пракляцце:
Бяжы, бяжы..
Вл Бягуць усе..В»
Атрымлiваецца нейкi гiганцкi абсурдны калаСЮрот, якi не дазваляе чалавеку прыпынiцца, памаСЮчаць, падумаць, адчуць i зразумець жыццё СЮ яго глыбiнi i СЮласнай самацэннасцi.
Паглыбляецца псiхалагiзм Зуёнкавай лiрыкi, засяроджанасць на СЮнутраным, сваiм, балючым. Паэтычны погляд В. Зуёнка спалучае блiзкiя часы з аддаленымi, прасякнутымi шматпакутным духам нашай гiсторыi, што пакiнула пасля сябе столькi курганоСЮ-магiл, курганоСЮ-помнiкаСЮ. Стогн беларускiх курганоСЮ чуецца i СЮ паэме ВлЛукам'еВ» (1983). Падзеi, якiя СЮ ёй адбываюцца, адносяцца да сярэднявечча нашай гiсторыi тАФ канца XV ст., калi беларускую зямлю (якую СЮ тыя часы называлi Лiтвою) разам з вялiкiм князем Ягайлам Влзалучылi СЮ польскiя прымыВ». Беларусь i Карона апынулiся СЮ адной дзяржаве -- Рэчы Паспалiтай. Беларусь у гэтым дзяржаСЮным саюзе СЮсё больш губляла сваю самастойнасць i традыцыi.
У ВлЛукам'iВ», як i СЮ паэме ВлСялiбаВ», праявiСЮся своеасаблiвы антрапамарфiзм тАФ адухаСЮленне рэчаСЮ i прыродных з'яСЮ. Гаворка iдзе пра эпоху язычнiцтва. Нельга сказаць, што аСЮтар паэтызуе яе, аднак iмкнецца перадаць дух старажытнага язычнiцтва, якое здаСЮна жыло на гэтых землях i прывучала людзей да прыроднага СЮлоння, дапамагло арганiчна СЮжыцца СЮ яго, параднiла.
Паэма населена цiкавымi персанажамi. Голасам паэта загаварылi пакаленнi продкаСЮ, што доСЮгiя стагоддзi знаходзiлiся СЮ стане сну i нематы.
Стася тАФ сiмвал Беларусi, якая прымае пакуты ад заваёСЮнiкаСЮ, што iшлi сюды з крыжам i мячом, сеючы рабунак i здзек, не звяртаючы нiякай увагi на тое, што гэта быСЮ ужо край хрысцiянства, праваслаСЮя.
Героi паэмы змагаюцца супраць феадальнага прыгнёту i акаталiчвання краю, i гэта было выяСЮленнем сацыяльнай i нацыянальна-вызваленчай барацьбы, у якой заняСЮ сваё месца i РЖван Лукомскi тАФ сын сваёй зямлi.
ВлЛукам'еВ» тАФ глы
Вместе с этим смотрят:
"Грусть и святость" (Поэтическое богословие Николая Рубцова)
"Донские рассказы" Михаила Шолохова
"Живопись слова" в японской поэзии
"Записки из подполья" как исток философии экзистенциализма Ф.М. Достоевского
"Подпольный человек" Ф.И. Достоевского