Комплексны аналiз публiцыстычных твораСЮ С. Буднага

План

1. Уводзiны

1.1 Агляд лiтаратурных прац па тэме даследавання

1.2 Мэты i задачы курсавой працы

2. Сымон Будны як грамадска-палiтычны дзеяч

2.1 Жыццёвы шлях С.Буднага

2.2 С. Будны i беларускае арыянства

2.3 С. Будны як фiлолаг

2.4 С. Будны як публiцыст i фiлосаф

Заключэнне

Спiс лiтаратуры

1. Уводзiны

1.1 Агляд лiтаратурных прац па тэме даследавання

Сымон Будны зтАЩяСЮляецца адной з самых яркiх асоб эпохi Адраджэння. Час, у якi працаваСЮ С. Будны, насычаны культурна-гiстарычнымi падзеямi. Эпоха Адраджэння падаравала свету шмат пiсьменнiкаСЮ, фiлосафаСЮ, мыслiцеляСЮ. Шмат iмёнаСЮ назаСЮсёды засталiся СЮ культуры i гiсторыi нашага народа. Змяняецца погляд чалавека на самога сябе i на свет, асоба становiцца СЮ цэнтры СЮвагi, чалавек прыраСЮноСЮваецца да БогатАж Так, адны гэтыя палажэннi СЮжо выклiкаюць цiкавасць да часу, у якi працаваСЮ С.Будны. Разгледзем гэты час падрабязней.

СтанаСЮленне СЮласна беларускай культуры звязваецца з iмёнамi Ф. Скарыны, С. Буднага, В. Цяпiнскага, Л. Зiзанiя, М. Сматрыцкага i iншых дзеячаСЮ, якiя пiсалi на беларускай мове. Большасць з iх у крытыцы рэлiгiйна- фiласофскiх канцэпцый, паняццяСЮ уздымаюцца да рацыяналiстычнага погляду на свет. Асветнiкi змаглi разгледзець у Святым Пiсаннi рэльнага чалавека з яго СЮнутраным светам.

Культура беларускага народа свабодна прымала дасягненнi суседнiх народаСЮ. АсiмiлятыСЮная здольнасць сведчыла пра шматбаковасць i актыСЮнасць духоСЮнага развiцця беларускай культуры. Дзейнасць С. Буднага, М. Сматрыцкага, К. Лышчынскага, С. Полацкага i многiх iншых, духоСЮная думка якiх адносiцца СЮ роСЮнай меры да духоСЮнай культуры суседнiх народаСЮ, пацвярджае не толькi тэзiс, што СЮ Беларусi заСЮсёды быСЮ вельмi iнтэнсiСЮны працэс узаемадзеяння культур, але i самастойнае значэнне фiласофскай думкi СЮ развiццi гiстарычна культурнага працэсу.

У сiстэме поглядаСЮ Ф. Скарыны, В. Цяпiнскага, С. Буднага, М. Сматрыцкага i iншых сучаснiкаСЮ назiраецца абтАЩяднанне iдэй еСЮрапейскай фiласофскай думкi з традыцыямi i прынцыпамi нацыянальнай культуры i этыкi СЮ формах то трактоСЮкi на народнай мове кананiчных тэкстаСЮ, хрысцiянскай лiтаратуры, то палемiкi з афiцыйнай iдэалогiяй; то СЮ далейшым развiццi iдэй гуманiзму i рацыяналiзму. Само выданне кнiг на роднай мове сведчыла пра тое, што нацыянальная тэндэнцыя культуры асэнсавана, сфармулявана i iснуе абтАЩектыСЮна, што з ёю лiчыцца рэлiгiйна-фiласофскi светапогляд, што разам з эканамiчнымi i палiтычнымi фактарамi развiцця грамадства яна вызначае яго гiстарычны шлях.

Ф. Скарына зацвердзiСЮ гуманiстычныя iдэi. Наследаванне i развiццё яго традыцый СЮ творчасцi С. Буднага i С. Полацкага раскрываюць дэмакратычны характар iх пазiцый.

У С. Буднага перабольшвае аналiтычны падыход. Ён iмкнецца да рэстаСЮрацыi тэкстаСЮ Бiблii, якiя, на яго думку, не зусiм адпавядалi iсцiне, бо перапiсчыкi СЮносiлi субтАЩектыСЮнае СЮ пераклады.

У 16 ст. у Беларусi такiм перадавым мыслiцелям, як С. Будны, В. Цяпiнскi, давялося прыцягнуць на свой бок тых, хто каталiцызму процiпастаСЮляСЮ праваслаСЮе. Не выпадкова Будны пазбягаСЮ прамой крытыкi праваслаСЮя, выкрываючы католiкаСЮ i пратэстантаСЮ. Ен быСЮ вымушаны шукаць саюзнiкаСЮ i сярод беларускiх паноСЮ, спадзеючыся на тое, што яны далучацца да сiл, якiя рыхтуюць адпор каталiцызму. Я. Гусу i яго паслядоСЮнiкам удалося цесна звязаць нацыянальна-вызваленчы рух у Чэхii з антыпапскiм i антыфеадальным. Перад Будным жа на гэтым шляху СЮ Беларусi СЮзнiклi вялiкiя перашкоды. РЖдэя новай, агульнанароднай царквы, якую, несумненна, ён выношваСЮ, кiруючыся выдатным узорам гусiтаСЮ, атрымала своеасаблiвае развiццё.

Гыбокi СЮплыСЮ на яго погляды аказала выдавецкая дзейнасць беларускага асветнiка Францыска Скарыны. Будны працягваСЮ i развiваСЮ яго асветнiцкiя пачынаннi. ён цалкам падзяляСЮ мары вялiкага палачанiна аб адукаваным, культурным дзяржаСЮным дзеячу. Падобна Скарыне, Будны iмкнуСЮся выкарыстаць найбольш распаСЮсюджаную кнiгу тАФ Бiблiю як сродак для асветы насельнiцтва.

Як i Ф. Скарына, С. Будны адрознiваСЮ натуральны i СЮстаноСЮлены закон. Зыходзячы з натуральнага закону, тлумачачы маральныя асновы жыцця чалавека, Скарына пiсаСЮ, што кожны чалавек, якi мае розум не захоча цярпець нiякiх дрэнных адносiн ад iншых людзей.

А С. Будны СЮ свой час пiсаСЮ, што чалавек адносiцца да iншых добра таму, што сам хоча СЮ адказ такiх жа добрых адносiн. За паСЮстагоддзя, якое аддзяляла час дзейнасцi Скарыны i Буднага, у Беларусi адбылiся вялiкiя змены. Усё, аб чым марыСЮ Скарына: распаСЮсюджанне ведаСЮ на роднай мове, справядлiвыя асновы СЮ кiраваннi дзяржавай, сцiпласць i высакароднасць духоСЮных настаСЮнiкаСЮ,тАФ было цяжэй ажыццявiць. НарастаСЮ працэс акаталiчвання буйных феадалаСЮ i iх памагатых, зневажалiся любоСЮ да радзiмы i законнасць. Ва СЮмовах узмацнення рэакцыi Буднаму давялося перагледзець мэты i метады выкарыстання рэлiгiйных кнiг. Калi для Скарыны святое пiсанне заставалася важнейшай зброяй асветы, то СЮ вачах Буднага не СЮсхваленне Старога i Новага запаветаСЮ, а крытыка iх станавiлася першачарговай задачай. Друкаваныя выданнi СЮ руках Буднага ператварылiся СЮ зброю барацьбы за перагляд ролi рэлiгii СЮ жыццi грамадства.

Вялiкi асветнiк беларускага народа Скарына не мог прадбачыць, што СЮ другой палове XVI ст. перад яго пераемнiкамi паСЮстане вострае пытанне: якiм чынам прадухiлiць упадак нацыянальнай культуры, што падрыхтоСЮваСЮся рукамi феадалаСЮ. ён не мог ведаць, што СЮ 1562 г. Будны напiша ВлКатэхiзiсВ», у прадмове да якога ён будзе угаворваць князёСЮ не адмаСЮляцца ад роднай мовы.

ПрадаСЮжаючы справу Скарыны Будны СЮ вельмi складаных умовах Беларусi той пары шукае саюзнiкаСЮ сярод перадавых польскiх мыслiцеляСЮ. Адначасова ён дабiваецца падтрымкi пануючых саслоСЮяСЮ у разгортваннi друкарскай справы i сеткi школ. Ен спадзяваСЮся, што такiм чынам зможа павярнуць Беларусь на шлях прагрэсiСЮнай рэфармацыi.

Агляд лiтаратуры па тэме паказаСЮ, што С.Буднаму прысвяцiСЮ сваю творчасць Я.РЖ. Парэцкi СЮ сваёй манаграфii тАЬСымон БуднытАЭ, РЖ.В. Саверчанка таксама СЮ манаграфii тАЬСымон Будны тАУ гуманiст i рэфарматартАЭ. С. Буднаму прысвячаСЮ даследаваннi С.А. Падокшын. Ён праводзiСЮ паралелi з творчасцю Ф.Скарыны i iншых значных асоб для С. Буднага СЮ наступных кнiгах: тАЬСкорина и БудныйтАЭ, тАЬФiласофская думка эпохi Адраджэння СЮ Беларусi: ад Ф. Скарыны да С. БуднагатАЭ, тАЬЭтычная думка СЮ культуры Беларусi 16-17стст.тАЭ. Шмат артыкулаСЮ напiсана пад рэдакцыяй А.С. Майхровiча. У асноСЮным жа творчасць С.Буднага разглядаецца аглядава, без грунтоСЮных даследаванняСЮ СЮнутраных поглядаСЮ пiсьменнiка i фiлосафа. Творчасць звычайна падаецца СЮ кантэксце таго часу, у якi жыСЮ i працаваСЮ С.Будны.

ПавярхоСЮная ацэнка дзейнасцi С. Буднага тлумачыцца тым, што недастаткова СЮвагi СЮдзяляецца яго iмкненню да распаСЮсюджвання крайняга антытрынiтарства, непакланення Хрысту i барацьбе супраць дагматызму.

1.2 Мэты i задачы курсавой працы

На нашу думку, не дастаткова звернута СЮвагi на публiцыстычныя i фiласофскiя погляды С. Буднага, вартасцi манеры пiсьма i асаблiвасцi палемiчных твораСЮ. Таму актуальнасць нашай работы заключаецца СЮ грунтоСЮным даследаваннi вышэй азначаных праблем.

Мэта нашай курсавой работы тАУ комплексны аналiз публiцыстычных твораСЮ С.Буднага. ПастаСЮленая мэта патрабуе вырашэння наступных задач:

- прааналiзаваць лiтаратуру па дадзенай тэме;

- разгледзець час, у якi працаваСЮ С. Будны;

- азнаёмiцца з асобай С.Буднага як публiцыста i фiлосафа;

- даць характарыстыку асноСЮным палемiчным творам С.Буднага;

- звярнуць увагу на асаблiвасцi манеры пiсьма аСЮтара.

Развiццё айчыннай этычнай думкi XVIтАФXVII стст. адбывалася ва СЮмовах уздзеяння на гэты працэс такiх гiсторыка-культурных з'яСЮ, як Адраджэнне, Рэфармацыя, Контррэфармацыя, Барока. У асноСЮным гэта СЮздзеянне было не паслядоСЮным, а паралельным. Першынство СЮ фармiраваннi новых маральных уяСЮленняСЮ на айчыннай глебе належыць Адраджэнню. Знiтаваная з Адраджэннем змена светапоглядных прынцыпаСЮ выклiкала радыкальную перабудову СЮяСЮленняСЮ i каштоСЮнасцяСЮ маральнай свядомасцi пэСЮнай часткi грамадства - адукаваных феадалаСЮ, гараджан, iнтэлiгенцыi i iнш. У Вялiкiм княстве ЛiтоСЮскiм, Рускiм i Жамойцкiм да гэтай катэгорыi належалi шматлiкiя князi, магнаты, шляхцiцы, дзеячы царквы, настаунiкi, кнiгавыдаСЮцы, юрысты, i г. д. Адной з цэнтральных светапоглядных установак Адраджэння з'яСЮляСЮся рэнесансавы антрапацэнтрызм, або канцэпцыя самастойнай каштоСЮнасцi зямнога жыцця, якая садзейнiчала секулярызацыi маральнай свядомасцi позняга Сярэднявечча, пераадоленню СЮ iм аскетычнага, рэлiгiйна-фанатычнага пачатку. Узрастае роля каштоСЮнасцi рэальнага свету, матэрыяльных даброт, непасрэдна не знiтаваных з верай духоСЮных каштоСЮнасцяСЮ iнтэлекту, ведаСЮ, грамадзянскасцi, свецкай культуры, фармiруецца iдэя цярпiмасцi да iншаверства i iншадумства.

Фундаментальнай устаноСЮкай рэнесансавай свядомасцi з'яСЮляецца таксама трактоСЮка паняцця свабоды як iманентнай здольнасцi чалавека развiваць свае творчыя патэнцыi, пазнаваць свет i самога сябе, пераСЮтвараць iснуючую рэальнасць, выпраСЮляць сацыяльна-эканамiчнае i духоСЮна-рэлiгiйнае жыццё грамадства, яго норавы, уплываць на дзяржаСЮную палiтыку i г. д. Дадзеная СЮстаноСЮка з'явiлася зыходным пунктам развiцця новаеСЮрапейскага iндывiдуалiзму, адыграСЮшага значную ролю СЮ станаСЮленнi новага светапогляду, новай этыкi.

Традыцыйнае, артадаксальна-сярэднявечнае хрысцiянства трактавала свабоду як уласцiвую чалавеку пэСЮную здольнасць духоСЮнага СЮзыходжання да Бога. Свабода iндывiдуальнай волi не адмаСЮлялася, аднак лiчылася недасканалай. Чалавек, згодна афiцыйнаму вучэнню, няздольны выратавацца без дапамогi Боскай ласкi, якая СЮ сваю чаргу падаецца толькi праз пасрэднiцтва Царквы. Маральнасць звязвалася галоСЮным чынам з выкананнем рэлiгiйна-царкоСЮных норм, рытуалаСЮ, а не з самасвядомасцю, свабодным iндывiдуальным перакананнем чалавека.

Адзначаючы фундаментальную ролю СЮ рэнесансава-гуманiстычным светапоглядзе прынцыпу свабоды, нельга не абысцi праблему дыялектыкi свабоды, якая рэальна iснавала СЮ гэтым светапоглядзе, менавiта праблему ператварэння свабоды СЮ сваю процiлегласць

Асноватворнай асаблiвасцю рэнесансавай свядомасцi з'яСЮляСЮся натуралiзм як прынцып iнтэрпрэтацыi прыродна-сацыяльнай рэальнасцi, у тым лiку iнтэрпрэтацыi чалавека i яго духоСЮнага свету. Рэнесансавыя мыслiцелi, аналiзуючы маральнае аблiчча чалавека, iмкнулiся вызначыць яго сутнасць пераважна з натуральных фактараСЮ -чалавечага розуму, волi, рэальных матэрыяльных i духоСЮных iнтарэсаСЮ i патрэбнасцей. У станаСЮленнi чалавечай маралi гуманiсты эпохi Адраджэння не адмаСЮлялi фактараСЮ боскага парадку. ДухоСЮна-маральны свет чалавека трактаваСЮся як сiнтэз боскага i натуральнага. Мыслiцелi эпохi Адраджэння лiчылi, што натуральная падстава чалавечай сутнасцi раСЮнацэнна яго боскай сутнасцi i iх трэба не супрацьпастаСЮляць, а iмкнуцца гарманiзаваць, узгадняць. Аналагiчны погляд на духоСЮна-маральную натуру чалавека характэрны для Скарыны, Лiтвiна, Кашуцкага, Волана, Буднага, Цяпiнскага, Сапегi i iнш.

Вызначальную ролю СЮ станаСЮленнi айчыннай этычнай думкi XVIтАФXVII стст. адыграла Рэфармацыя. Яе асноСЮныя iдэi прыйшлi на Беларусь не толькi СЮ лютэранска-кальвiнiсцкай iнтэрпрэтацыi, але i абгрунтоСЮвалiся айчыннымi мыслiцелямi, у прыватнасцi Скарынам. Агульнымi пастулатамi Рэфармацыi, або пратэстантызму, якiя iстотна паСЮплывалi на духоСЮнае жыццё еСЮрапейскага грамадства i перш за СЮсё на маральную свядомасць, з'яСЮлялiся наступныя. Перш за СЮсё гэта зварот да першаасновы хрысцiянства - вучэння прарокаСЮ i агюсталаСЮ. На гэтай падставе адзiным аСЮтарытэтам СЮ справе выратавання, пытаннях веры i царкоСЮнага жыцця абвяшчалася Слова Божае, або Свяшчэннае Пiсанне. У той жа час абвяргаСЮся бясспрэчны аСЮтарытэт царкоСЮнага Падання, або твораСЮ айцоСЮ царквы, багасловаСЮ, пастаноСЮ Усяленскiх сабораСЮ. Кожнаму веруючамСЮ надавалася права тлумачыць Свяшчэннае Пiсанне СЮ адпаведнасцi са сваiм разуменнем. Асноватворны прынцып выключнасцi аСЮтарытэтСЮ Свяшчэннага Пiсання i асабiстых адносiн чалавека з Богам, на думку iдэолагаСЮ Рэфармацыi, павiнен быСЮ радыкальна аднавiць хрысцiянскае веравучэнне i царкоСЮны лад. Прынцып рэлiгiйнага iндывiдСЮалiзмСЮ быСЮ замацаваны СЮ лютэраСЮскiм вучэннi аб апраСЮданнi, або выратаваннi чалавека адзiнай верай, якая залежыць перш за СЮсё ад Бога. Што тычыцца спраСЮ, то яны СЮ выратаваннi не маюць нiякага значэння.

Кiруючыся вышэйадзначанымi пастулатамi, Лютэр адмовiСЮся ад традыцыйнага вучэння пра Царкву i царкоСЮную iерархiю. СапраСЮдная царква тАФ гэта духоСЮнае грамадства, аб'яднанае адзiнствам надзеi, любовi, веры у РЖсуса Хрыста i яго вучэнне. У гэтай сувязi абвяшчаецца непатрэбнасць асобнай царкоСЮнай iсрархii. Святарства не з'яСЮляецца прывiлеяй выбраных, усе веруючыя хрысцiяне праз хрышчэнне маюць права быць святарамi, прапаведаванаць Слова Божае i адпраСЮляць таiнствы. У адрозненне ад католiкаСЮ i праваслаСЮных пратэстанты гракгуюць гаiнсii не як рэальнае, а як сiмвалiчнае СЮзасмад:iсяннс з Богам. У прыватнасцi, прычасце - гэта не сапраСЮдныя цела i кроСЮ Хрыстова, а толькi iх выява, знак, сiмвал. З усiх таенстваСЮ Лютэр пакiнуСЮ толькi хрышченне i прычашчэнне. АдмаСЮлялiся малiтвы за нябожчыкаСЮ i хадатайнiцтва святых.

Пратэстантызм узняСЮ на новую вышыню аСЮтарытэт РЖсуса Хрыста, сцвярджаючы праз яго значэнне чалавечай асобы, незалежна ад яе сацыяльнага, маёмаснага або iн-тэлектуальнага статуса, адлюстроСЮваючы настроi дэмакратычных пластоСЮ феадальнага грамадства.

Кальвiн радыкалiзаваСЮ пратэстаныкае вучэнне, высунуСЮшы палажэнне пра безумоСЮнае прадвызначэнне чалавечага лёсу. Згодна гэтаму палажэнню, Бог навечна вызначыСЮ адных людзей да выратавання, а iншых да пагiбелi. незалежна ад iх волi, учынкаСЮ, заслуг. Прадвызначаныя да выратавання складаюць невялiкую групу выбраных Богам люлзей. Гэтае рашэнне Бога недаступнае для розуму чалавека. У сваю чаргу нiякiя намаганнi не СЮ стане выратаваць тых, хто прадвызначаны да вечнай пагiбелi. У адрозненне ад праваслаСЮных, якiя лiчаць, што Боская ласка не распаСЮсюджваецца на людей безумоСЮна, але СЮ'згадняецца з iх свабодай, маральнасцю, учынкамi, кальвiнiсты вучаць аб безумоСЮнай уладзе Боскай ласкi СЮ адносiнах да чалавека. Кальвiнiзм па сутнасцi адмаСЮляе свабоду чалавечай волi. АсноСЮнай формай царкоСЮнай арганiзацыi кальвiнiзму з'яСЮляецца абшчына на чале з прасвiтарам, якi выбiраецца вернiкамi. Некалькi абшчын аб'ядноСЮваюцца СЮ больш буйныя адзiнкi. Пасада епiскапа не прадугледжана. Богаслужэнне зводзiцца да малiтвы, казання (пропаведзi) прасвiтара, спеваСЮ псалмоСЮ i г. д. У цэлым кальвiнiсцкая арганiзацыя мае дэмакратычны, рэспублiканскi характар.

Побач з адносна памяркоСЮнай лютэранскай, катьвiнiсцкай i iншымi фармiравалася радыкальная Рэфармацыя, атрымаСЮшая СЮ Беларусi назву спачатку антытрынiтарызму, а потым сацынiянства. У вучэннi гэтых напрамкаСЮ прасочваецца тэндэнцыя рэабiлiтацыi чалавечай свабоды, СЮ першую чаргу свабоды маральнай.

Рэфармацыя як памяркоСЮная, так i радыкальная адыграла iстотную ролю СЮ станаСЮленнi новага светапогляду i аднаСЮленнi маральнай свядомасцi. Вялiкая роля пратэстантызму СЮ станаСЮленнi iндывiдуалiстычнай, раннебуржуазнай свядомасцi, палiтычнай дактрыны новаеСЮрапейскага лiбералiзму i дэмакратыi i, нарэшце, новай маральнай свядомасцi адзначаецца сучаснымi рускiмi фiлосафамi. Згодна каталiцкай i праваслаСЮнай дактрыне, выратавацца, або атрымаць вечнае шчаслiвае жыццё, чалавек можа толькi праз царкву i яе служыцеляСЮ. Для выратавання неабходны толькi вера, маральнае жыццё, але i выкананне фармальных царкоСЮных правiл: рэгулярнага наведвання царквы, споведзi, прычашчэння, адпушчэння грахоСЮ i г. д. Прычым прыярытэтам карысталiся менавiта фармальныя СЮчынкi. У рэшце рэшт у каталiцтве гэта прывяло да этычнага цынiзму, калi Влшлях у райВ», г. зн. царкоСЮнае адпушчэнне СЮсiх, нават самых цяжкiх, грахоСЮ стала магчымым атрымаць пры дапамозе пакупкi iндульгенцый.

Як адзначалася, пратэстанцкiя тэолагi радыкальна перагледзелi праблему выратавання СЮ хрысцiянскiм веравучэннi. Выратаванне не заслуга, а Боская мiласць, адвольны дар Божы. Тым самым пазбаСЮляСЮся сэнсу рэлiгiйна-царкоСЮны фармалiзм, якi вельмi часта быСЮ паказны. АсноСЮнае, што патрэбна, каб спадзявацца на выратаванне, - гэта вера СЮ збавiцельную ахвяру РЖсуса Хрыста. Усё астатняе дасягаецца праз маральнае жыццё i перш за СЮсё СЮ вынiку добрасумленнага выканання свайго паСЮсядзённага, прафесiйнага i грамадскага абавязку, настойлiвай працы. Менавiта СЮ свецкай, мiрскай дзейнасцi чалавек павiнен быць максiмальна актыСЮным, iмкнуцца да iдэалу. Як паводзiць сябе, чалавек павiнен перш за СЮсё раiцца са сваёй маральнай iнтуiцыяй, сумленнем. Чалавеку не патрэбны нейкiя знешнiя прадпiсаннi, пасрэднiцтва святароСЮ, нават фiласофская мудрасць. Маральнае рашэнне, якое чалавек прымае, адпавядае яго магчымасцям, духоСЮным i фiзiчным сiлам. Як бы чалавек нi стараСЮся, яно СЮсё роСЮна далёкае ад iдэалу. Рэальныя СЮчынкi чалавека заСЮсёды змяшчаюць у сабе элемент маральнага кампрамiсу. Такiм падыходам да дзейнасцi чалавека сцвярджалася, па-першае, iндывiдуальная, маральная свабода чалавека, па-другое, яго асабiстая адказнасць за свае СЮчынкi.

Лiберальна-дэмакратычны характар мела пратэстанцкая канцэпцыя адносiн царквы да грамадства i дзяржавы. Як ужо адзначалася, царква трактавалася пратэстантамi як хаСЮрус веруючых, аб'яднаных евангельскiм вучэннем i таiнствамi хрышчэння i прычашчэння. Служыцелi царквы не СЮяСЮляюць асобнай, прывiлеяванай iерархii, яны раСЮназначныя мiранам. Больш таго, мiране маюць права як выбiраць, так i змяшчаць святароСЮ. У гэтай акцыi былi закладзены элементы будучага рэспублiканiзму. Рэфарматары СЮ асноСЮным з'яСЮлялiся прыхiльнiкамi неСЮмяшання царкны СЮ справы дзяржавы. У той жа час яны лiчылi, што дзяржава мае права СЮмешвацца СЮ царкоСЮныя снравы. Аднак, на думку рэфарматараСЮ, царква таксама можа прад'яСЮляць дзяржаве пэСЮныя прэтэнзii, карэкцiраваць яе дзейiнасць, якая не адпавядае боскаму закону. Кальвiн, таксама, як i беларускiя рэфарматары (С. Будны, В. Цяпiнскi, Якуб з КалiмаСЮкi i iнш.),прэдпiсваСЮ не падпарадкоСЮвацца СЮладзе, якая дзейнiчае насуперак Богу.

Аднак у кальвiнiзме iдэя залежнасцi i падпарадкавання дзяржавы царкоСЮным прадпiсанням пе з'яСЮляецца тэакратыяй у яе традыцыйным, сярэднявечным выглядзе, а хутчэй за СЮсё дэмакратыяй, таму што царква СЮ пратэстанцкiм разуменнi -- гэта адзiны народ, аб'яднаны евангельскiм вучэннем, г. зн. пераважна мiране, i дзяржава павiнна падпарадкоСЮвацца народу. Менавiта СЮ пратэстантызме нарадзiлася iдэя народнага суверэнiтэту. Другая палiтыная iдэя, якая сфармiравалася ва СЮлоннi Рэфармацыi - гэта iдэя вяршэнства закону.

Такiм чынам, прадпрынятая iдэолагамi пратэстантызму рэформа рэлiгiйнага светапогляду абумовiла змену СЮстановак асобы. Чалавек арыентаваСЮся не на вырашэнне абстрактных, рэлiгiйна-метафiзiчных праблем, а пераважна на рэальныя, зямныя справы тАФ працу, сям'ю, побыт, духоСЮнамаральнае самаСЮдасканаленне. Дарэчы, гэта арыентацыя добра прасочваецца СЮ Нясвiжскiм ВлКатэхiзiсеВ» 1562 г. У межах пратэстанцкага светапогляду фармiраваСЮся новы духоСЮны тып чалавека, якi СЮсведамляе адказнасць за сваю справу, iмкнецца да поспеху СЮ сваёй прафесii i дзейнасцi, чалавска разважлiвага, памяркоСЮнага, цярпiмага, сумленнага, працавiтага, свабодалюбiвага. Карацей кажучы, у межах пратэстанцкага вучэння сфармiраваСЮся тып асобы новай еСЮрапейскай цывiлiзацыi, капi-талiстычнага грамадства. Пратэстантызм зводам сваiх рэлiгiйных i маральных установак санкцыянаваСЮ капiталiстычную прадпрымальнiцкую дзейнасць. У якасцi вышэйшай каштоСЮнасцi жыцця чалавека ён абвясцiСЮ працу тАФ працу рамеснiка, купца, селянiна, iнтэлiгента, гаспадарчую працу на дзяржаСЮнай нiве чыноСЮнiка i нават караля. 3 пратэстантызмам знiтаваны СЮзрастанне адукаванасцi i культурнага СЮзроСЮню гра-мадства (кожны галава сям'i павiнен быць пiсьменным, умець чытаць Бiблiю i тлумачыць яе сваiм блiзкiм), развiццё сiстэмы школьнай адукацыi. Адсюль не цяжка зда-гадацца, што менавiта рэфарматарская iнтэнцыя заахвоцiла Скарыну перакласцi i надрукаваць Бiблiю для простых людзей. Значную ролю адыграла Рэфармацыя СЮ развiццi беларускай культуры i нацыянальнай самасвядомасцi.

Контррэфармацыя, якая СЮ Заходняй ЕСЮропе пачалася СЮжо СЮ першай палове XVI ст., у Вялiкiм княстве ЛiтоСЮскiм сваю дзейнасць актывiзавала толькi на пачатку 70-х гадоСЮ XVI ст. У 1569 г. па запрашэннi каталiцкага бiскупа Валер'яна Пратасевiча СЮ Вiльню прыбыла першая група езуiтаСЮ. У 1574 г. была створана асобная езуiцкая правiнцыя, у якую СЮвайшлi Польшча i ВКЛ. АсмоСЮным зместам контр-рэфармацыйнай дзейнасцi езуiтаСЮ было схiленне да каталiцтва прадстаСЮнiкоСЮ буйных магнацка-шляхецкiх пратэс-танцкiх фамiлiй, моладзi, арганiзацыя шырокай сеткi наву-чальных устаноСЮ, уплыСЮ на СЮладу i перш за СЮсё на караля, дзяржаСЮную палiтыку i г. д. Менавiта пры падтрымцы буй-ных феадалаСЮ, католiкаСЮ, дзяржаСЮных чыноСЮнiкаСЮ, караля езуiтам на працягу другой паловы XVIтАФXVII ст. удалося за-няць пануючае палажэнне ва СЮсiх вядучых сферах духоСЮна-га жыцця РЖрамадства. Адной з акцый Контррэфармацыi на беларуска-СЮкраiнскiх землях з'яСЮлялася царкоСЮная унiя.

Найбольш значным вынiкам контррэфармацыйнай дзейнасцi з'яСЮлялася згалiнаваная сiстэма езуiцкiх калегiумаСЮ на чале з Вiленскiм унiверсiтэтам, заснаваным у 1578 г. Сярод iншых дысцыплiн тут выкладалася этыка.

Рэфармацыя не толькi спрыяла развiццю нацыянальнай культуры народаСЮ,дэмакратызацыi асветы i СЮсяго iнтэлектуальнага жыцця, але i СЮзмацнiла раскол грамадства па канфесiйнаму прынцыпу, распальвала рэлiгiйную барацьбу, аслабляючы тым самым нацыянальна-вызваленчую барацьбу.

Падрываючы царкоСЮныя iнстытуты, рэфарматары зрабiлi СЮ пэСЮнай ступенi i пазiтыСЮную для рэлiгii, царквы справу: яны СЮзмацнiлi веру, адрадзiлi значэнне прынцыпу тэацэнтрызму, што СЮ сваю чаргу выкарыстала Контррэфармацыя для СЮзмацнен-я сваiх iдэалагiчна-фiласофскiх пазiцый. Выцiснутыя на перыферыю iнтэлектуальнага жыцця СЮ эпоху Адраджэння, схаластычныя традыцыi аднаСЮляюцца СЮ эпоху Контррэфармацыi ва унiверсiтэтах, лiтаратуры, фiласофii. Най больш iнтэнсiСЮна працэс рэанiмацыi схаластычнай культуры адбываецца СЮ РЖспанii i Партугалii, робячыся iдэалагiчнай зброяй каталiцкай царквы СЮ яе экспансii СЮ прававыя краiны. ЗахаваСЮшы прынцып сiнтэзу тэалогii i рацыяналiзму, яна перабудоСЮваецца, выкарыстоСЮваючы iдэi еСЮрапейскай навукi XVтАФXVII стст.

Контррэфармацыя выкарыстоСЮвае духоСЮна-культурныя здабыткi Рэфармацыi i Адра-джэння: новыя педагагiчныя iдэi, пераклады i крытычна-фiлалагiчнае даследаванне Бiблii.

У перыяд Контррэфармацыi адбыСЮся вялiкi сiнтэз папярэднiх культур, якi абумовiСЮ утварэнне новага тыпу светапогляду, фiласофскай культуры, у якiм былi зацiкаСЮлены i тэолагi, i фiлосафы, i прыродазнаСЮцы, i лiтаратары, i мастакi. Гэты сiнтэз, у вынiку якога i сфармiравалася культура Барока, ахапiСЮ усе еСЮрапейскiя краiны, паСЮплываСЮ на культуру большасцi народаСЮ еСЮрапейскага кантынента. Хоць храналагiчна Барока супадае з Контррэфармацыяй i шэраг даследчыкаСЮ разглядаюць Барока як фiласофска-светапоглядную выяву Контррэфармацыi, па сваёй сутнасцi гэтыя культурна-гiстарычныя з'явы не тоесныя. РЖдэалагiчная сутнасць Контррэфармацыi знiтавана з адраджэннем ролi i значэня царквы СЮ грамадстве, тэалагiзму i схаластыкi СЮ iнтэлектуальным жыццi, iдэалогiя гэта была толькi адным з кампанентаСЮ складанай сiнтэтычнай цэласнасцi, якой з'яСЮ-лялася Барока.

Развiццё этычнай думкi Беларусi канца ХVРЖ-ХVII ст.адбыалася СЮ кантэксце станаСЮлення айчыннай культуры Барока, якая прапаноСЮвала грамадству адметны ад Рэнесансу погляд на свет, грамадства, чалавека. Культура i светапогляд Барока iснавалi, узасмадзейнiчалi i сiнтэзавалiся з сярэднявечнай i рэнесансавай культурай, светапоглядам, iдэямi Рэфармацыi i Контррэфармацыi. У адрозненне ад Адраджэння барочны светапогляд успрымаСЮ свет, чалавека як адзiнства супрацьлегласцей -- зямнога i нябеснага, матэрыяльнага i iдэальнага, святога i грэшнага, маральнага i амаральнага, прыгожага i агiднага i г. д. Характэрны для Сярэднявечча сiмвалiчны прынцып iнтэрпрэтацыi рэчаiснасцi спалучаецца з натуралiстычным, рэнесансавым. Барочная культура, фiласофiя, этыка, мастацтва бы-лi арыентаваны пераважна рацыяналiстычна -- павучаць, выхоСЮваць, папярэджваць чалавека, - - у iх набываСЮ усё большую значнасць навуковы кампанент. Разам з тым ра-цыяналiстычны барочны светапогляд спалучаСЮся з мiстыкай, магiяй. Барочная культура, фiласофiя, мастацтва iмкнуцца быць зразумелымi шырокаму, дэмакратычнаму чытачу, гледачу, суб'екту СЮспрымання, яны актыСЮна i iнтэнсiСЮна СЮзаемадзейнiчаюць з народнай, у прыватнасцi гарадской, культурай, лiтаратурай, светапоглядам дэмакратычных пластоСЮ грамадства. У сваю чаргу дадзеная акалiчнасць стыму-лявала развiццё нацыянальнага кампанента СЮ культуры, лiтаратуры, мастацтве Барока. АгульнаеСЮрапейскi характар культуры Барока СЮмацоСЮваСЮ сувязi айчыннага духоСЮнага жыцця з культурай iншых народаСЮ. Барока, адраджаючы некаторыя культурныя з'явы Сярэднявечча, прыстасоСЮвала iх да СЮмоСЮ сучаснага гiсторыка-культурнага кантэксту. Культура, мастацтва Барока выкарыстоСЮвалiся Контррэфармацыяй у сваiх рэлiгiйна-царкоСЮных, а таксама са-цыяльна-прапагандысцкiх мэтах. У барацьбе з Рэфармацыяй барочная раскоша каталiцкiх храмаСЮ супрацьстаяла аскетызму пратэстанцкiх збораСЮ, сцiпласцi iх абрадаСЮ што павiнна было прыцягнуць СЮ iх не толькi шляхту, але i паспалiты люд.Фiласофска-мастацкая, рытарычна-паэтычная сiстэма барочнай тэорыi, выпрацаванай у асноСЮным езуiтамi, павiнна была служыць унiфiкацыi культуры, духоСЮнага жыцця грамадства, падпарадкаванню iндывiдуальнай свядомасцi мэтам Контррэфармацыi, выпрацоСЮцы адзiнай нарматыСЮнай фiласофскай, этычнай, палiтычнай, эстэтычнай дактрыны, абавязковай для СЮсiх дзеячаСЮ культуры.

У мастацка-светапогляднай культуры Барока, у тым лiку Беларусi, шырока выкарыстоСЮвалася эмблематыка. Эмблематыка, або своеасаблiвы мастацка-светапоглядны iероглiф, складалася звычайна з выявы, надпiсу, або дэвiза, i вершаванай эпiграмы. У беларускай культуры былi шырока распаСЮсюджаны эпiграмы на гербы буйных феадалаСЮ. Вучоныя нават адзначаюць своеасаблiвую эмблемаманiю, якая ахапiла Беларусь i Украiну з пачатку XVII ст.

Культура Барока, барочны светапогляд iстотна паСЮплывалi на маральную свядомасць чалавека i грамадства канца XVI тАФ XVII ст. У айчыннай лiтаратуры гэтага перыяду. грамадскай i фiласофска-этычнай думцы сцвярджаецца i СЮсталёСЮваецца iдэал энергiчнага, дзейнага, практычнага чалавека, што мы, напрыклад, наглядаем у творах Ю. ЛаманеСЮскага i Сiмяона Полацкага. Асуджаецца бяздзеннасць. лянота, грамадская абыякавасць, ухваляецца працавiтасць не толькi СЮ асобе рамеснiка, селянiна, iнтэлiгента. але i шляхцiца i нават самога караля. Сцвярджаецца думка: якое б месца нi належала чалавеку СЮ грамадстве, якой бы прафесiяй ён нi займаСЮся, на якой пасадзе б нi сядзеСЮ -ён павiнен добрасумленна адносiцца да сваёй працы. сваiх грамадскiх i дзяржаСЮных абавязкаСЮ. Бог любiць i да-памагае людзям дзейным, энергiчным, працавiтым тАФ гэты дэвiз кальвiнiсцкай этыкi глыбока замацаваСЮся СЮ маральнай свядомасцi людзей XVII ст. Дынамiзм становiцца асноватворным, унiверсальным прынцыпам Влмаральнага кодэксаВ» чалавека XVII ст.

Беларускiя гарады СЮжо СЮ XVI ст. становяцца цэнтрамi развiтой рамеснай вытворчасцi i ажыСЮленага гандлю, складанага сацыяльна-палiтычнага i кСЮльтурнага жыцця. Адным з паказчыкаСЮ гэтага з'яСЮлялася колькасць рамесных прафесiй, напрыклад, у Полацку iх налiчвалася каля 50. Адмысловыя майстры стваралi СЮсё неабходнае для грамадства: прылады працы, вопратку, абутак, посуд, жыллё, зброю, будавалi i СЮпрыгожвалi замкi, цэрквы, касцёлы, ратушы, выраблялi паперу, друкавалi i афармлялi кнiгi. Неабходнасць рэгулявання вытворчай дзейнасцi i барацьбы з феадаламi прымушала рамеснiкаСЮ аб'ядноСЮвацца СЮ цэхi, якiя пачалi СЮзнiкаць на Беларусi СЮ сярэ-дзiне XVI ст. Крынiцы збераглi СЮпамiнанно аб 112 такiх цэхах у 16 гарадах Беларус. Беларускiя купцы збывалi свае тавары не толькi на СЮнутраным рынку, але i здзяйснялi вельмi iнтэнсiСЮныя знешнегандлёвыя аперацыi з гарадамi Расii (НоСЮгарад, ПскоСЮ, Смаленск, Цвер, Масква), Украiны (КiеСЮ, ЛьвоСЮ, Пе-рамышль), Польшчы (Варшава, КракаСЮ, Тарунь, Гданьск, По.чпань, Лгоблiн), Прыбалтыкi (Рыга), а таксама пранiкалi СЮ Турцыю, Румынiю, Малдавiю, праз РЖРЖольскiя гарады i Рыгу падтрымлiвалi гандаль з Заходняй ЕСЮропай. Яны прывозiлi на радзiму но толькi дарагое сукно, вiно, зброю, ало i кнiгi антычных пiсьменнiкаСЮ, еСЮрапейскiх гуманiстаСЮ i рэфарматараСЮ. 3 купецкiмi караванамi моладзь Вялiкага княства ЛiтоСЮскага, у тым лiку i Беларусi, выязджала на вучобу ва унiверсiтэты Кракава, Прагi, Балоннi, Лейпцыга, Вiтэнберга, Кёнiгсберга i iнш.

У гарадах жылi таксама феадалы i прадстаСЮнiкi вышэйшага духавенства. РЖм належала частка гарадской тэрыторыi, жыхары якой не былi падсудныя магiстрату, а знаходзiлiся пад юрысдыкцыяй феадалаСЮ.

3 канца XIV i на працягу наступных стагоддзяСЮ беларускiя гарады дамагаюцца самакiравання на аснове магдэбургскага права. Да iх лiку належаць Брэст (1390 г.), Гродна (1391 г.), Слудк (1441 г.), Полацк (1498 г.), Мiнск (1499 г.), МагiлёСЮ (1561 г.), Вiцебск (1597 г.) i iнш. Замацаванне эканамiчнага i сацыяльна-палiтычнага становiшча гараджан непазбежна аб-вастрала iх адносiны з феадаламi. Развiццё таварна-грашовых адносiн у нейкай меры вяло да ВлабуржуажванняВ» часткi шляхты. Грамадскае быццё гараджан рабiла iх найбольш яскравымi выразнiкамi працэсу фармiравання сацыяльнай i нацыянальнай самасвядомасцi. Сацыяльна-эканамiчныя i палiтычныя формы развiтога гарадскога жыцця абумовiлi наяСЮнасць у грамадскай самасвядомасцi гараджан раннебуржуазных тэндэнцый, эле-ментаСЮ юрыдычнага светапогляду (iдэя прававога грамадства i дзяржавы, Влнатуральнага праваВ», Влагульнага дабраВ» i да т. п.).

У гарадскiм асяроддзi расце прэстыж адукацыi, ведаСЮ, духоСЮных каштоСЮнасцей. Некаторыя багатыя гараджане пачынаюць выступаць у ролi мецэнатаСЮ: садзейнiчаюць арганiзацыi школ, кнiгадрукавання. Менавiта гарадское асяроддзе вылучыла аднаго з найбольш выдатных айчынных дзеячаСЮ эпохi Адраджэння тАФ Францыска Скарыну. З'яСЮленне такой асобы СЮ гiсторыi беларускай культуры, фiласофска-грамадскай думкi магчыма было толькi ва СЮмовах развiтога горада. Выдавецкая дзейнасць Скарыны СЮ Празе i Вiльнi ажыццяСЮлялася пры фiнансавым садзейнiчаннi багатых вiленскiх гараджан-беларусаСЮ. РЖмкненне да сацыяльнай справядлiвасцi i законнасцi, павага да чалавека i высокае разуменне грамадскага абавязку, зацвярджэнне роднай мовы i культуры, глыбокае пачуццё любовi да ра-дзiмы, заклiк да пазнання свету, асветнiцтва народа тАФ усе гэтыя рысы рэнесансна-гуманiстычнага светаногляду Скарыны СЮ значнай меры з'яСЮлялiся параджэннем развiтога беларускага го-рада.

Сацыяльны настрой i iмкненнi iдэолагаСЮ-гараджан сутыкалiся з мэтамi i задачамi выразнiкаСЮ iнтарэсаСЮ перадавой часткi шляхты (М. Лiтвiн, С. Будны, Л. Волан, М. ОгрыйкоСЮскi i iнпi.). Яны абгрунтоСЮвалi праграму шырокага грамадскага рэфармiравання, што мела уплыСЮ на феадальныя вярхi i СЮрад. Былi праведзены рэформы, якiя садзейнiчалi аздараСЮленню грамадска-дзяржаСЮнага арганiзма Вялiкага княства ЛiтоСЮскага. На працягу XVI ст. мэтанакiра-вана ажыццяСЮляСЮся працэс удасканалення заканадаСЮстна, былi створаны тры Статуты, якiя з'яСЮлялiся асноСЮным кодэксам феадальнага права. Статуты Вялiкага княства ЛiтоСЮскага 1529, 1566, 1588 гг. замацавалi класавае панаванне i прывiлеi феадалаСЮ, прыгонную сiстэму СЮ вёсцы. Разам з тым яны мелi вялiкае значэнне для грамадства СЮ цэлым. У краiне СЮводзiлася адзiнае права, абавязковае для СЮсiх саслоСЮяСЮ, абмяжоСЮвалася феадальнае самавольства, у нейкай меры ставiлася пад абарону закона жыццё i маёмасць рамеснiкаСЮ, гандляроСЮ i сялян, абвяшчалiся некаторыя свабоды (свабода веравызнання, права выязду за мяжу i iнш.). У Статутах атрымалi адлюстраванне фiласофска-iдэалагiчныя павевы эпохi Адраджэння, iдэi прававога грамадства, сфармуляваныя СЮ прадмовах да трэцяга Статута Вялiкага княства ЛiтоСЮскага (1588) яго галоСЮным рэдактарам Львом РЖванавiчам Сапегам.

Значны СЮплыСЮ на фармiраванне рэнесансна-гуманiстычных iдэй i канцэпцый у Беларусi аказвала сацыяльная барацьба СЮ вёсцы. Эксплуатацыя i запрыгоньванне выклiкалi супрацiСЮленне сялян, якое рэзка СЮзмацнiлася СЮ канцы XVIтАФXVII ст. Пад уздзеяннем гэтага фармiравалася радыкальнае сацыяльна-фiласофскае вучэнне народных iдэолагаСЮ. Праблема феадальна-нрыгонных адносiн стала прадметам вострых дыскусiй у грамадскай думцы Беларусi, асаблiва СЮ 60тАФ80-я гады XVI ст.

Вялiкае княства ЛiтоСЮскае было шматнацыянальнай i шматрэлiгiйнай дзяржавай. РО асноСЮным жа яго насялялi беларусы i СЮкраiнцы праваслаСЮнага веравызнання. Пасля КрэСЮскай унii (1385 г.) у беларуска-СЮкраiнскiя землi пранiкае каталiцызм i паступова заваёСЮвае там адну пазiцыю за другой. З сярэдзiны XVI ст. у сувязi з актывiзацыяй рэфармацыйнага руху СЮ Беларусi, лiтве i на Украiне зацвярджаюцца пратэстантызм, галоСЮным чынам у форме кальвiнiзму i антытрынiтарызму. Пратэстантызм часова вывеСЮ з праваслаСЮных i каталiцкiх шэрагаСЮ некаторую частку беларускiх, лiтоСЮскiх i СЮкраiнскiх феадалаСЮ, гараджан, нязначную частку сялян. Аднак у канцы XVI тАФ пачатку XVII ст. напалоханыя СЮзмоцненым антыфеадальным i нацыянальна-рэлiгiйным рухам, радыкалiзмам Рэфармацыi большасць феадалаСЮ разрываюць з пратэстантызмам i пераходзядь у каталiцызм.

Прагрэсiруючы радыкалiзм Рэфармацыi, Лiвонская вайна i iншыя СЮнутраныя i знешнепалiтычныя абставiны паставiлi перад беларускiмi, лiтоСЮскiмi i польскiмi феадаламi пытанне аб умацаваннi сваiх сацыяльных i iдэалагiчных пазiцый, кансалiдацыi класавых сiл на аснове каталiцызму. Яны абумовiлi актывiзацыю дзейнасцi каталiцкай царквы i яо авангарда тАФ ордэна езуiтаСЮ, узначальваемых i накiроСЮваемых Ватыканам. Феадальна-каталiцкая рэакцыя iмкнулася замацаваць iснуючыя са-цыяльна-зканамiчныя парадкi, палажыць канец рэфармацыйна-гуманiстычнаму руху, антыфрадальным выступленням народных нiзоСЮ, кансерваваць традыцыйныя рэлiгiйна-iдэалагiчныя i царкоСЮныя iнстытуты, прывязаць боларускiя, украiнскiя, лiтоСЮскiя землi да каталiцкай Польшчы, адарваць iх ад усходнеславянскага рэгiёна, разбурыць узаемасувязi беларускага i СЮкраiнскага народаСЮ з брацкiм рускiм народам, якiя склалiся генетычна i гiстарычна, акаталiчыць, паланiзаваць i СЮ канчат-ковым вынiку дэнацыяналiзаваць беларусаСЮ i СЮкраiнцаСЮ. На працягу другой наловы XVIтАФXVII ст. езуiты пры падтрымцы каралёСЮ i феадалаСЮ даволi паспяхова спрабуюць зацвердзiцца СЮ Вялiкiм княствс ЛiтоСЮскiм эканамiчна i сацыяльна, узяць у свае рукi СЮсе сродкi культурна-iдзалагiчнага СЮздзеяння, i перш за СЮсё адукацыю, падпарадкаваць сабе друкарнi, устанавiць строгую цэнзуру друку i г. д.

Сродкам зацвярджэння СЮплыву Ватыкана СЮ беларуска-СЮкраiнскiх землях i далейшага пранiкнення на Усход была абрана унiя праваслаСЮнай i каталiцкай цэркваСЮ, якая разглядалася iдэолагамi феадальна-каталiцкай рэакцыi як пераходны этап да каталiцызму. РЖнiцыятарамi i арганiзатарамi яе выступiлi асобныя прадстаСЮнiкi вышэйшага праваслаСЮнага духавенства. РЖх падтрымлiвала частка феадалаСЮ. Супраць унii была рашуча пастроена асноСЮная маса гараджан i сялян, а таксама, асаблiва з першых часоСЮ, многiя феадалы, шырокiя колы духавенства. Увядзенне унii было абвешчана СЮ 1596 г. на царкоСЮным саборы СЮ Брэсце ва СЮмовах, якiя СЮсё больш абвастралiся сацыяльна-рэлiгiйнай барацьбой. Праваднiкi унii спрабавалi пераканаць у тым, што яна мае выключна царкоСЮны характар i павiнна пакончыць у Вялiкiм княствам ЛiтоСЮскiм з варожасцю памiж прыхiльнiкамi праваслаСЮнага i каталiцкага веравызнання. Аднак унiя СЮводзiлася гвалтоСЮнымi сродкамi, што вельмi яскрава паказалi СЮ сваiх творах сучаснiкi, беларускiя i СЮкраiнскiя пiсьменнiкi-палемiсты канца XVIтАФXVIII ст. Не толькi прыгняталася рэлiгiйная свабода праваслаСЮных беларускiх i СЮкраiнскiх г

Вместе с этим смотрят:

"Грусть и святость" (Поэтическое богословие Николая Рубцова)

"Донские рассказы" Михаила Шолохова

"Живопись слова" в японской поэзии

"Записки из подполья" как исток философии экзистенциализма Ф.М. Достоевского

"Подпольный человек" Ф.И. Достоевского