Асаблiвасцi твора У.Караткевiча "Хрыстос прызямлiСЮся СЮ Гароднi"
Змест
Уводзiны
Глава РЖ. Асаблiвасцi жанру твора у. караткевiча
1.1 Агульныя заСЮвагi да праблемы вызначэння жанру лiтаратурнага твора
1.2 Жанрава-кампазiцыйная характарыстыка рамана
Глава РЖРЖ. Стылёвая адметнасць рамана тАЬхрыстос прызямлiСЮся СЮ гароднi"
2.1 Характарыстыка вобразаСЮ рамана
2.2 Адметнасцi мовы твора
Заключэнне
Спiс выкарыстанай лiтаратуры
У сучаснай беларускай прозе раман Ул. Караткевiча тАЬХрыстос прызямлiСЮся СЮ Гароднi" займае асаблiвае месца. Яго адметнасць вызначаецца не толькi навiзной жыццёвага i гiстарычнага матэрыялу, але i арыгiнальнасцю вобразнага СЮвасаблення падзей далёкага мiнулага, уменнем пераасэнсаваць iх з пазiцый нашай сучаснасцi, прыдаць фактам гiстарычнай рэчаiснасцi непаСЮторны нацыянальны каларыт, надзённасць гучання. У гэтых адносiнах новы твор iстотна пашырае iдэйную i маральную праблематыку прозы Ул. Караткевiча, адкрывае перад iм новыя перспектывы, новыя творчыя далягляды.
Раман тАЬХрыстос прызямлiСЮся СЮ Гароднi" Ул. Караткевiча - твор глыбока нацыянальны, бо СЮ аснове яго ляжыць беларуская старажытная кнiжнасць i народны фальклор, бо галоСЮныя грамадскiя праблемы вырашаюцца з народнага пункту гледжання. Падзеi СЮ рамане адбываюцца СЮ сярэдзiне ХVРЖ стагоддзя. Перад пiсьменнiкам стаяла нялёгкая задача: мастацкiмi сродкамi перадаць атмасферу СЮжо далёкага нам часу. Характары СЮ рамане скрозь выдуманыя, канфлiкты i iх развiццё - таксама, а разам з тым твор уражвае гiстарычнай праСЮдзiвасцю, дакладнасцю канкрэтных рэалiй часу, аСЮтарскiм разуменнем заканамернасцей грамадскага развiцця.
Калi звярнуцца да пытання распрацаванасцi творчасцi Уладзiмiра Караткевiча СЮ крытычнай i метадалагiчнай лiтаратуры, то варта назваць некаторых аСЮтараСЮ. Так, творчаць Караткевiча наогул разглядалi наступныя лiтаратуразнаСЮцы: А. Верабей (тАЬЖывая повязь часоСЮ: Нарыс творчасцi У. КараткевiчатАЭ); А. СабалеСЮскi (тАЬТэатральнае спасцiжэнне КараткевiчатАЭ); А. Мальдзiс (тАЬЖыццё i СЮзнясенне Уладзiмiра КараткевiчатАЭ); М. Жабiнская (тАЬСпадчына Караткевiча - крынiца агульнага гуманiзмутАЭ); М. Абола (тАЬНеугасимый свет доброй благородной душитАЭ) i многiя iншыя.
Што да крытычнага асэнсавання твора тАЬХрыстос прызямлiСЮся СЮ Гароднi", то можна адзначыць наступных лiтаратуразнаСЮцаСЮ i iх працы: Шынкарэнка В.К. (тАЬЖанравыя асаблiвасцi рамана Уладзiмiра Караткевiча тАЬХрыстос прызямлiСЮся СЮ ГароднiтАЭ); Чарнышова Л.В. (тАЬАдлюстраванне народных i хрысцiянскiх уяСЮленняСЮ пра зямлю СЮ рамане Уладзiмiра Караткевiча тАЬХрыстос прызямлiСЮся СЮ ГароднiтАЭ); Сцяпанава А. (тАЬРысы еСЮрапейскага постмадэрнiзму СЮ творах Уладзiмiра Караткевiча (на матэрыяле рамана Уладзiмiра Караткевiча тАЬХрыстос прызямлiСЮся СЮ ГароднiтАЭ); Салдаценка Н. (тАЬНа шляху да вобраза. Парцэляцыя як сiнтаксiчны сродак павышэння iнфармацыйнасцi тэксту - на матэрыяле рамана Уладзiмiра Караткевiча тАЬХрыстос прызямлiСЮся СЮ ГароднiтАЭ); Прашковiч Л.РЖ. (тАЬАб жанрава-стылiстычных асаблiвасцях рамана Уладзiмiра Караткевiча тАЬХрыстос прызямлiСЮся СЮ ГароднiтАЭ); Лявонава Е.А. (тАЬАлюзiя на вобраз Хрыста СЮ рамане Уладзiмiра Караткевiча тАЬХрыстос прызямлiСЮся СЮ ГароднiтАЭ); Конан РЖ. (тАЬНацыянальная гуманiстычная iдэя СЮ рамане Уладзiмiра Караткевiча тАЬХрыстос прызямлiСЮся СЮ ГароднiтАЭ).
Твор Уладзiмiра Караткевiча тАЬХрыстос прызямлiСЮся СЮ Гароднi" займае асаблiвае месца СЮ сучаснай беларускай раманiстыцы, вызначаецца шматлiкiмi жанравымi i стылёвымi адметнасцямi. З гэтай прычыны, гэты твор вельмi цiкавы для аналiзу -менавiта гэты факт абумоСЮлiвае актуальнасць тэмы курсавой работы
Мэтай дадзенай курсавой работы зтАЩяСЮляецца: выявiць асноСЮныя жанрава-стылёвыя адметнасцi рамана Ул. караткевiча тАЬХрыстос прызямлiСЮся СЮ Гароднi".
Задачы курсавой работы абумоСЮлены названай мэтай i натуральна выцякаюць з яе сэнсу:
Прааналiзаваць крытычную i метадычную лiтаратуру па тэме даследавання;
Вызначыць асноСЮныя асноСЮныя жанрава-стылёвыя адметнасцi рамана Ул. караткевiча тАЬХрыстос прызямлiСЮся СЮ ГароднiтАЭ;
Разгледзець твор беларускага майстра на прадмет наяСЮнасцi СЮ iм тых цi iншых прыкмет стылю, асаблiвасцей жанравай прыналежнасцi.
Прадметам вывучэння СЮ дадзенай курсавой рабоце зтАЩяСЮляецца раман Ул. Караткевiча тАЬХрыстос прызямлiСЮся СЮ Гароднi"
АбтАЩектам жа, у сваю чаргу, выступаюць непасрэдна жанрава-стылёвыя адметнасцi твора.
Праблема жанру зтАЩяСЮляецца адной з найбольш складаных у лiтаратуразнаСЮстве. Гэта тлумачыцца прыродай самога жанру, яго зменлiвасцю пад уплывам зрухаСЮ у сацыяльным i духоСЮным жыццi грамадства. Кожная гiстарычная эпоха абумоСЮлiвае СЮзнiкненне спецыфiчных жанравых форм. Але нельга думаць, што пры гэтым не СЮлiчваецца вопыт папярэднiх мастацкiх пакаленняСЮ. Жанры зтАЩяСЮляюцца яго унiверсальнымi формамi, у iх заСЮсёды зберагаюцца элементы архаiкi. ПраСЮда, гэтая архаiка зберагаецца толькi дзякуючы пастаяннаму яе абнаСЮленню, асучаснiванню.
Калi мець на СЮвазе лiтаратуру апошнiх дзесяцiгоддзяСЮ, то асаблiва лёгка заСЮважыць тэндэнцыю да абнаСЮлення многiх жанравых структур, iх узаемапранiкненне i СЮзбагачэнне на гэтай аснове. Сiнтэз мастацкiх форм - працэс настолькi пашыраны, што адноснасць жанравай чысцiнi СЮжо не выклiкае сумнення. РЖ хаця прырода пэСЮнага лiтаратурнага роду захоСЮваецца, тАЬзмешанасць", сiнкрэтычнасць шмат у чым адрознiвае многiя жанравыя структуры ад iх класiчных узораСЮ. Даследчык А. Яскевiч ахарактарызаваСЮ гэтую зтАЩяву як тАЬперафармiраванне, дынамiку жанраСЮтАЭ [21; 169].
У правiльнасцi выказанай думкi пераконвае развiццё сучаснага рамана, якi СЮ сваiх лепшых узорах працягвае захапляць шматгранным адлюстраваннем рэчаiснасцi, сюжэтна-кампазiцыйнай разнастайнасцю, дыялектыкай жанру. Росквiт нагаданай масацкай формы СЮ беларускай лiтаратуры прыпадае на 60-70-я гады. Якраз яны, паводле слоСЮ В. РЖвашына, тАЬпара найбольш значных, дынамiчных зрухаСЮ у развiццi беларускай раманiстыкi. У гэты час побач з выразнай арыентацыяй на шырокую эпiчнасць наглядалася цяга да рамана, у цэнтры якога духоСЮныя, маральныя пошукi асобы; перамяшчалiся гранi ад панарамнасцi, падзейнасцi да паказу СЮнутранага свету чалавека, ад тАЬэпiкiтАЭ да тАЬлiрыкiтАЭ, з узмацненнем аСЮтарскага голасу расло значэнне iнтэлектуальнага пачатку i дакумента СЮ лiтаратуры. Мянялiся СЮ гэты час суадносiны эпiчнага i драматычнага. Узмацнялася драматызацыя раманнай формы" [7; 210].
Такiм чынам, пошукi новых жанравых форм зтАЩяСЮляюцца заканамерным працэсам рамана на сучасным этапе.
У сувязi з праблемай вызначэння жанру цiкавым зтАЩяСЮляецца твор Уладзiмiра Караткевiча тАЬХрыстос прызямлiСЮся СЮ Гароднi" (1965 - 1966). Менавiта СЮ гэтым творы даволi адчувальныя драматызацыя жанравай формы, хаця аснова не застаецца эпiчнай, сумяшчэнне дынамiчнага i псiхалагiчнага, iнтэлектуальнага i прыземленага, рэальнага i выдуманага.
З мэтай лепшага высвятлення зместава-фармальнай арганiзацыi рамана варта звярнуцца да гiсторыi яго СЮзнiкнення.
Сам Уладзiмiр Караткевiч адзначае: тАЬДумку аб iм (рамане), жаданне напiсаць яго ажыСЮляе, часцей за СЮсё, нейкi асобны факт, вычытаны СЮ хронiцы цi старажытным акце. Для мяне гiстарычная рэч пачынае жыць з анекдота (не СЮ нашым сэнсе, а СЮ тым, у якiм разумелi яго нашы продкi год двесце назад: трагiчны або вясёлы, але заСЮсёды сюжэтны i арыгiнальны факт з жыцця рэальнай гсiтарычнай асобы). Для мяне мой тАЬХрыстос з Гароднi" пачаСЮся з тАЬХронiкiтАЭ СтрыйкоСЮскага [8; 10].
СапраСЮды, у тАЬХронiцы Белай РусiтАж" занатавана гiсторыя Лжэхрыста - самазванца i махляра Якубы Мялшцiнскага. Але пад пяром пiсьменнiка гэтая гiсторыя набывае зусiм iншае асэнсаванне. АСЮтар расказвае чытачу пра тАЬмужыцкагатАЭ Хрыста - Юрася Братчыка, якi ад валацугi i шалбера праходзiць шлях да заступнiка СЮсiх пакрыСЮджаных. Ён адстойвае роСЮнасць памiж людзьмi, змагаецца з ворагамi, асуджае зайздрасць, сквапнасць, здраду, забойствы. Спачатку герой несвядома, па прымусу абставiн, ступае на шлях барацьбы. Але патрэба людзей у чалавеку, якi б павёСЮ iх за сабой (тАЬтАж хто б ты нi быСЮ, ты з намi СЮ адну дуду дзьмеш, аднолькавыя поршнi носiш, галадаеш як мы. ДаСЮ ты нам хлеб. РЖ яшчэтАж даСЮ ты нам верутАж Павiнен быСЮ ты прыйсцi! тАЭ), вялiкая любоСЮ да Радзiмы, такой змучанай i абрабаванай, нараджаюць у яго душы адкрыты пратэст супраць усякай несправядлiвасцi. У рэшце рэшт ён разумее, што за праСЮду трэба змагацца i спасцiгае непахiсную iсцiну: тАЬтАж умацуйся СЮ мужнасцi сваёй, сурова сей пасеСЮ свой, не давай яго затаптаць, не спадзявайся, што лёгка аддадуць праСЮду. Чакай кожную хвiлiну бойкi i плахi. Вось - вера. А iншай няматАЭ. Юрась Братчык не здраджвае да канца сваiм перакананням. Сiмвалiчны сэнс заключае СЮ сабе фiнальная сцэна твора, калi Хрыстос разам з сябрамi засявае нiву. Кiнутыя СЮ акрываСЮленую зямлю Гароднi зярняты, абавязкова прарастуць насустрач сонцу, дадуць зялёныя СЮсходы. РЖ хай пройдзе шмат гадоСЮ, але поле СЮсё роСЮна закаласуе, жыццястойкую яго сiлу нельга знiшчыць. Як нельга знiшчыць iсцiну, дабро, вернасць, каханне, наогул жыццё. У сцверджаннi гэтай думкi заключаецца глыбокая фiласафiчнасць рамана тАЬХрыстос прызямлiСЮся СЮ ГароднiтАЭ, выяСЮляецца аСЮтарская канцэпцыя жыцця, яго светаадчуванне, што паэтычна перадае эпiграф да разгледжанага раздзела тАЬПасеСЮтАЭ:
Людская жорсткасць, злосныя жаданнi
Не здолеюць нападам безупынным
Мне вочы чорнай засланiць завесай
СхаваСЮшы сонца залатое ззянне.
Разам з тым твор Уладзiмiра Караткевiча мае гiстарычную аснову. АСЮтар разглядае вострыя сацыяльна-грамадскiя праблемы першай палавiны ХVРЖ стагоддзя. Яго героi дзейнiчаюць у канкрэтных абставiнах. Чытач ведае пра iх заняткi, быт, знаёмiцца з адметнасцямi архiтэктуры, мясцовасцi, яе тапанiмiкай. Сярэдневякавоя Гародня (яна апiсана асаблiва падрабязна), многiя вёскi i хутары, Любча, Навагрудак, Вiльня, паСЮстаюць праз заслону стагоддзяСЮ, ствараючы адпаведныя каларыт i прасторава-часавыя арыенцiры. Майстар авантурна-прыгоднiцкай фабулы Ул. Караткевiч не абмяжоСЮваецца паказам выключных здарэнняСЮ, што адбываюцца з Хрытом i яго апосталамi.
Па-мастацку праСЮдзiва перададзены iм канфлiкты часу: з аднаго боку iснуючая несправядлiвасць, барацьба розных рэлiгiйных плыняСЮ, цемрашальства, з другога - нежаданне мiрыцца з усiм гэтым перадавых людзей краiны. Сярод iх - гародзенскiя гуманiсты, фiлосафы Альбiн Крыштофiч i Кашпар Бекеш. РЖх цвярозая атэiстычная думка супрацьстаiць пануючым рэлiгiйным догмам, а слова клiча да барацьбы. Не толькi гэтыя адукаваныя i выхаваныя на лепшых традыцыях свайго часу людзi прапаведуюць свабоду веравызнання i адмаСЮляюць бога, але так думаюць i гарадскiя мяшчане: майстар залатых спраСЮ Цiхон Вус, каваль Кiрык Вястун, мечнiк ГiяСЮ Турай i яго сын Марка.
Прыводзячы вытрымкi з Бiблii i iншых царкоСЮных кнiг, гiстарычных дакументаСЮ i летапiсаСЮ, Ул. Караткевiч развенчвае святасць асобных сцвярджэнняСЮ, палемiзуе з некаорымi палажэннямi i стварае такiм чынам арыгiнальнае, самабытнае тАЬЕвангелле ад РЖудытАЭ. Як вядома, гэты вучань Хрыста, паколькi за трыццаць срэбранiкаСЮ прадаСЮ свайго настаСЮнiка, у адрозненнi ад iншых апосталаСЮ не меСЮ права на выкладанне iсцiн. Але СЮ рамане РЖуда не здраднiк, не срэбралюб. РЖосi бен Раввунi здзiСЮля чытача непрыманнем веры СЮ бога, сiлай духа. Напiсанае iм i Роскашам Богданам тАЬСлова двух сведкаСЮ" даводзiць: бог не хто iншы як чалавек у сваiх лепшых парываннях, учынках, жаданнi бачыць усiх людзей роСЮнымi i шчаслiвымi. У гэтым антырэлiгiйная скiраванасць i сацыяльная завостранасць твора, яго актуальнае грамадскае гучанне.
Самому пiсьменнiку задуманае мастацкае палатно СЮяСЮлялася так: тАЬГэта будзе не камедыя i не трагедыя, а трагiкамедыя, смех праз слёзы, народная драма, калi хочаце". Прыведзенае выказванне нельга разумець лiтаральна. Размова iдзе СЮ першую чаргу пра iдэйна-зместавую напоСЮненасць твора. Перад намi сапраСЮды трагiчныя старонкi далёкай эпохi. Але абранне такой тэмы не магло не паСЮплываць на знешнюю арганiзацыю матэрыялу, што выявiлася СЮ драматычнай напружанасцi дзеяння, дыялагiчнасцi, прынцыпе кантрасту, як асноСЮным у сюжэтна-кампазiцыйнай будове рамана. БезумоСЮна, можна спрачацца аб вартасцях апошняга, тым больш што у сучаснай раманiстыцы па сваёй дасканаласцi ён не СЮяСЮляе вяршыню, да якой трэба iмкнуцца. Але калi СЮлiчыць жаданне пiсьменнiка максiмальна наблiзiцца да разглядаемага перыяду гiсторыi, перадаць многiя яго сацыяльныя калiзii i антаганiстычныя канфлiкты, а таксама захаваць спецыфiку абранага жанру (тАЬЕвангеллетАЭ), то выбар такога мастацкага СЮвасаблення будзе апраСЮданы.
Антыподамi станоСЮчых герояСЮ у рамане выступаюць царкоСЮныя служкi, гарадскiя вярхi, багатыя i ненасытныя СЮ сваёй сквапнасцi мяшчане i сяляне. З найбольшым сарказмам i гратэскнай завостранасцю створаны Ул. Караткевiчам вобразы божых служак. РЖх паводзiны i пропаведзi настолькi лжывыя i супрацiСЮныя чалавечай прыродзе, што нават душы пакiдаюць iх, ператварыСЮшыся СЮ дтАЩяблаСЮ. тАЬтАжДзецi свайго часу, няшчаснага, хворага, гнойнага, сагнутага, калi чалавек быСЮ амаль жывёлай i толькi сям-там выбiвалiся наверх парасткi скарлючанага, але СЮпартага i моцнага жыцця" [9; 20], яны ставяць сваёй мэтай паляванне за тАЬiтальянскiмi трызненнямi", вынаходзяць машыны, з дапамогай якiх у людзей iможна адняць здольнасць думаць, раскладваюць кастры iнквiзiцыi, катуючы, знiшчаюць усё жывое. РЖм трэба рабiць гэта як мага хутчэй, бо СЮ народа СЮжо ёсць свая Бiблiя, зроблена шмат адкрыццяСЮ, лепшыя яго прадстаСЮнiкi прагнуць пазнання невядомага. Вось чаму пасланнiкi Рыма, прыхiльнiкi каталiцызму, сляпыя выканаСЮцы чужой волi непакояцца за тое, каб тАЬуся зямля, колькi яе нi ёсць, была СЮ новай, нябачнай скрынiтАж" [9; 18], скрынi iхняга духу i веры.
Даследчык А. Сямёнава зазначае: тАЬХаця Караткевiч пiсьменнiк, што належыць да плынi тАЬрэалiстычнага рамантызму", але бывае i майстрам жанравага жывапiсу, умее стварыць яркiя, з густам выпiсаныя бытавыя карцiны, шырока выкарыстоСЮвае iронiю i нават сатыру. Мастак дае многа сюжэтнай прасторы i тАЬжанраваму чалавекутАЭ - прыгадаем хаця б паплечнiкаСЮ Братчыка, а таксама мiтрапалiта Балвановiча цi ката з рамана тАЬХрыстос прызямлiСЮся СЮ ГароднiтАЭ. РЖ гэта сапраСЮды так. З вялiкай выкрывальнай сiлай здымае пiсьменнiк з тАЬсыноСЮ божых" арэол святасцi, маральнай чысцiнi, даказваючы адваротнае i высмейваючы iх абмежаванасць, тупасць, тАЬвынаходлiвасць" таго ж ката, якi прыдумляе мудрагелiстыя клеткi-прыстасаваннi не толькi для чалавека, але i для жывёл i гадаСЮ, хто тАЬхоць трохi iначай думае". Па-майстэрскi выпiсаны аСЮтарам сцэны суда царкоСЮнiкаСЮ над мышамi i вынясення iм прыгавору, расправы над званамi, якiя бiлi трывогу СЮ Ноч Белых КрыжоСЮ, продажу iндульгенцый, паседжання доказнай iнквiзiцыi, ганебнай змовы тАЬпадданых богатАЭ з татарамi i iнш. Нагаданыя моманты СЮражваюць неадпаведнасцю памiж матэрыялам i формай яго выяСЮлення, кантрастам памiж неймавернасцю зместу i спакойнай, тАЬэпiчнайтАЭ манеры апавядання. Пiсьменнiкам у асноСЮным вытрымлiваюцца спакойная iнтанацыя, нетаропкi тэмп, як гэтага i патрабуе прачытанне бiблейскага тэксту. РЖ толькi iншы раз у апавядальную структуру твора прарываецца СЮсхваляваны, з публiцыстычнымi ноткамi аСЮтарскi голас, поСЮны абурэння i непрымання.
Адной з характэрных асаблiвасцяСЮ рамана зтАЩяСЮляецца прыгоднiцка-дэтэктыСЮны сюжэт. Па сутнасцi, Юрасю Братчыку разам з дванаццаццю апосталамi на самай справе даводзiцца перажыць мiстэрыю, з якой выступалi яны перад жыхарамi мястэчка Свiслач на пачатку твора. Хрыстос Ул. Караткевiча чынiць цуды (вяртае зрок тАЬсляпымтАЭ, выратоСЮвае ад смерцi птАЩянiцу, тАЬпераСЮтвараетАЭ грошы СЮ камянi), адпраСЮляецца на Галгофу, каб быць распятым. Але гэтага не здарылася, бо той, хто адстойвае праСЮду i жыве дзеля другiх, вечны i неСЮмiручы.
Так праз выпадковае, недарэчнае, iншы раз неверагоднае паказвае пiсьменнiккемлiвасць, вынаходлiвасць простага чалавека, яго мяккi гумар у адносiнах да свайго брата i здзеклiвасць, злы смех - да ворагаСЮ. Усё гэта, як i дынамiчнае развiццё дзеяння СЮ творы, частыя масавыя сцэны, перапляценне суртАЩёзнага i камiчнага, гратэскавага i смехавога надае раману характар займальнага народнага прадстаСЮлення. Такая характарыстыка твора, хоць у iм дамiнуюць прыгоднiцка-дэтэктыСЮныя элементы СЮ сюжэтна-кампазiцыйнай арганiзацыi, не ставiць пад сумненне вялiкай сацыяльна-фiласофскай значнасцi i гуманiстычнай скiраванасцi, бо асноСЮная мэта таго ж Братчыка Хрыста: тАЬАдпусцiць замучаных на свабоду, рабоСЮ - з ланцугоСЮ, бедных - з халуп, мудрых - з турмаСЮ, гордых - з ярма".
Зробленае назiранне яшчэ раз дазваляе гаварыць пра твор Уладзiмiра Караткевiча як шматпланавую жанравую структуру, дзе сумяшчаюцца рэалiстычна-канкрэтнае, iранiчна-саркастычнае, алегарычнае, авантурна-прыгоднiцкае, рамантычнае, лiрыка-публiцыстычнае.
Выклiкае цiкавасць таксама i кампазiцыя рамана тАЬХрыстос прызямлiСЮся СЮ ГароднiтАЭ. Увесь матэрыял тут аформлены СЮ раздзелы, кожны з якiх адносна завершаны i мае сваю назву. Часцей за СЮсё яна нагадвае крылаты выраз або СЮзята з летапiсаСЮ або рэлiгiйных твораСЮ. Вялiкi iдэйна-эмацыянальны сэнс заключаюць у сабе эiграфы да раздзелаСЮ, якiя СЮ сцiслай, прытчападобнай форме перадаюць змест напiсанага. РЖншы раз iх некалькi да аднаго раздзела, i тады кожны наступны СЮдакладняе i развiвае сэнс папярэдняга. Прычым крынiцы, з якiх чэрпае выслоСЮi пiсьменнiк, самыя разнастайныя. Сярод iх - царкоСЮныя кнiгi, апокрыфы, летапiсы, палемiчныя творы, вусна-паэтычныя творы таго часу, егiпецкiя гiмны i паданнi, усходнiя казкi, старажытныя песнi, багатая сусветная лiтаратура.
У некаторых месцах усё пералiчанае СЮведзена аСЮтарам непасрэдна СЮ тканiну пазаiчнага апавядання i дае магчымасць меркаваць аб густах пiсьменнiка, шырокiм коле яго iнтарэсаСЮ, плённай арыентацыi як на фальклор, народную смехавую культуру, так i на парадыйна-травесцiйную лiтаратуру, вытокамi якой зтАЩяСЮляецца сярэдневякоСЮе, а таксама на класчнае мастацтва слова. Пра вернасць аСЮтара традыцыям сведчаць не толькi лiтаратурныя рэмiнiсцэнцыi, што даволi часта сустракаецца СЮ творы, але i прынцыпы адлюстравання жыцця, спосаб тыпiзацыi герояСЮ.
У дадзеным выпадку, па свайму светаадчуванню, творчай манеры, Ул. Караткевiчу былi блiзкiя Ш. Кастэр, Ф. Рабле, Р. Ралан, М. Гогаль, М. БулгакаСЮ.
Блiзкасць Ул. Караткевiча да М. Булгакава перш за СЮсё СЮ парадаксальнасцi, ва СЮменнi спалучыць, здавалася б, зусiм рознае, несумяшчальнае.
Скiраванасць рамана беларускага аСЮтара на сучаснасць заключаецца СЮ яго адкрытым, антываенным пафасе. ГнеСЮна асуджае Ул. Караткевiч усякага роду прыстасаваннi для здзекаСЮ над людзьмi. тАЬНа сценах, нiбы залiтых крывёю, вiселi акрамя масак варонкi, шчыпцы, цiскi для ламання рэбраСЮ. Стаялi ля сцен абрыдлiвыя, незразумелай формы i прызначэння станкiтАж з iгламi шлемытАж Нельга было паверыць, што такое магло быць памiж людзей".
Разважаючы пра падзеi першай палавiны XVI стагоддзя, ствараючы вобразы той эпохi, асаблiва адмоСЮныя, пiсьменнiк знаходзiць аналагiчныя iм у больш блiзкiя да нас часы. Змяшчэнне прасторава-часавых пластоСЮ не парушае праСЮдзiвага гучання мастацкага твора, а наадварот, дае магчымасць пiсьменнiку сцвердзiць думку, што бесчалавечнае, хлуслiвае, жорсткае ва СЮсе вякi было аднолькавым i мела адзiную мэту: тАЬтАжваюй за сваё, а асаблiва супраць самай страшнай ерасi, чалавечага самамнення i жадання думаць, ваюй супраць самай страшнай ерасi, якую у РЖталii завуць гуманiзмам, таму што гэта рошчына вечнага неспакоютАЭ [9; 18].
Такiм чынам, можна прыйсцi да вынiку, што аСЮтар рамана знайшоСЮ даволi цiкавую жанравую форму, якая лагiчна выцякае са зместу, зтАЩяСЮляецца надзвычай актыСЮнай у адносiнах да жыццёвага матэрыялу. Легенду пра падарожжа Хрыста па Беларусi патрэбна было тАЬапрануць" у адзенне праСЮдападобнасцi - гэта значыць, патрэбна было стврыць рэалiстычны фон, на якiм нiбыта адбывалiся падзеi, вобразы гiстарычных i выдуманых герояСЮ, якiя жылi СЮ той час i сустракалiся з Хрыстом. Калi гаварыць дакладней, пiсьменнiку патрэбна было прымусiць чытача паверыць у тое, пра што гаворыцца СЮ рамане. АСЮтарская задума абумовiла ярка выражаны палемiчны характар твора. Палемiчнасць iдзе ад iмкнення пiсьменнiка паглыбiць наша веданне гiсторыi, выявiць далёкiя супярэчнасцi далёкага нам часу.
Сiнтэз разнастайных жанравых форм абумовiСЮ, у сваю чаргу, стылёвую шматграннасць. Адметнасцю стылю рамана зтАЩяСЮляецца тое, што СЮ iм паралельна iснуюць два тыпы мастацкага адлюстравання жыцця - рэалiстычны i рамантычны.
тАЬХрыстос прызямлiСЮся СЮ Гароднi" - твор рамантычны па адбору жыццёвага матэрыялу, выключнасцi сюжэта, вастрынi канфлiктаСЮ, сiстэме спецыфiчных мастацкiх сродкаСЮ. Як пiсьменнiк-рамантык Ул. Караткевiч мае схiльнасць да канкрэтнага мясцовага каларыту. Яго выдуманыя героi жывуць i дзейнiчаюць у ВаСЮкавыску, Слонiме, Мiры, Навагрудку, Вiльнi, Гародн iiншых рэальных мясцiнах, сустракаюцца з людзьмi, якiя сапраСЮды жылi СЮ XVI стагоддзi. АСЮтар шчодра перасыпае твор гiстарычнымi i бытавымi рэалiямi: тут i падрабязнае апiсанне Гродненскага замка i МашкаСЮскага манастыра, назвы тагачаснай зброi, кастры iнквiзiцыi, рытуалы правядзення суда рымска-каталiцкай царквой, паказ адзення, ежы, звычак людзей розных сацыяльных праслоек.
Выдуманыя героi помняць пра бiтвы з татара-манголамi пад Крычавам i КрутагортАЩем, спяваюць беларускiя народныя песнi, вядуць размовы пра тАЬБiблiю" Скарыны, ведаюць пра адкрыццё Калумба i iнш. РЖ чытач iдзе за логiкай аСЮтарскай думкi, успрымае падзеi твора як сапраСЮдную рэальнасць, што мела месца СЮ жыццi. АСЮтарская выдумка СЮ спалучэннi з гiстарычнымi фактамi нарадзiлi новую эстэтычную вартасць - мастацкую праСЮду.
Зыходзячы з рамантычнага бачання свету, Уладзiмiр Караткевiч малюе абтАЩектыСЮную рэчаiснасць пераважна СЮ адным разрэзе - паказвае духоСЮны патэнцыял асобы, яе душэСЮную актыСЮнасць, пошукi свайго сапраСЮднага месца СЮ жыццi. Такой асобай у рамане зтАЩяСЮляецца Юрась Братчык.
СапраСЮды, прынцыпы iндывiдуалiзацыi i тыпiзацыi вобразаСЮ у рэалiстычных i рамантычных творах зусiм розныя. Рэалiстычны герой малюецца, як правiла, шматгранна i па-рэалiстычнаму праСЮдападобна. Яму СЮласцiва складанасць характару, псiхалагiзм, матывiраванасць паводзiн, партрэтная i моСЮная iндывiдуалiзацыя.
Паказальным у адносiнах стылiстыкi твора зтАЩяСЮляецца самы пачатак рамана. Тут пiсьменнiк ужыСЮ цiкавы мастацкi прыём - так званае кампазiцыйнае абрамленне: апавяданне СЮ апавяданнi. Акрамя пiсьменнiка, якому належыць вядучая роля СЮ арганiзацыi сюжэта, у якасцi апавядальнiкаСЮ выступаюць самi героi твора.
Ад iмя РЖуды i Багдана Роскаша аСЮтар палемiзуе з аСЮтарамi хронiк - глядзiць на далёкую гiсторыю з пазiцый сучаснасцi. Ён уводзiць у раман урыСЮкi з тАЬХронiкiтАЭ Андронiка Лагафiла i супрацьпастаСЮляе iх тАЬСлову двух сведкаСЮ" - людзей, якiя нiбыта самi былi СЮдзельнiкамi Хрыстовай тАЬадысеi" i таксама вялi запiсы сваiх назiранняСЮ. Таму тыя мясцiны рамана, дзе апавяданне вядзецца ад iмя тАЬапосталаСЮ", цалкам вытрыманы СЮ стылi тагачасных хронiк i летапiсаСЮ.
Нацыянальная гуманiстычная iдэя роСЮнасцi беларусаСЮ сярод iншых народаСЮ, iх права на свабоднае, шчаслiвае жыццё выказваецца пiсьменнiкам шляхам iнтэрпрэтацыi бiблейнага матыву пра нябесны Рай. У ноч перад распяццем Хрыстос-Братчык убачыСЮ сон, быццам ён трапiСЮ да маткi Марыi (своеасаблiвае СЮзнясенне перад распяццем). Рай у пiсьменнiка СЮладкаваны на сялянскi лад. Тут пануюць мiр i гармонiя памiж людзьмi. Гэта, па сутнасцi, аСЮтарскi iдэал жыцця, якое, па яго перакананнi, павiнна будзе СЮ будучынi СЮсталявацца на зямлi [10; 7].
Раман заканчваецца сiмвалiчнай сцэнай сустрэчы Хрыста з сябрамi i сумесным пасевам жыта. Сцэна сiмвалiзуе абтАЩяднанне родных па духу людзей у сумеснай працы.
Паводле спосабу падачы матэрыялу тАЬХрыстос прызямлiСЮся СЮ Гароднi" найбольш блiзкi да аповесцi тАЬДзiкае паляванне караля Стаха": у адным i СЮ другiм творы прыгоднiцкi элемент адыгрывае важную ролю СЮ развiццi сюжэта. Незвычайнасць падзей i сiтуацый, як правiла, тлумачыцца канкрэтнымi абставiнамi, зямным паходжаннем (першая сустрэча Хрыста з людзьмi, выгнанне мышэй з Гароднi, уваскрашэнне Лазара).
Але па сваiм змесце жыццёвы матэрыял у рамане тАЬХрыстос прызямлiСЮся СЮ Гароднi" больш шырокi, абтАЩёмны, сацыяльна значны, багаты на канфлiкты. Супярэчлiвы вобраз Часу раскрываецца СЮ лёсах розных непадобных герояСЮ, якiя СЮзяты амаль з усiх сацыяльных сфер тагачаснага грамадства. Кожны вобраз-персанаж даследуецца ва СЮсёй шматграннасцi яго сувязей з грамадствам, яго ролi СЮ грамадскiм жыццi, яго месца СЮ агульнанароднай справе. У гэтым сэнсе рамантычна-прыгоднiцкi раман Ул. Караткевiча можна назваць яшчэ i раманам сацыяльна-гiстарычным.
У цэнтры рамана вобраз Хрыста - Юрася Братчыка, якi звязвае СЮ адно цэлае СЮсе сюжэтна-кампазiцыйныя лiнii твора i СЮвасабляе сярэдневяковага чалавека, прадстаСЮнiка тагачаснага беларускага народа актыСЮнага, неспакойнага, вясёлага i гарэзлiвага, якi вызваляСЮся з путаСЮ царкоСЮных догмаСЮ i засвойваСЮ эстэтычныя i царкоСЮныя набыткi, што неслi новыя часы. Пiсьменнiк з любоСЮю i цеплынёй пiша пра свайго героя. Хрыстос кемлiвы, знаходлiвы, вясёлы, гарэзлiвы, махляр i прытворшчык. Але адначасова гэта мысляр i пакутнiк, праСЮдашукальнiк, народны абаронца i змагар. Страты, цяжкасцi i няСЮдачы загартоСЮваюць яго. Нягледзячы на СЮсе нягоды, герой застаецца аптымiстам. Ён здольны здзiСЮляцца i захапляцца жыццём, радавацца i смяяцца. РЖ смех гэты надзвычай разнастайны i багаты. Ён не столькi пацяшае, колькi ачышчае душу, выкрывае i асуджае злыя i варожыя грамадству сiлы, бунтуе супраць гвалту i здзеку з чалавека. Часцей за СЮсё ён сведчыць пра здароСЮе чалавека i здароСЮе СЮсяго грамадства.
ВандроСЮны шкаляр, махляр - Юрась Братчык - цэнтральны СЮ рэалiзацыi галоСЮнай iдэi твора, ён на працягу жыцця спасцiгае праСЮду, няСЮхiльна iдзе да народа, становiцца правадыром у барацьбе за права тАЬлюдзьмi звацца", тым самым узвышаецца да паняцця тАЬБог". Нездарма ж на пачатку твора пiсьменнiк называе свайго героя Юрасём, а СЮ канцы - толькi Боскiм iмем Хрыстос.
Юрась Братчык падчас вандровак часцяком дзейнiчае не па царкоСЮных законах, як, напрыклад, у сцэне сустрэчы Братчыка з ханам. Але СЮ галоСЮным Братчык-Хрыстос адпавядае свайму бiблейнаму прататыпу: ён шкадуе ворагаСЮ, у яго няма нянавiсцi да iх, яму агiдныя гвалт, забойства, прынiжэнне чалавечай годнасцi.
Бiблiйны i КараткевiчаСЮ вобразы Хрыста СЮ галоСЮным супадаюць - i адзiн, i другi мужна неслi свой крыж пакут, яны як бы СЮвабралi СЮ сабе СЮвесь зямны боль. Але бiблiйны Хрыстос дараваСЮ тым, хто распяСЮ яго, а Юрась Братчык пракляСЮ сваiх ворагаСЮ, якiя кпiлi з яго.
Героi твора выглядаюць жывымi, а падзеi, апiсаныя СЮ iм - пераканаСЮчымi i праСЮдзiвымi. Тут, як i СЮ класiчным гiстарычным рамане, узноСЮлены каларыт i атмасфера далёкай эпохi, засяроджана СЮвага на лёсе народным, выяСЮлены маштабны канфлiкт.
НепаСЮторна раскрылiся СЮ рамане вобразы апосталаСЮ, асаблiва Багдана Роскаша (Фамы) i РЖосii бен Раввунi (РЖуды). Няпростыя жыццёвыя выпрабаваннi вынесла Марына Крывiц (Магдалiна). Уражваюць словы i паводзiны Фларыяна Басяцкага. Не проста як iдыёт, а як iдыёт iдэйны выступае СЮ кнiзе войт Цыкмун Жаба.
Вобразы апосталаСЮ аСЮтар намаляваСЮ знешне падобнымi да бiблейных. Але падабенства толькi вонкавае, гэта добра вiдаць з расповедаСЮ апосталаСЮ пра сябе. Творца па-свойму пераасэнсоСЮвае вядомыя бiблейныя вобразы, падкрэслiваючы, як у выпадку з Хрыстом, што яны больш звычайныя людзi, чым святыя.
Сярод апосталаСЮ асаблiвая iдэйна-сэнсавая нагрузка падае на вобразы РЖуды, Багдана Роскаша. Характар Багдана Роскаша раскрываецца СЮ сутычцы з Тадэем Квясткгайлам. У адрозненнi ад многiх сваiх сучаснiкаСЮ Багдан Роскаш мае багатую душу, адчувае сваю годнасць, ганарыцца сваёй мовай.
Вобраз апостала Фамы У. Караткевiч трактуе насуперак Бiблii: Фама не адразу паверыСЮ ва Уваскрэсенне Хрыстова, у рамане ён верыць у справу вызвалення Радзiмы.
Вобраз РЖуды таксама супрацьлеглы свайму евангельскаму прататыпу. Раввунi, якi бачыСЮ i разумеСЮ заганы тагачаснага грамадства, актыСЮна выступаСЮ супраць лiха i гвалту. Слова тАЬпрарок" у беларускай лiтаратуры з лёгкай рукi Янкi Купалы асацыюецца з паняццем тАЬмастак", бо гэта наканаванне мастака - абуджаць народ, умець самому СЮбачыць iсцiну i данесцi яе да народа. РЖ сапраСЮды, насуперак Святому Пiсанню, РЖуда пiша Евангелле пра жыццёвыя прыгоды Хрыста-Братчыка. РЖ калi iсцi далей за бiблейным сюжэтам, то ён павiнен быСЮ здрадзiць - прадаць Хрыста за трыццаць срэбранiкаСЮ. Але У. Караткевiч пайшоСЮ iншым шляхам: не РЖуда здрадзiСЮ, а астатнiя апосталы (акрамя Фамы) прадалi Хрыста, атрымаСЮшы за гэта па трыццаць срэбранiкаСЮ. Гэты факт зтАЩяСЮляецца яСЮнай прыкметай гратэску [10; 6].
Цiкавым зтАЩяСЮляецца той факт, што два самыя годныя апосталы былi рознай нацыянальнасцi: беларус i iудзей. Такiм чынам пiсьменнiк надае нацыянальнай праблеме агульначалавечае гучанне, падкрэслiвае, што СЮ iдэйнай барацьбе не мае значэння этнiчнае паходжанне.
Паводзiны i СЮчынкi Хрыста пiсьменнiк узгадняе з бiблейскiм сюжэтам. Але Братчык-Хрыстос дзейнiчае другi раз насуперак бiблейскiм традыцыям. Узяты СЮ палон Хрыстос кажа сваiм суддзям: тАЬРЖ не за самазванства вы мяне судзiцетАж Уваскрэснi зараз Бог, уваскрэснi той, з каго пачалася ваша справа, вы i з iм зрабiлi б тое ж, што са мнойтАЭ [9; 242]. Ён вытрымлiвае катаваннi, не раскайваецца СЮ зробленым, да канца гатовы несцi крыж. Бурмiстра горада Юстына ён пераконвае, што нараджаецца новая парода людзей. РЖх можна абылгаць, але нельга вытруцiць iх iмёны i справы з памяцi народнай.
Наогул, у кнiзе супрацьпастаСЮлены дзве сiлы, прадстаСЮленыя адпаведнымi вобразамi. Адна сiла - царкоСЮнiкi i прадстаСЮнiкi СЮлады: кардынал Лотр, дамiнiканец Фларыян Басяцкi, бiскуп Камар, войт Цыкмун Жаба, мiтрапалiт Балвановiч, багатыя гародзенскiя мяшчане; другая - беларускiя сярэдневяковыя асветнiкi i вучоныя Кашпар Бекеш, Альбiн Крыштофiч, разьбяр Кляонiк, каваль Кiрык Вястун, селянiн Зянон, прадстанiкi простага люду. Уладзiмiр Караткевiч - рамантык. Мабыць, таму ён свядома карыстаецца апiсаным вышэй прыёмам кантрасту.
У вандроСЮках па вёсках, мястэчках i гарадах Беларусi Братчыка-Хрыста i апосталаСЮ суправаджае Марына Крывiц. Гэта таксама спецыфiчнае пераасэнсаванне бiблейнага вобраза Марыi, "што названая Магдалiнаю, з каторай выйшла сем д'яблаСЮ", якая разам з iншымi, вылечанымi ад лiхiх духаСЮ i хваробаСЮ жанчынамi, суправаджала Хрыста i Яго апосталаСЮ у вандроСЮках па гарадах i сёлах.
Насуперак бiблейнаму вобразу блуднiцы, што адразу паверыла СЮ Хрыста i пакаялася, Марына Крывiц спачатку выступае СЮ ролi шпiёна з варожага лагера. Але потым, калi Яна разгледзела сутнасць Братчыка-Хрыста, палюбiла яго.
Характары герояСЮ, iх паводзiны i СЮчынкi ацэньваюцца аСЮтарам праз апiсанне мовы вобразаСЮ. Так, напрыклад, уражваюць словы i паводзiны дамiнiканца Фларыяна Басяцкага, мяккi, незвычайна багаты iнтанацыямi голас якога "нiбы зачароСЮваСЮ, нiбы душу цягнуСЮ з вачэй". Калi ён гаварыСЮ, то з ягонага рота "нiбы плыСЮ смярдзючы гной, нiбы травiнка-джала высоСЮвалася з-пад языка".
Хрысцiянскiя вобразы i матывы з'яСЮляюцца ключавымi СЮ раскрыццi галоСЮнай iдэi рамана "Хрыстос прызямлiСЮся СЮ Гароднi": паказаць духоСЮнае абуджэнне нацыi, усведамленне ёю сваёй годнасцi СЮ сваiм далёкiм мiнулым i праз гэта пазбаСЮленне нацыянальнага бяспамяцтва сучаснiкаСЮ. Вера СЮ выратавальнага Месiю характэрная для большасцi беларусаСЮ (ды й не толькi беларусаСЮ). Нават калi выкарчоСЮвалiся рэлiгiйныя каранi, яна працягвала сваё жыццё на СЮзроСЮнi падсвядомоасцi. Просты народ iнстынктыСЮна спадзяваСЮся, што прыйдзе нехта добры i справядлiвы i зменiць iх жыццё. Надзея на лепшую долю выявiлася СЮ фальклоры, асаблiва СЮ чарадзейных i сацыяльна-побытавых казках. Менавiта таму i здолей У. Караткевiч з такой пераканальнасцю перадаць атмасферу трывогi i надзеi, што ахапiла жыхароСЮ Гароднi пасля прыходу Братчыка з апосталамi [10; 6].
Твор напiсаны надзвычай вобразнай, маляСЮнiчай, багатай, сакавiтай i добрай сучаснай мовай. Архаiзавана СЮ рамане толькi танальнасць. Для iлюстрацыi гэтага возьмем радкi: "Будучы на схiле дзён, рыхтуючыся да агульнай чашы чалавечайтАж" i заключныя: "ВыйшаСЮ сейбiт сеяць на нiвы свая".
Пiсьменнiк часта звяртаецца да Бiблii, што таксама пэСЮным чынам адбiлася на стылi. Ён умела выкарыстоСЮвае iнверсiю i стараславянiзмы, якiя надаюць твору велiчнае i СЮрачыстае гучанне: "гiшторыяй круцельскай", "рачоны Хрыстос у Гародню зайшоСЮ", "ныня i мы разам з вамi", "i не было яснасцi СЮ душы ягонай". Акрамя таго, аСЮтар шырока СЮжывае гiстарызмы: ратман, каноны, корд, банiцыя i iншыя.
Уладзiмiр Караткевiч шырока выкарыстоСЮвае народныя выслоСЮi. Побач СА словамi высокага кнiжнага стылю СЮжывае прастамоСЮныя словы i выразы, свае СЮласныя параСЮнаннi - простыя, натуральныя, часам арыгiнальныя i незвычайныя: "аж ногi да зямлi прыкiпелi i неба здалося з лiтоСЮскi кажух", "зямля было чорная. Уся СЮ сетцы трэшчын, у глыбокiх расколiнах, сухая, як далонь земляроба i як порах", "горад гудзеСЮ як вулей, у якi нейкi гарэза кiнуСЮ каменьчык"
У творы моцна адчуваецца iранiчна-гумарыстычны гратэскавы пачатак, якi СЮзнiк з усведамлення беларускiм сярэдневяковым чалавекам паСЮнаты жыцця, з адчування iм смешнага СЮ рэчаiснасцi. Аднак пры СЮсiм камiзме сiтуацый, у якiя трапляюць героi, пiсьменнiк гiстарычна дакладны.
Бачна, што СЮ творы персанажы (Братчык i Лотр, Басяк) супрацьпастаСЮленыя адзiн адному. Сваё стаСЮленне да гэтых персанажаСЮ аСЮтар выказаСЮ, надзялiСЮшы iх зняважлiвымi прозвiшчамi: Лотр - па-народнаму значыць круцель, нягоднiк, падлюка, а Басяцкi - басяк, няправедны. Яны, амаль не раздумваючы, аддалi Радзiму на рабаванне татарам. Пры гэтым бессаромна прыкрывалiся хрысцiянскiмi догмамi, цытавалi радкi Святога Пiсання.
АсэнсоСЮваючы постаць Хрыста, Уладзiмiр Караткевiч уводзiць у твор "словы" ад летапiсца, ад другога летапiсца i ад двух сведкаСЮ. РЖ такi супастаСЮляльна-параСЮнальны погляд на далёкiя падзеi надае большую пераканаСЮчасць, глыбiню i шматграннасць аСЮтарскаму апавяданню. Уладзiмiр Караткевiч захапляецца старажытнай беларускай мовай, яе чароСЮным, лаканiчным i трохi наiСЮным стылем, часта дае слова летапiсцу, якi хоць часам i "наблытаСЮ i сям-там нахлусiСЮ, але застаСЮся генiем стылю, генiем мовы".
СапраСЮднай маленькай жамчужынай, згубленай у старой пыльнай кнiзе, выглядае прыведзенае СЮ рамане апiсанне гiсторыi з сукняй. Караткевiч заСЮважыСЮ, што апавяданне пра сукню напiсана СЮ летапiсца такой "цудоСЮнай, грубай i плоцкай мовай, так па-беларуску гавораць, гарлаюць i спрачаюцца СЮ iм удзельнiкi гэтай гiсторыi, такiя яны жывыя, нягледзячы на адлегласць стагоддзяСЮ". Гэта вызначэнне добра стасуецца i да адлюстраваных iм падзей i характараСЮ у рамане. Пiсьменнiк не толькi паказаСЮ матывацыю тых або iншых учынкаСЮ сваiх герояСЮ, раксрыСЮ iх адметнасць, але i стварыСЮ пераканаСЮчыя i яркiя малюнкi людскога натоСЮпу, даСЮ яскравыя апiсаннi тагачаснай зброi, адзення, вулiцаСЮ i плошчаСЮ Гароднi.
Уладзiмiр Караткевiч творча спадкаваСЮ еСЮрапейскiя традыцыi выкарыстання бiблейных матываСЮ i вобразаСЮ. Як пiсьменнiк самабытны i арыгiнальны, ён трактаваСЮ бiблейныя сюжэты, вобразы i матывы СЮ адпаведнасцi са сваiм светапоглядам, светаадчуваннем, з асаблiвасцямi свайго таленту i тымi задачамi, якiя ставiСЮ пры напiсаннi твора.
АСЮтару важна паказаць духоСЮную эвалюцыю героя (Юрася Братчыка), абуджэнне яго нацыянальнай годнасцi, любовi да людзей, адказнасцi за лёс радзiмы i народа. Хрыстос у рамане выступае абуджальнiкам свядомасцi, чалавечай годнасцi, творчай iнiцыятывы. У Караткевiча Хрыстос больш зямны СЮ параСЮнаннi са сваiмi бiблейнымi прататыпамi, што адначасова наблiжае i аддаляе ад нас героя рамана, бо звычайнаму чалавеку нашмат цяжэй здзейснiць тое, што наканавана святым.
Асаблiвасцю мастацкай iнтэрпрэтацыi хрысцiянскiх матываСЮ i вобразаСЮ зтАЩяСЮляецца iх выразная праекцыя на сучаснасць. У кантэксце рамана хрысцiянская iдэя злiваецца з iдэяй патрыятычнай, набывае ярка акрэсленае гум
Вместе с этим смотрят:
"Грусть и святость" (Поэтическое богословие Николая Рубцова)
"Донские рассказы" Михаила Шолохова
"Живопись слова" в японской поэзии
"Записки из подполья" как исток философии экзистенциализма Ф.М. Достоевского
"Подпольный человек" Ф.И. Достоевского