Жанрава-тэматычная разнастайнасць i паэтычная адметнасць паэзii Сiмяона Полацкага

Мiнiстэрства адукацыi Рэспублiкi Беларусь

УА тАЬМазырскi дзяржаСЮны педагагiчны унiверсiтэт iмя РЖ.П.ШамякiнатАЭ

Кафедра рускай лiтаратуры

ДЫПЛОМНАЯ РАБОТА

Жанрава-тэматычная разнастайнасць i паэтычная адметнасць паэзii Сiмяона Полацкага

Выканала

студэнтка 5 курса 3 групы

фiлалагiчнага факультэта

Навуковы кiраСЮнiк:

кандыдат фiлалагiчных навук, дацэнт кафедры рускай i замежнай

лiтаратур

Рэцензент:

кандыдат фiлалагiчных навук, дацэнт

Мазыр 2007

ЗМЕСТ

Уводзiны

Раздзел РЖ. РЖдэйна-тэматычны i мастацкi аналiз паэзii Сiмяона Полацкага:

1.1. Перыяд станаСЮлення

1.2. Пошукi новых жанравых форм у беларускi перыяд творчасцi Сiмяона

Полацкага

1.3. Новыя iдэйна-эстэтычныя падыходы да адлюстравання рэчаiснасцi i

паглыбленне праблематыкi СЮ маскоСЮскi перыяд

1.4. Паэтычнае майстэрства вiршаСЮ Сiмяона Полацкага

1.5. Антычныя матывы СЮ вiршах Сiмяона Полацкага

1.6. Фармiраванне лiтаратурнага метада барока СЮ творчасцi Сiмяона

Полацкага

Раздзел II. Адметнасцi мовы: онiмы СЮ мастацкiх тэкстах Сiмяона Полацкага

Раздзел РЖРЖРЖ. Метадычная частка

Заключэнне

Спiс выкарастанай лiтаратуры

УВОДЗРЖНЫ

Сiмяон Полацкi ( Самуiл Емельянавiч ПятроСЮскiтАУСiтнiяновiч), творчасць якога непарыСЮна звязана з мясцовым i сацыяльнатАУгiстарычным i лiтаратурным асяроддзем, у першую чаргу з традыцыямi беларускай сiлабiкi папярэдняга этапу, значная i СЮ якасных i колькасных адносiнах (па сведчанню Сiльвестра Мядзведзева, вучня С.Полацкага, настаСЮнiк меСЮ звычай пiсаць кожны дзень тАЬпо полутетрадытАЭ, почерком тАЬзело мелкотАЭ). Па жанраватАУтэматычнай разнастайнасцi яго мы з поСЮным правам лiчым найбольш значным прадстаСЮнiком тАЬвысокагатАЭ барока не толькi на Беларусi, але, бадай што, ва СЮсiх усходнiх славян.

Сiмяон Полацкi тАУ вядомы фiлосаф, паэт, драматург, педагог, перакладчык, палiтычны дзеяч 17 стагоддзя.

ГалоСЮная мэта дыпломнай работы тАУ даследваць жанрава-тэматычнае багацце паэзii Сiмяона Полацкага i прааналiзаваць паэтыку яго вiршаСЮ.

А каб дасягнуць пастаСЮленай мэты, трэба выканаць наступныя задачы:

- прааналiзаваць этапы станаСЮлення высокага барока СЮ беларускi перыяд творчасцi С.Полацкага;

- даследаваць жанрава-тэматычнае багацце творчасцi паэта;

- паказаць адметнасць выкарыстання онiмаСЮ у паэзii С.Полацкага.

У сувязi з тым, што паэзiя Сiмяона Полацкага да гэтага часу слаба даследавана, нягледзячы на тое, што нейкi час выхадзiлi манаграфii па вершаскладанню, напрыклад, манаграфiя РЖ. В. Саверчанка.

Мы СЮ сваей дыпломнай рабоце вырашылi больш падрабязна, наколькi гэта магчыма, вырашыць гэту праблему.

У сувязi з гэтым, мы разглядалi С.Полацкага як заснавальнiка сiлабiчнай сiстэмы вершаскладання, а СЮ рускай лiтаратуры метада лiтаратурнага барока. Пры аналiзе мы абапiраемся на канкрэтны матэрыял са зборнiкаСЮ тАЬРифмологионтАЭ i тАЬВертоград многоцветныйтАЭ. Маючы на СЮвазе не толькi вышэй азначаныя аспекты, але i тропiку Сiмяона Полацкага.

Агляд лiтаратуразнаСЮчых работ па творчасцi Сiмяона Полацкага

Паколькi творчасць С.Полацкага мала даследаваная, але яна цiкавiла i цiкавiць некаторых лiтаратуразнаСЮчых даследчыкаСЮ, аматараСЮ лiтаратуры, таму зтАЩяСЮляецца актуальнай. Найбольш фундаментальнай працай, прысвечанай пытанню пра барока, зтАЩявiлася манаграфiя А.РЖ. Мальдзiса тАЬНа скрыжаваннi славянскiх традыцыйтАЭ i яго артыкул тАЬСкладаны шлях станаСЮленнятАЭ.

Андрэева Е.Г. тАУ прафесар дзяржаСЮнага педагагiчнага унiверсiтэта iмя М.Танка, у сваiм артыкуле тАЬЗнамянiты асветнiк i педагогтАЭ (тАЬНародная асветатАЭ. тАУ 1999. тАУ №10), расказвае, якую важную ролю СЮ развiццi педагагiчнай думкi на Беларусi i СЮ Расii адыграСЮ вядомы асветнiк i педагог Сiмяон Полацкi. Яна гаворыць, што немагчыма пераацанiць той уклад, якi СЮнес С.Полацкi СЮ развiццё славянскай культуры. У Маскве С.Полацкi паклаСЮ пачатак рускай сiлабiчнай паэзii i драматургii, актыСЮна працаваСЮ як педагог i выдавец.

У сваiм артыкуле Е.Андрэева сцвярджае, што заслуга С.Полацкага СЮ тым, што ён надаваСЮ важнае значэнне СЮсiм навукам у навучэннi i выхаваннi падрастаючага пакалення. тАЬМудры Чалавек той, тАУ гаварыСЮ ён, тАУ якi разумее i ведае фiласофiю. Яна, як шчодры дождж, зямлю вiльгаццю насычае i гэтым самым дапамагае ёй тАЬплоды родититАЭ, яна ж узбагачае чалавека мудрасцю i дапамагае яму ажыццяСЮляць тАЬправые делатАЭ.

Уладзiмiр АрлоСЮ на старонках сваёй кнiгi запрашае СЮ падарожжа па дарогах полацкай даСЮнiны з часоСЮ паганства да пачатку 20 стагоддзя. АСЮтар расказвае пра асобы i падзеi, якiя доСЮгiя гады змоСЮчвалiся афiцыйннымi гiсторыкамi.

У сваiм артыкуле тАЬМуж дабраверны, царкве i дзяржаве патрэбнытАЭ аСЮтар паказвае незайдзросную долю С. Полацкага, якi сядзеСЮ у турме тАУ пазбаСЮлены сонца i неба, адарваны ад блiзкiх людзей.

Таксама аСЮтар паведамляе пра цяжкi лёс полацкага асветнiка. У артыкуле даецца яго бiяграфiя, у якой адлюстравана жаданне С.Полацкага вучыцца, працаваць, стаць адукаваным. Ён марыСЮ прысвяцiць жыццё лiтаратурным i навуковым заняткам.

АрлоСЮ пiша, што паэт дабiСЮся поспехаСЮ, яго мары здзейснiлiся, але ж ён не шкадаваСЮ сябе СЮ працы, часта хварэСЮ, i 25 жнiСЮня 1680 года памёр.

У падручнiку па гiсторыi беларускай лiтаратуры старажытнага перыяду аСЮтары М.М. Грынчык, У.А. Калеснiк i iнш. Даюць звесткi з бiяграфii С.Полацкага, яго творчасцi. Даецца апiсанне ранняму перыяду творчасцi Полацкага, яго панегiрычнай паэзii. Паказаны яго крытычныя творы i фiласофска-пазнаваСЮчыя. Апiсваецца таксама маскоСЮскi перыяд дзейнасцi С.Полацкага i асаблiвасцi сiлабiкi.

Званарова Л. у сваiм артыкуле тАЬВечныя радкiтАЭ (тАЬМаладосцьтАЭ. тАУ 1979. тАУ№12) дае кароткiя звесткi з бiяграфii С.Полацкага. Коратка апiсвае СЮсё яго жыцце. Яна гаворыць аб тым, што СЮсяго праз пяць гадоСЮ жыцця СЮ сталiцы беларускi манах робiцца СЮсiм вядомым тАЬстарцам СiмяонамтАЭ, настаСЮнiкам i выхавальнiкам царэвiчаСЮ Аляксея i Фёдара.

У сваiм артыкуле Л. Званарова паказвае, што паэтычная спадчына С.Полацкага тАУ больш за 50 тысяч вершаваных радкоСЮ, што гаворыць аб шматбаковай дзейнасцi нашага земляка. АСЮтар гаворыць аб тым, што С.Полацкi СЮсiмi сiламi садзейнiчаСЮ распаСЮсюджванню вершаскладання. Таксама падаюцца некаторыя радкi з вершаСЮ.

Рэвяко К., прафесар кафедры гiсторыi старажытнага свету i сярэднiх вякоСЮ БДУ, у артыкуле тАЬСiмяон Полацкi i антычныя матывы яго творчасцiтАЭ, прысвечаным 370-годдзю з дня нараджэння асветнiка ( тАЬГiсторыя: праблемы выкладаннятАЭ. тАУ 1998, тАУ №14), дае некаторыя звесткi з бiяграфii пiсьменнiка, гаворыць, што С.Полацкi тАУ цудоСЮны знаСЮца антычнай гiсторыi i культуры.

У артыкуле гаворыцца, што СЮ С.Полацкага было шмат вершаСЮ-гiмнаСЮ, прысвечанных РЖсусу Хрысту, у якiх выражаны боль, пакуты; змешчаны некаторыя назвы вершаСЮ i пропаведзяСЮ на тэмы антычнай мiфалогii i гiсторыi. АСЮтар артыкула паказвае, якi важкi СЮклад у вывучэнне антычнасцi i развiццё антычных матываСЮ у лiтаратурна-публiцыстычнай спадчыне СЮнес наш зямляк вучоны-асветнiк Сiмяон Полацкi.

У кнiзе тАЬИзбранные сочинениятАЭ С.Полацкага пад рэдакцыяй М.Скрыпiль змешчаны вершы са зборнiка тАЬВертоград многоцветныйтАЭ; тАЬПсалтырь рифмотворнаятАЭ, тАЬРифмологионтАЭ. Таксама СЮ зборнiку змешчана тАЬКомедия о блудном сынетАЭ, тАЬТрагедия о НавуходоносоретАЭ.

У кнiзе тАЬВиршитАЭ С. Полацкага змешчаны вершы беларускага перыяду, вершы са зборнiка тАЬРазные стихотворениятАЭ, тАЬРифмологион или стихословтАЭ, тАЬВертоград многоцветныйтАЭ.

Пiсменнiк К.ТарасаСЮ у сваей кнiзе тАЬПамяць пра легендытАЭ з багатай гiсторыi Беларусi выбраСЮ эпохi, падзеi, асобы мала даследаваныя, абкружаныя арэолам таямнiчасцi. У К.Тарасава тАУ сваё пiсьменнiцкае, эмацыянальна афарбаванае бачанне гiсторыi, ён умее пранiкнуць ва СЮнутраны свет людзей, аддаленных ад нас стагоддзямi.

У сваiм артыкуле пра Сiмяона Полацкага тАЬСупраць цемры невуцтватАЭ К.ТарасаСЮ апiсвае бiяграфiю С.Полацкага. Ён паказвае, якiя цяжкасцi прыходзiлася перажываць пiсьменнiку на шляху да славы. У артыкуле сустракаецца шмат урыСЮкаСЮ з вершаСЮ, вiншаванняСЮ, метраСЮ С.Полацкага.

Шанемава А. тАУ дацэнт кафедры рускай класiчнай лiтаратуры фiлалагiчнага факультэта БДУ, у артыкуле тАЬСiмяон Полацкi тАУ асветнiк i паэттАЭ( тАЬБеларуская мова i лiтаратура СЮ школетАЭ. тАУ 1991. тАУ №10) пiша пра паэтычную i асветнiцкую дзейнасць С.Полацкага, прыводзiць звесткi з бiяграфii пiсьменнiка. АСЮтар гаворыць, што С.Полацкi у Расii быСЮ стваральнiкам культуры барочнага стылю, што вандраваннi вучонага беларуса адлюстравалi характар барочнай культуры. Ён ажыццявiСЮ пераварот у версiфiкацыi, удасканалiСЮ сiстэму жанраСЮ, стварыСЮ школу паэтаСЮ-сiлабiкаСЮ.

Васючэнка П.В. тАУ кандыдат фiлалагiчных навук, дацэнт, загадчык кафедры беларускай мовы i лiтаратуры МЮЛУ, у сваiм артыкуле тАЬЛiтаратурная мода або традыцыя? Паэзiя Сiмяона Полацкага i сучасны беларускi постмадэрнiзмтАЭ сцвярджае, што вiзуальная паэзiя С.Полацкага звязана перш за СЮсё з рукапiснымi творамi, нягледзячы на тое, што паэт меСЮ магчымасць набiраць свае творы СЮ друкарнi. РЖ што СЮжо СЮ тыя гады паэт мог спалучаць сiнтэз архiтэктуры i паэзii, i гэта яскрава прасочваецца СЮ адным з твораСЮ С. Полацкага СЮ выяве славутага тАЬАрла расiйскагатАЭ. Даследчык зазначае, што СЮ творчасцi С.Полацкага прасочваецца экзотыка, iмкненне здзiвiць, паэт звяртаецца да незвычайных, мудрагелiстых форм верша, да паэтычных куртАЩёзаСЮ. У творчасцi С. Полацкага прасочваецца не толькi вонкавае, але i глыбiннае генетычнае падабенства эстэтыкi барока i постмадэрнiзму.

П. Васючэнка робiць у сваiм артыкуле цiкавае назiранне, што С.Полацкi знаходзiСЮ магчымым павучаць, выхоСЮваць i адукоСЮваць праз лiтаратурную гульню, займальнасць тэксту. Ён лiчыСЮ, што прыемнае чытанне можа спалучацца з карысным уздзеяннем на розум, душу чытача. Менавiта такое спалучэнне прыемнага з карысным уздзеяннем знаходзiць пацвярджэнне СЮ алегарычных назвах дыдактычных кнiг С.Полацкага тАУ тАЬАбед душэСЮнытАЭ i тАЬВячэра душэСЮнаятАЭ.

Болбас В.С. тАУ кандыдат педагагiчных навук, загадчык кафедры педагогiкi Мазырскага дзяржаСЮнага педагагiчнага iнстiтута, у сваiм артыкуле тАЬНавука добрых нораваСЮтАЭ расказвае пра творчасць фiлосафа, паэта, педагога i кiгадрукара Сiмяона Полацкага, якi атрымаСЮ выдатную для свайго часу адукацыю. Будучы чалавекам таленавiтым, Самуiл пастрыгся СЮ манахi дзеля таго, каб прысвяцiць жыццё навуковай i асветнiцкай дзейнасцi. ЗаймаСЮся разнабаковай грамадскай, рэлiгiйнай, навуковай, лiтаратурнай i выдавецкай дзейнасцю. С. Полацкi лiчыСЮ, што ад усiх няшчасцяСЮ на зямлi можна пазбавiцца шдяхам адукацыi i выхавання людзей.

В.С. Болбас засяроднiваСЮ увагу на яго педагагiчнай спадчыне тАУ маральна-выхаваСЮчых iдэях. Нягдедзячы на тое, што С. Полацкi асноСЮны пярыяд жыцця пражыСЮ у Маскве, але яго творчы патэнцыял, фiласофска-педагагiчныя i сацыяльныя погляды грунтавалiся на айчынным падмурку. РЖ тое, што С.Полацкi большую частку свайго жыцця прысвяцiСЮ настаСЮнiцкай дзейнасцi. В.С. Болбас сцвярджае СЮ сваiм артыкуле, што С. Полацкi СЮказваСЮ, што шчасце чалавека схавана СЮ яго СЮласных дабрачыннасцях, а таксама СЮказваСЮ на велiзарныя магчымасцi выхавання СЮ фармiраваннi прыстойнай асобы. С.Полацкi падкрэслiваСЮ, што галоСЮнай выхаваСЮчай мэтай павiнна быць фармiраванне дабрадзейнасцi, якая цалкам вызначае духоСЮны свет iндывiда. Уся маральна-выхаваСЮчая спадчына асветнiка тАУ гэта сапраСЮдны апафеоз тАЬдобранравия, яко без оного аки тело без души естьтАЭ.

Рабiнсон А. у сваiм артыкуле тАЬПамiж адукаванасцю i невуцтвамтАЭ сцвярджае, што Сiмяонава жыццё было поСЮнае калiзiяСЮ, кантрастаСЮ i кампрамiсаСЮ, што адпавядала яго характару i тэмпераметру, працавiтасцi i картАЩерызму, а таксама заканамерна абуслоСЮлiвалася яго прыродным становiшчам памiж Захадам i Усходам, памiж адукаванасцю i невуцтвам, памiж беднасцю i багаццем. ЗаваяваСЮшы вялiкi аСЮтарытэт у Маскве, С.Полацкi вырашае адчынiць прыватную друкарню. Вельмi хутка разгарнулася кнiгавыдавецкая дзейнасць, што мела наватарскi (г.зн. барочны) характар. Багацце i гнуткасць унутранных магчымасцяСЮ барока значна паскорылi не толькi зараджэнне класiцызму, але i СЮвесь поступ рускай лiтаратуры 17- пачатку 19 стагоддзя. Ля пачатку гэтага надзвычай хуткага, у параСЮнаннi з заходнееСЮрапейскiмi СЮмовамi, руху прыгожага пiсьменства стаяСЮ Сiмяон Полацкi са сваей школай.

Саверчанка РЖ.В. на старонках сваёй кнiгi тАЬСтаражытная паэзiя Беларусi 16 тАУ першай паловы 17 стагоддзятАЭ паказвае, як у другой палове 17 ст. у беларускай кнiжнай паэзii прынцып строгай колькаснай суаднесенасцi складоСЮ у рыфмаваных радках стаСЮ пануючым. Найбольш поСЮнае выражэнне ён знайшоСЮ СЮ творчасцi Сiмяона Полацкага, якi СЮдасканалiСЮ сiлабiчную сiстэму вершаскладання. Сiмяон Полацкi перанёс сiлабiчнае вершаскладанне i СЮ рускую паэзiю, дзе яно iснавала да Рэформы ТрадзьякоСЮскага i Ламаносава.

Паэзiя Сiмяона Полацкага поСЮная супярэчнасцяСЮ. Зборнiкi яго вершаСЮ РЖ.Яромiн, якi даследваСЮ тАЬВертоград многоцветныйтАЭ i тАЬРифмологионтАЭ, ахарактарызаваСЮ як своеасаблiвыя i нi з чым непараСЮнальныя тАЬлiтаратурныя музеi, поСЮныя рарытэтаСЮ i куртАЩёзаСЮтАЭ. СапраСЮды, у гэтых зборнiках ёсць i вершаваныя анекдоты, i аповесцi аб цудах , ёсць вершы, якiя можна чытаць i нават разглядваць, ёсць вершы, якiя нельга прачытацць без спецыяльнага ключа. Творчасць Сiмяона Полацкага, на думку РЖ.П. Яромiна, абапiралася тАЬна сугуба акрэсленую сiстэму паэтычнага стылютАЭ.

Мальдзiс А.РЖ. на старонках сваёй кнiгi тАЬНа скрыжаваннi славянскiх традыцыйтАЭ гаворыць, што галоСЮныя рысы, якiя адрознiваюць барока не толькi як лiтаратурны напрамак, але i як фiласофiю, i эстэтыку тАУ гэта мiстыцызм, песiмiзм, схаластыка, геацэнтрызм з пункту гледжання фiласофскiх асаблiвасцяСЮ.

Любы мастацкi твор барока тАУ гэта строгая сiстэма з вытрыманай iерархiяй узроСЮняСЮ, падпарадкаваная адзiнаму эстэтычнаму заданню сiстэма, дзе кожная дэталь абавязкова арыентавана на СЮспрымаючага. Так гаворыць Сафронава Л.А. у сваей кнiзе тАЬПоэтика славянского театра XVII- XVIII вв.тАЭ тАУ М.: Наука, 1981.

тАЬСупраць цемры невуцтватАЭ

Сiмяон Полацкi тАУ адзiны з беларускiх пiсьменнiкаСЮ 17 i папярэдняга стагоддзяСЮ, у каго больш-менш удала склаСЮся творчы i асабiсты лёс. Над iншымi нiбы вiсела закляцце. Францыск Скарына быСЮ вымушаны пакiнуць айчыну. Сымон Будны абвяшчаСЮся ерэтыкам, цярпеСЮ крыСЮды i здзекi ад езуiтаСЮ, i ад праваслаСЮных, i ад пратэстантаСЮ i памёр у чужым кутку.

Сiмяон Полацкi быСЮ першым з той кагорты, чыя лiтаратурная спадчына СЮцалела, адлюстроСЮваючы з дастатковай паСЮнатой як эпоху i яе культуру, так i асобу выдатнага паэта, драматурга, публiцыста.

Сiмяон Полацкi тАУ гэта псеСЮданiм, якi склаСЮся з манаскага iмя i празвання, нададзенага паэту масквiчамi па месцы яго нараджэння i апошняга жыхарства на радзiме. У сапраСЮднасцi ж ён Самуiл Емельянавiч ПятроСЮскi-Сiтнiяновiч, паходзiСЮ з карэннай сямтАЩi заможных полацкiх мяшчан.

Полацк дзiцячых i юнацкiх гадоСЮ ПятроСЮскага выглядаСЮ больш сумна, чым пры Скарыне. Войскi РЖвана Грознага, а потым Стэфана Баторыя, баявыя дзеяннi СЮ вайну 1632-1634 гадоСЮ моцна разбурылi горад. Асаблiва горкай сталася страта унiкальнай бiблiятэкi старажытнага Сафiйскага сабора СЮ жнiСЮнi 1579 года [32, 140].

На час вучэння Самуiла СЮ Полацку зтАЩявiлася брацкая школа, фундатарам яе стаСЮ браслаСЮскi суддзя Севацьян Мiрскi, што адпiсаСЮ у 1663 годзе БогаяСЮленскай царкве тАЬпаСЮпляца СЮ горадзе з правам пабудовы на iм манастыра, шпiталя i вучылiшчатАЭ.

У саракавым годзе Самуiла адвезлi на вучобу СЮ Кiева-Магiлянскую калегiю тАУ лепшую навучальную СЮстанову праваслаСЮных у Рэчы Паспалiтай. Там намагалiся даваць не горшую адукацыю, чым у супрацьлеглых каталiцкiх калегiях. З тае пары захавалiся першыя паэтычныя вопыты ПятроСЮскага, цыклы вершаСЮ рэлiгiйнага зместу тАЬАкафiсттАЭ i тАЬКанонтАЭ.

СкончыСЮшы СЮ пяцiдзесятым годзе калегiю, ПятроСЮскi паступiСЮ на фiласофскi факультэт Вiленскага унiверсiтэта. Установа належала езуiтам i навучанне вялося па тых жа праграмах, якiмi карысталiся СЮсе каталiцкiя унiверсiтэты ЕСЮропы.

У 1654 годзе пасля вядомых рашэнняСЮ ПераяслаСЮскае Рады Расiя распачала вайну супраць Рэчы Паспалiтай i галоСЮны тэатр ваенных дзеянняСЮ прыпаСЮ на Беларусь. Таму студэнт ПятроСЮскi разумна пакiнуСЮ небяспечную Вiльню i накiраваСЮся дамоСЮ. Крыху пазней Самуiл ПятроСЮскi-Сiтнiяновiч пастрыгся СЮ манахi Полацкага БогаяСЮленчага манастыра. Раса манаха цi святара была як бы унiформай прафесiйных пiсьменнiкаСЮ таго стагоддзя. Клабук вызваляСЮ лiтаратара ад матэрыяльных клопатаСЮ, якiя заСЮжды блага адбiваюцца на творчай працы.

Свецкае жыццё з яго абавязкамi перад дзяржавай i сямтАЩёй, на думку Полацкага, магло толькi зашкодзiць навуковай i паэтычнай дзейнасцi:

Ибо не будет мощно с книгами сидети,

Удалит от них жена, удалят и дети.

И Феофраст в книзе си того возбраняет,

Припятствие мудрости женитву вещает.

Ей неудобно книги довольно читати,

И хотение жены в доме исполняти.

Вось так, у 27 гадоСЮ прымусiСЮшы сябе да зароку бясшлюбнасцi, знiк са свету Самуiл ПятроСЮскi, а зтАЩявiСЮся чарнец Сiмяон [32, 146].

У 1656 годзе пачалася вайна з Швецыяй за Балтыйскае СЮзбярэжжа. Цар Аляксей Мiхайлавiч выязджаСЮ да войска i шлях ягоны ляжаСЮ праз Вiцебск i Полацк. РЖ вось айцы БогаяСЮленскага манастыра надумалi СЮславiць прыбыццё рускага цара СЮ горад панегiрычнымi вершамi. РЖгумен РЖгнацiй РЖяСЮлевiч, Фiнафей Утчыцкi i Сiмяон Полацкi тАУ усе трое паэты тАУ склалi адмысловыя па форме i СЮдачлiвыя у палiтычных адносiнах тАЬМетрытАЭ:

Витаем тя, православный царю, прадвечное солнце

Здавно бо век прагнули тебе души наши и сердце,

Витаем тя, царю. От востока к нам пришедшего.

Белорусский же от нужды народ весь свобождашего.

У прывiтаннi не абмiналася i баярская свiта самадзержца:

Вы есть воинове царе росом избранное,

И богом небесным в силе тяпе его посланное.

Противо народов свирепых наших гонителей,

Горделивых, гневливых а злых церкви гонителей.

Вы на тую войну, бояре, бымнете готовы.

За веру з милостью пошли яко дети львовы.

У жнiСЮнi таго ж года распаСЮсюдзiлiся чуткi аб магчымым абраннi цара Аляксея вялiкiм князем лiтоСЮскiм i каралём польскiм.

Сiмяон пiша тАЬВiншаванне з выпадку абрання на польскае каралеСЮстватАЭ:

Ликуй и веселися царю Алексею,

Што ездец литовский властию твоею

Изыжиться и за князя великого тебе

З веселием прымует для обороны себе.

Светит, о солнце, в полском горызонте.

Дай бог, засветит и на чёрном Понте

Где солнце своим светом сияет на воды,

Там загремит твоя слава над всеми народы.

Пра тактычнае назначэнне гэтых тАЬМетраСЮтАЭ, тАЬВiншаванняСЮтАЭ, тАЬВiтанняСЮтАЭ сведчыць тАЬВiтанне епiскапа Калiста Полацкага i ВiцебскагатАЭ, складзенае Сiмяонам у 1657 годзе [32, 148].

Полацкi выдатна валодаСЮ латынню i складаСЮ вершы па-латынi; пiсаСЮ на роднай беларускай мове i кiрылiцай i лацiнскай, а таксама па-польску. У раннi перыяд (1648-1663 гады) у кола яго паэтычнай апрацоСЮкi трапляе тое, што ён ведаСЮ: звесткi з гiсторыi i геаграфii, старажытныя мiфы, хрысцiянскiя легенды, асабiстыя рэлiгiйныя перажываннi, будова свету, астралагiчныя звесткi тАУ словам, усё, на што адгукалася душа i што было вядома з кнiг. Патрыятычныя пачуццi Сiмяона з асаблiвай яркасцю адбiлiся на творах, напiсаных з выпадку вяртання рускiмi Полацку ягонай гарадской святынi тАУ образа Багародзiцы, а потым паСЮторнай страты яго.

Вершы Полацкага беларускага перыяду творчасцi вылучаюцца асабiстай iнтанацыяй, моцным пачуццём; яны сведчаць пра высокi СЮзровень тагачаснай беларускай паэзii, неардынарны талент паэта [32, 150].

У час вайны жыццё Сiмяона праходзiла тужлiва. Скрозь гумарыстычныя апiсаннi побыту СЮ аСЮтабiяграфiчнных вершах чуецца гаркота безвыхаднага расчаравання:

Вся глава умом вельми ся наткана.

А мозгу мало, что места не стало.

Время сквозь нос разум вытекает,

Да Семён умен тАУ языком приинает.

А сколько силы не можно сказати тАУ

Ява на бумагу мощно мне раздрати.

Другий то Сампсон, да нет с ким побиться,

Кого вызову, всяк мене боится.

Як бачна, вельмi СЮжо нявесела, нават самотна жылося Сiмяону СЮ манастыры. Хацелася штосьцi змянiць, трэба было некуды падавацца, дзесьцi шукаць лепшыя СЮмовы. Падобныя думкi, мусiць, моцна займалi паэта:

Видите меня, как я муж отраден.

Возрастом велик и умом изряден.

Ума излишком, аж негде девати,

Купи, кто хочет, а я рад продати.

Летам 1664 года Сiмяон, узяСЮшы мацi i плямяннiка, адтАЩехаСЮ СЮ Маскву. Там ён прызначаецца настаСЮнiкам у спецыяльнае вучылiшча для паддзячых Прыказу тайных спраСЮ [32, 157].

Вядомасць прыйшла да ПолацкагаСЮ 1666 годзе, калi царкоСЮны сабор судзiСЮ патрыярха Нiкана i вырашаСЮ пытанне аб раскольнiках. Сiмяон быСЮ прыстаСЮлены перакладчыкам да СЮсходняга патрыярха Лiгарыда, якi не ведаСЮ рускай i славянскай моСЮ. Ад Лiгарыда чакалi выканаСЮчага выказвання, але пададзены iм твор не задаволiСЮ царкоСЮную вярхушку i яго далучылi скласцi Сiмяону. Ён напiсаСЮ шырокi палемiчны трактат тАЬЖазло праСЮленнятАЭ, якi, карыстаючыся выпадкам, напоСЮнiСЮ асветнiцкiм зместам, а СЮсю сiстэму доказаСЮ накiраваСЮ супраць невуцтва [32, 159].

АтрымаСЮшы друкарню, Полацкi намецiСЮ выдаваць творы, адпаведныя сваiм светапоглядам. Зразумела, што першымi сталi СЮласныя працы. Ён сабраСЮ i падрыхтаваСЮ для апублiкавання СЮсе свае лiтаратурныя здабыткi. Але СЮ разгар гэтых прыемных клопатаСЮ раптоСЮна памёр. Сiльвестр МядзведзеСЮ, якi прыняСЮ друкарню, выдаСЮ два тамы пропаведзяСЮ i настаСЮленняСЮ Сiмяона тАУ тАЬАбед душэСЮнытАЭ i тАЬВячэра душэнаятАЭ. Зборнiкi ж вершаСЮ тАЬВертаград шматкаляровытАЭ i тАЬРыфмалагiёнтАЭ так i не СЮбачылi свет. Выпiсы з iх СЮпершыню зтАЩявiлiся СЮ друку толькi СЮ 19 стагоддзi [32, 161] .

Сiмяон у сваёй творчасцi выступаСЮ асветнiкам, перадаючы чытачу шмат ведаСЮ i iдэй, пра якiя не меСЮ магчымасцi апавядаць iнакш. Але пры Пятры асветнiцтва стала на шырокую каляiну: навуковая i свецкая кнiга пайшла да чытача напрасткi, не апранаючыся СЮ мудрагелiстыя формы сiлабiчнага верша. За СЮсю наступную гiсторыю развiцця рускай паэзii нiхто не звярнуСЮся да сiлабiчнага верша, але без той значнай працы, што зрабiлi сiлабiсты, i болей за iншых Сiмяон Полацкi, без таго засваення розных паэтычных жанраСЮ, апрабоСЮвання тысяч паэтычных сюжэтаСЮ, без фармальных пошукаСЮ, была б немагчыма якасная змена верша, якой адзначаны СЮжо паэзiя ТрдзiакоСЮскага, Ламаносава, Сумароканава. Потым прыйшлi Дзяржавiн i ЖукоСЮскi. Затым Пушкiн i ЛермантаСЮ стварылi рускую класiку, i новая паэзiя расквiтнелатАж

Але першыя гонi СЮзараСЮ Сiмяон Полацкi. Ён быСЮ апошнiм СЮ шэрагу вiдных дзеячаСЮ беларускай лiтаратуры эпохi Адраджэння i барока, пасля яго аж да 30-х гадоСЮ 19 стагоддзя значных асоб, якiя выступалi СЮ лiтаратуры на роднай мове, не заСЮважана. Сiмяон стаСЮ першым рускiм прафесiйным пiсьменнiкам i, больш таго, першым у Расii iнтэлiгентам [32, 165].

РАЗДЗЕЛ РЖ

РЖДЭЙНА-ТЭМАТЫЧНЫ РЖ МАСТАЦКРЖ АНАЛРЖЗ ПАЭЗРЖРЖ СРЖМЯОНА ПОЛАЦКАГА

1.1. Перыяд станаСЮлення

Сiмяон Полацкi жыСЮ i працаваСЮ у так званую пераходную эпоху. 17 стагоддзе сапраСЮды было сваеасаблiвым рубяжом старой i новай культуры СЮ ЕСЮропе. Той час адзначаецца багаццем глыбокiх перамен у розных сферах чалавечага жыцця, незвычайнай шматстайнасцю лiтаратурна-мастацкiх форм, жанраСЮ i стыляСЮ, што ярка адбiлася i на творчасцi гэтага неардынарнага беларуска-расiйскага пiсьменнiка.

СапраСЮднае прозвiшча Сiмяона Полацкага тАУ Самуiл Емельянавiч ПятроСЮскi-Сiтнiяновiч. Ён нарадзiСЮся СЮ 1629 годзе СЮ Полацку СЮ сямтАЩi заможнага шляхцiца. Бацька ягоны быСЮ заможны палачанiн Сiтнiяновiч, але потым хлопчыка выхоСЮваСЮ айчым, якi i даСЮ яму другое прозвiшча ПятроСЮскi. Дакументы полацкай рэвiзii сярэдзiны 16 стагоддзя сведчаць, што ПятроСЮскiя здавен жылi надалёка да СкарынаСЮ i, пэСЮна, таксама належалi да купецкага саслоСЮя.

Навуку малы Самуiл пачаСЮ з брацкай школкi полацкага БогаяСЮленскага манастыра. Тут выкладалi лацiнскую, грэцкую i славянскую мовы, арыфметыку, рыторыку, спевы.

Побач ужо паСЮстагоддзя стаяСЮ езуiцкi калегiум, куды прымалi i праваслаСЮных. Езуiты вучылi добра, прычым задарма. Але ПятроСЮскiя моцна трымалiся дзедаСЮскай веры i выправiлi сына вучыцца ажно на Украiну, у Кiева-Магiланскую калегiю. ПраваслаСЮныя лiчылi, што яна найлепшая навучальная СЮстанова ва СЮсёй дзяржаве i таму яе пачалi называць кiеСЮскiмi Афiнамi.

Там Самуiл вывучаСЮ сем вольных мастацтваСЮ, багаслоСЮе, мовы (да школьнага пералiку дадалася яшчэ i польская). На занятках па лацiне полацкi шкаляр быСЮ выдатнiкам, старажытнагрэцкая давалася цяжка. Будучы студэнтам Кiева-Магiланскай калегii, яго настаСЮнiкамi былi самыя славутыя кiеСЮскiя пiсьменнiкi i навукоСЮцы таго часу тАУ Сiльвестар КосаСЮ, Лазар Барановiч, РЖнакенцiй Гiзель, РЖосiф Канановiч-Гарбацкi. РЖнакенцiй Гiзель прытрымлiваСЮся рэнесансавай думкi, што творца не адзiн тАУ iх тры: Бог, прырода i мастацтва. Наш зямляк слухаСЮ на лекцыях такiя, напрыклад, крамольныя разважаннi: тАЬШмат хто з фiлосафаСЮ называе прычынаю руху зорак, а таксама марскiх прылiваСЮ i адлiваСЮ дзеяннi анёлаСЮ. Так вырашаць праблему сапраСЮды лёгка, але фiлосафу тАУ сорамнатАЭ. Рызыкуючы наклiкаць на сябе гнеСЮ багасловаСЮ, рэктар нёс выхаванцам iдэi Капернiка: тАЬСонца тАУ планета, якая знаходзiцца СЮ цэнтры iншых планет i як бы СЮзвышаецца на каралеСЮскiм троне, улiваючы сваю сiлу СЮ зменлiвую прыродутАЭ.

У Кiеве пасталела паэтычная муза нашага суайчыннiка. Сiмяон Полацкi пiсаСЮ вершы на розных мовах. Большая частка iх не датавана. 1648 годам пазначаны першыя яго творы, якiя захавалiся да нашых дзён. Гэта тАЬАкафiсттАЭ i тАЬКанонтАЭ. Па iх ужо адчуваецца: на беларускую зямлю прыйшоСЮ Паэт. Як шмат хто з выпускнiкоСЮ тАЬАфiнаСЮтАЭ, ён паступiСЮ у Вiленскi унiверсiтэт. На той час Самуiл, апрача роднай беларускай, ужо настолькi дасканала авалодаСЮ лацiнай, царкоСЮнаславянскай i польскай мовамi, што пiсаСЮ на СЮсiх чатырох вершы.

Адукаваны палачанiн зрабiСЮся прыхiльнiкам мiрнага паяднання хрысцiянскiх цэркваСЮ. Гэта прывяло яго СЮ грэка-каталiцкi ордэн базыльянаСЮ. Вернасць унii ён пранёс праз усё жыццё. Нават у праваслаСЮнай Маскве свае кнiгi ён падпiсваСЮ поСЮным тытулам базыльянскага манаха. ПраСЮда, у Расii лацiнiцу нiхто не разумеСЮ, а паэт падпiсваСЮ на лацiне.

Чуючы СЮ сабе магутныя сiлы, ён марыСЮ прысвяцiць жыццё лiтаратурным i навуковым заняткам. Час не надта спрыяСЮ. Вайна Рэчы Паспалiтай з Масковiяй не дала давучыцца. Летам 1655 года Самуiл стаСЮся сведкам штурму Вiльнi вайскамi царскага ваеводы Чаркаскага i казацкага атамана Залатарэнкi. Царскiя стральцы i казакi рабавалi храмы: здымалi званы, абдзiралi з абразоСЮ каштоСЮныя аправы. У кляштарах забiвалi манашак, выкiдвалi з дамавiнаСЮ мерцвякоСЮ. Спалiлi праваслаСЮную царкву за Вострай Брамай. Палова вiленцаСЮ загiнула, астатнiя ратавалiся, хто дзе мог.

Самуiл падаСЮся СЮ Полацк. Родны горад сустрэСЮ нядаСЮнiмi пажарышчамi i лiпучымi падазронымi паглядамi маскоСЮскiх стральцоСЮ. Падарожнiк лiчыСЮ, што самы надзейны прытулак у такi час тАУ сцены Божай цвярдынi. РЖгуменам БогаяСЮленскага манастыра пад Дзвiною быСЮ знаёмы па Кiеве прафесар вольных мастацваСЮ i таксама паэт РЖгнат РЖяСЮлевiч. З яго прапановы Самуiл прыняСЮ пострыг i стаСЮ Сiмяонам. ВыкладаСЮ у брацкай школе, дзе некалi вучыСЮся, стварыСЮ там тэатр, пiсаСЮ для яго птАЩесы. Але галоСЮным захапленнем настаСЮнiка-дыдаскала была паэзiя. Паэт напiсаСЮ некалькi эпiтафiй. Самая значная з iх тАЬНагробактАЭ, прысвечаная забойству Георгiя Пласкавiцкага, ваеначальнiка польскiх войск. Асуджаючы забойцаСЮ, Полацкi разам з тым разважае аб жыццi i смерцi асобнага чалавека i аб вечным жыццi прыроды. Эпiтафiя гэта па сутнасцi зтАЩяСЮляецца лiрычным вершам, бо на першым плане не сам факт забойства героя, а адносiны аСЮтара да гэтага факта.

Значную частку ранняй паэтычнай спадчыны Полацкага складаюць элегii. Некаторыя з iх па тэматыцы прымыкаюць да вершаванных малiтваСЮ (тАЬСмерцьтАЭ, тАЬМелкатАЭ). У элегii тАЬСмерцьтАЭ яскрава выявiСЮся гуманiстычны матыСЮ спагады да чалавечага гора. Рытмiкай i спосабам выражэння думак гэта элегiя вельмi блiзкая да фальклорных плачаСЮ. У вобразе Багародзiцы тут увасоблена простая жанчына-мацi, якая перажывае за пакуты сына, а таму пры чытаннi верша мiжвольна забываецца яго царкоСЮная тэматыка, на першы план паСЮстаюць чалавечыя перажываннi. Блiзкiмi да папярэднiх па сваёй кампазiцыйнай будове зтАЩяСЮляецца дзве элегii тАЬСтихи краесогласныетАж во сретение иконы БогородицытАЭ i тАЬПрилог к преподобной матери ЕфросиниитАЭ. Творы СЮзнiклi з выпадку вяртання СЮ Полацк iкон Багародзiцы. Гэта СЮзор патрыятычнай лiрыкi С.Полацкага. У элегiях вельмi яскрава выразiлася любоСЮ аСЮтара да роднай зямлi i роднага горада, яны напоСЮнены трывогай паэта за лёс беларускiх земляСЮ. Паэт заклiкае зямныя i нябесныя сiлы ахоСЮваць родны горад ад варожага нашэсця, памнажаць яго славу i багацце.

Манаства вызваляла ад матэрыяльных хлопатаСЮ, а СЮадначассе i ад абявязкаСЮ перад сямтАЩёй i дзяржаваю. Наконт шкоды свецкага жыцця для паэта i вучонага Сiмяон выказаСЮся так:

Ибо не будет мощно с книгами сидети,

Удалит от них жена, удалят и детитАж.

Припятствие мудрости женитву вещает,

Ей неудобно книги довольно читати,

И хотите жены в доме исполняти.

Хутка надарылася магчымасць паказаць свiй паэтычны дар самому цару. Дванаццаць вучняСЮ маладога дыдаскала выступiлi перад Аляксеем Мiхайлавiчам з чытаннем твора пад даСЮжэзнаю, сапраСЮды тАЬмятроваютАЭ назвай: тАЬМетры на пришествие во град отчистый Полоцк присветлого благочестивого и христолюбивого князя Алексея Михайловича, всея Великия и Малые и Белые России самодержцы и иных царств, и отроков, знайдуючыхся во училище при церкве святых богоявлених монастыря брацкого полоцкого его царского величества, а наготованные прд господинов отцов и братию то еиж святой обители в лето от создания мира 7164, а от воплощения Божьего Слова 1656 месяца июля, 5 днятАЭ. Хлопчыкi старана дэкламавалi:

Веселися, о царю пресветлый з востока,

Россом светячий светом от Бозкаго онатАж

Адным словам, цар звярнуСЮ увагу на маладога дыдаскала. А калi звярнуСЮ, то трэба было чакаць, што не забудзецца пра яго. Так i атрымалася. Але да таго як Сiмяон адчуСЮ царскую СЮвагу, ён зведаСЮ, што такое дзеяннi нядобразычлiСЮцаСЮ. У снежнi 1659 года РЖяСЮлевiч стаСЮ архiмандрытам полацкага БарысаглебаСЮскага манастыра. Тым самым у брацкай школе багаяСЮленскага манастыра СЮ Сiмяона не заставалася галоСЮнага i СЮплывовага заступнiка. З незалежным у меркаваннях выкладчыкам вырашылi расправiцца тыя, каму не падабалася яго маскоСЮская арыентацыя. А менавiта так, а не iнакш, успрымалi i многiя калегi i начальства вiншаваннi, якiя Сiмяон рэгулярна пасылаСЮ цару СЮ Маскву.

У справу СЮмяшаСЮся полацкi епiскап Калiст. Не дапамагло i тое, што яшчэ СЮ 1657 годзе Сiмяонам быСЮ складзены i зачытаны яму панiгiрык тАУ тАЬВiтанне епiскапа Калiста Полацкага i ВiцебскагатАЭ.

Сiмяон апынуСЮся СЮ турме, што знаходзiлася на полацкiм Верхнiм Замку. Давялося правесцi СЮ кандалах два тыднi.

Незайдросная доля СЮ таго, хто сядзiць у астрозе. А калi звiнiш кандаламi, не ведаючы за сабой анiякай правiны, трываць пакуты шматкрат цяжэй. Тады агортвае роспач, i СЮ душэ нараджаюцца вершы-малiтвы:

Призри оком милости на мене скорбяща.

От неправедна мужа клевету терпяща.

Их же ум мой не мыслил, он на мя клевещет,

А душа в невинности от страха трепещет

Крови моея хацет, пагубы желает.

Зусiм бы цяжка давялося Сiмяону, калi б не магчымасць атрымлiваць маральную падтрымку ад РЖяСЮлевiча. Той нязменна гаварыСЮ, што, магчыма, хутка паедзе СЮ Маскву i абавязкова возьме яго з сабою. Так i сталася. У лютым 1660 года, калi СЮ Маскве меСЮся прайсцi чарговы царкоСЮны сабор, Аляксей Мiхайлавiч запрасiСЮ на яго i РЖяСЮлевiча.

Дэлегацыя, у складзе якой быСЮ i Сiмяон, знаходзiлася СЮ Маскве некалькi месяцаСЮ i СЮ Полацк выехала толькi 20 верасня 1660 года. Спяшалiся, каб паспець на заняткi. У Полацку Сiмяон адчуваСЮ тугу па вялiкiм, шумным горадзе, якi паспеСЮ палюбiць. Ды i пастаянна давалi знаць пагрозлiвыя позiркi колiшнiх (ды i новых) нядобразычлiСЮцаСЮ. Становiшча яшчэ больш ускладнiлася, калi СЮ 1661 годзе актывiзавалiся ваенныя дзеяннi Расii з Рэччу Паспалiтай. На Сiмяона зтАЩявiСЮся адзiн данос, другiтАж Каб далей ад граху, нiчога не заставалася, як развiтацца з родным горадам.

1.2. Пошукi новых жанравых форм у беларускi перыяд творчасцi Сiмяона Полацкага

Уздым беларускай паэзii у XVII ст. звязан з Сiмяонам Полацкiм, якi зрабiСЮ вялiкi СЮклад у развiцце беларускай i рускай культуры таго часу.

Паэт, драматург, публiцыст i грамадскi дзеяч, Полацкi жыва цiкавiСЮся сучаснымi яму падзеямi i бурна рэагаваСЮ на iх, аб чым сведчыць яго творчасць як беларускага, так i маскоСЮскага перыяду жыцця. Гэта быСЮ чалавек, якi для свайго часу меСЮ глыбокiя i СЮсебаковыя веды, так як Сiмяон Полацкi жыСЮ на пераломе дзвюх эпох тАУ СярэднявякоСЮя i Новага Часу. Усiмi сiламi свайго розуму i таленту Полацкi цягнуСЮся да новага; пераважная большасць яго твораСЮ цесна звязана з жыццём, рэчаiснасцю. Побач з тым, у Полацкага былi i такiя творы, якiя паказвалi абмежаванасць яго светапогляду, што абумоСЮлена як складанасцю эпохi , так i яго выхаваннем i санам.

ГалоСЮнае месца СЮ старажытнабеларускай кнiжнай паэзii канца 16 тАУ першай паловы 17 ст. займалi розныя панегiрычныя жанры. Разнавiднасцю панегiрычных жанраСЮ, якiя атрымалi шырокае распаСЮсюджанне СЮ беларускай паэзii эпохi Адраджэння i ранняга барока, зтАЩяСЮлялiся дэкламацыi. СтанаСЮленне жанру дэкламацый адбывалася СЮ канцы 16 тАУ пачатку 17 ст., а росквiт яго звязаны з творчасцю Сiмяона Полацкага.

У беларускi перыяд сваёй дзейнасцi Сiмяон Полацкi неаднаразова звяртаСЮся да жанру дэкламацыяСЮ.

Так як дэкламацыi складаюць каштоСЮную частку панегiрычнай паэзii С.Полацкага, тэма пераважнай большасцi iх тАУ радзiма. Паэт клапоцiцца пра яе лёс, просiць зямныя i нябесныя сiлы заступiцца i абаранiць яе. Асаблiва шмат увагi паэт аддае гарадам Полацку i Вiцебску, з якiмi было цесна звязана яго жыццё. ЛюбоСЮ да Радзiмы вельмi выразна адчуваецца нават у некаторых дэкламацыях на рэлiгiйную тэматыку.

Самым вядомым творам С.Полацкага да пераезду яго СЮ Маскву лiчыцца тАЬМетрытАЭ, якi ён чытаСЮ СЮ 1656 годзе перад царом Аляксеем Мiхайлавiчам. У Полацкага ёсць два вершы з такой назвай, яны знаходзяцца СЮ розных рукапiсах.

Прыкладна палавiна адных тАЬМетраСЮтАЭ амаль лiтаральна паСЮтарае дэкламацыю тАЬПросфонимутАЭ, выдадзеную СЮ Львове СЮ 1591 годзе. Для таго часу факт запазычання чужых твораСЮ лiчыСЮся нармальнай зтАЩявай. тАЬПросфониматАЭ была напiсана i чыталася СЮ гонар прыезду СЮ горад мiтрапалiта Мiхаiла Рагозы. Зразумела, што для тАЬМетраСЮтАЭ Полацкаму было легка выкарыстаць з яе некаторыя мясцiны. У асобных выпадках ён замяняе iмя мiтрапалiта iменем цара, некаторыя радкi апускае або дабаСЮляе свае.

Другая палова тАЬМетраСЮтАЭ напiсана С.Полацкiм самастойна. У ёй тэма беларуская. АСЮтар дзякуе за прыезд у Беларусь i выказвае радасць жыхароСЮ з гэтага выпадку. Вiтаючы цара, паэт спадзяецца, што з прыходам рускiх войск палепшыцца жыццё яго сучаснiкаСЮ. Ён заклiкае цара быць лiтасцiвым да беларускiх земляСЮ i асаблiва да горада Вiцебска:

Ликуй, Россия, а бо цар благочестивый

Прийде церкви красота, царь христолюбивый

Церков тя ныне, цару восточный, лобзает

Пришествием бос я тя от враг свобождает

Лобзает и отчимый Полоцк нареченный

Град твой благочестием ясно просвещенный.

Гэту дэкламацыю Полацкага выконвалi па часткам дванаццаць вучняСЮ брацкай школы (отракаСЮ), тАЬМетрытАЭ напiсаны на лiтаратурнай мове, аднак мова самастойнай часткi iх больш свабодная ад славянiзмаСЮ. Назва твора сапраСЮды тАЬмятроваятАЭ тАЬМетры на пришествие во град отчистый Полоцк пресветлого благочестивого и христолюбивого государя царя и великого князя Алексия Михайловича, всея Великия и Малыя и Белые России самодержцы и иных царств, и князеств, и государств обладателя от отроков, знайдуючыхся во училище при церкве святых богоявлених монастыря брацкого полоцкого при привитанию пресветлого его царского величества, а нагатованные пред господинов отцов и братию то еиж святой обители в лето от создания мира7164, а от вопрощения Божьего Слова 1656 месецев июля, 5 днятАЭ.

Другi верш пад назвай тАЬМетрытАЭ паэт чытаСЮ у Полацку, на гэта ёсць спасылкi i СЮ загалоСЮку, i СЮ тэксце. Гэты верш не належыць аднаму Полацкаму. тАЬМет

Вместе с этим смотрят:

"Грусть и святость" (Поэтическое богословие Николая Рубцова)

"Донские рассказы" Михаила Шолохова

"Живопись слова" в японской поэзии

"Записки из подполья" как исток философии экзистенциализма Ф.М. Достоевского

"Подпольный человек" Ф.И. Достоевского