Вобразы кахання СЮ беларускiм арнаменце

МИНИСТЕРСТВО ОБРАЗОВАНИЯ РЕСПУБЛИКИ БЕЛАРУСЬ

УЧРЕЖДЕНИЕ ОБРАЗОВАНИЯ ВлБАРАНОВИЧСКИИ

ГОСУДАРСТВЕННЫЙ УНИВЕРСИТЕТВ»

Факультет педагогический

Кафедра технологии и изобразительного искусства

КУРСОВОЙ ПРОЕКТ

по дисциплине Конструирование и моделирование одежды

Тема Вобразы кахання СЮ беларускiм арнаменце

Барановичи 2009

ЗМЕСТ

УВОДЗРЖНЫ

РАЗДЗЕЛ 1. ГРЖСТАРЫЧНЫЯ ЗВЕСТКРЖ АБ АСАБЛРЖВАiЯХ АРНАМЕНТУ

1.1Гiсторычныя звесткi аб асаблiвасцях арнаменту славянскiх народаСЮ

1.1.1 Асаблiвасцi рускага арнаменту

1.1.2 Арнаментальныя матывы СЮ дэкаратыСЮным мастацтве украiнскага народа

1.1.3 Першыя даследаваннi матэрыяльнай культуры Беларусi

Ва1.2 Тэарэтычны аспект вывучэння арнамента

1.2.1 Паняцце арнаменту i яго класiфiкацыйная характарыстыка

1.2.2 Кампазiцыя арнаменту i яе асноСЮныя матывы

РАЗДЗЕЛ 2. АНАЛРЖЗ ТЭМАТЫКРЖ ЛЮБВРЖ РО БЕЛАРУСКРЖМ АРНАМЕНЦЕ

2.1 Вобразы кахання СЮ беларускiм арнаменце

2.1.1 Лада як сiмвал кахання i прыгажосцi

2.1.2 Зязюля як сiмвал няшчаснага кахання

2.1.3 Русалка як сiмвал трагiчнага нераздзеленага кахання

2.1.4 Голуб i галубка як сiмвалы кахання

2.1.5 Ружа як сiмвал прыгажосцi i кахання

2.2 Вобразы любвi СЮ беларускiм арнаменце як сэнсавае дапаСЮненне вобразаСЮ кахання

2.2.1Мацi-зорка як сiмвал любовi i мiласэрнасцi

2.2.2Мацi тАУ Аранта як вобраз Багiнi

2.2.3Мацi i дзiця як вобраз СЮвасаблення любовi, дабрынi прыгажосцi

2.2.4Родная Мацi як сiмвал вялiкай i бескарыслiвай Любовi

2.2.5Вобрызы любвi да БацькаСЮшчынi

2.2.6Тэматыка кахання СЮ вобразах беларускiх святаСЮ (Купалле i вяселле)

2.2.7Песня як вобраз выражэння кахання

2.2.8Элементы любвi i кахання СЮ вобразах чалавека

ЗАКЛЮЧЭННЕ

СПРЖС ВЫКАРЫСТАНЫХ КРЫНРЖЦ

УВОДЗРЖНЫ

Адным з яскравых помнiкаСЮ нашай беларусскай нацыянальнай культуры зтАЩяСЮляеццца мастацтва вышывання i астаСЮленныя СЮ спадчыну тАУ вышытыя вырабы.

Сучасныя майстры запазычаюць з скарбнiц народнай спадчыны цудоСЮныя СЮзоры, выкарыстоСЮваюць як старадаСЮнiя, больш складаныя, так i новыя - дэкаратыСЮныя, лягчэйшыя СЮ выкананнi - швы, ствараючы новыя СЮзоры народнай творчасцi.

Беларусскi арнамент змяшчае вялiкую колькасць узораСЮ, якiя маюць сваю мову i сваю гiсторыю.

РО вышыСЮцы значнае месца займаюць вобразы кахання i вобразы любвi. Аб гэтым сведчыць вялiкая колькасць вырабаСЮ з элементамi любоСЮнай тэматыкi.

Каханне i любоСЮ адныя з вечных i моцных пачуццяСЮ народа, якiя дапамагаюць ствараць СЮ мастацтве неверагодныя вобразы i кампазiцii.

Вышытыя рэчы можна прачытаць. Яны змяшчаць у сабе цэлыя гiсторыi i лес людзей.

Многiя вучоныя напраСЮляюць сваю дзейнасць на растлумачванне вобразаСЮ у беларускiм арнаменце, у тым лiку i вобразаСЮ кахання.

Такiм чынам абтАЩектам нашага курсавога праекту зтАЩяСЮляецца беларускi народны арнамент.

Прадметам нашай дейнасцi выступаюць вобразы кахання СЮ беларускiм народным арнаменце.

Мэта: 1) аналiз вобразаСЮ кахання СЮ беларускiм арнаменце;

2) выкананне арнаментальнага пано ВлГiсторыя каханняВ»

Задачамi праекту зтАЩяСЮляюцца наступныя:

1) Аналiз метадычнай, перыядычнай, навуковай i iнцэклапедычнай лiтаратуры;

2) Адзначыць пэСЮныя асаблiвасцi рускага i украiнскага арнаментаСЮ;

3) ВаВызначыць некаторыя асаблiвасцi беларусскага арнаменту;

4) Вызначыць роль вобразаСЮ кахання СЮ беларускiм арнаменце.

Першыя даследчыкi матэрыяльнай культуры беларусаСЮ М. Я. НiкiфароСЮскi, Е. Р. РаманаСЮ, РЖ. А. СербаСЮ i iншыя iмкнулiся зафiксаваць асаблiвасцi вышытых узораСЮ.

Найбольш дакладна разглядае вобразы кахання СЮ сваей кнiзе ВлБеларускi арнаментВ» аСЮтар i даследчык Кацар М.С , якi вызначае найбольш распаСЮсюджаныя вобразы кахання i таксама вобразы любвi СЮ беларускiм арнаменце. Прыводзiць варыяцii вобразаСЮ па розным рэгiенам нашай БацькаСЮшчыны.

Адной з асноСЮных праблем сучаснага даследавання вобразаСЮ кахання СЮ беларускiм арнаменце зтАЩяСЮляецца праблема растлумачэння некатарых вобразаСЮ, якiя маюць аСЮтабiяграфiчны характар.

Такiм чынам, вобразы кахання як i шматлiкiя iншыя вобразы зтАЩяСЮлюцца неадтАЩемнай часткай гiсторыi беларускага мастацтва так i часткай сучаснага.

РАЗДЗЕЛ 1ГРЖСТАРЫЧНЫЯ ЗВЕСТКРЖ АБ АСАБЛРЖВАiЯХ АРНАМЕНТУ

1.1Гiсторычныя звесткi аб асаблiвасцях арнаменту славянскiх народаСЮ

1.1.1Асаблiвасцi рускага арнаменту

Мастацтва вышывання мае шматвяковую гiсторыю. Аб iснаваннi вышыСЮкi СЮ эпоху Старажытнай Русi кажуць знаходкi археолагаСЮ, якiя адносяцца да 9-10 стагоддзяСЮ. Гэта тАУ фрагменты адзення, упрыгожаныя СЮзорамi, выкананыя залатымi нiткамi. Залатым швом у далёкiя часы СЮпрыгожвалi прадметы быту, адзенне шляхты.

Паступова мастацтва вышывання распаСЮсюджваецца паСЮсюдна. РО абiход СЮвайшло слова арнамент.

Слова арнамент у перакладзе з лацiнскага азначае упрыгожваць.

Арнамент выконваюць на вырабах прыкладнога мастацтва, таму ён з'яСЮляецца неад'емнай часткай гэтага выраба i цалкам залежыць ад яго формы, матэрыялу i прызначэння .

Пры перапрацоСЮцы малюнка СЮ арнамент адбiраюцца асноСЮныя, характэрныя рысы прадмета (напрыклад, кветкi, птушкi).

Пры стварэннi СЮзораСЮ для сучасных вырабаСЮ мастакi часта выкарыстаюць матывы сялянскай вышыСЮкi 18- 19 стагоддзяСЮ, у якiх заСЮсёды захоСЮваюцца прынцыпы арнаментальнай кампазiцыi.

ТрактоСЮка ва СЮзорах матываСЮ раслiннага або жывёльнага паходжання залежыць ад характару арнаменту, фактуры тканiны, тэхнiкi выканання. Так, напрыклад, арнамент ягад i лiсцяСЮ СЮ трактоСЮцы можа быць розным i залежыць ад таго, якiмi швамi ен будзе выкананы.

Характар кампазiцыi СЮ большай ступенi вызначаецца рытмам тАУ заканамерным чаргаваннем асобных элементаСЮ або групы элементаСЮ у арнаменце, што спрыяе дасягненню выразнасцi кампазiцыi, выразнасцi яе СЮспрымання.

Для пабудовы арнаменту могуць быць выкарыстаныя геаметрычныя формы (трыкутнiкi, квадраты, зоркi, акружнасцi i г.д. ), а таксама хвалепадобныя, ламаныя лiнii, спiралi (малюнак 1.1.1.1) i г.д., раслiнныя матывы (лiсце, кветкi, галiны, дрэвы i г. д.), малюнак выяСЮ жывёл (казуркi, птушкi, рыбы, звяры), а таксама постаць чалавека СЮ вельмi абагульненай форме. Часам у арнаменце геаметрычныя формы спалучаюцца з матывамi прыроды. Усе часткi арнаменту павiнны быць супамернымi.

Часам матывы ва СЮзоры не паСЮтараюцца. Узор можа будавацца на аснове сiметрыi i асiметрыi. Такi СЮзор таксама будзе арнаментальным.

Для СЮзораСЮ рускага арнаменту характэрна сiметрыя - заканамернае размяшчэнне асноСЮных лiнiй, формаСЮ, фарбаСЮ адносна гарызантальнай або вертыкальнай восяСЮ сiметрыi. Малюнак можа быць пабудаваны адносна адной, а таксама двух або некалькiх восяСЮ сiметрыi.

Пабудова кампазiцыi можа быць заснавана на прынцыпе раСЮнавагi, калi часткi СЮзору СЮраСЮнаважваюць адзiн аднаго i становiцца часткай узору.

Плоскасць абруса або сурвэткi можа быць падзеленая на квадраты, а СЮ iх можа размяшчацца СЮзор.

Па характары СЮзораСЮ i прыёмаСЮ iх выканання рускi арнамент вельмi разнастайны. Асобныя вобласцi, а часам i раёны, мелi свае характэрныя прыёмы, матывы арнаменту, каляровыя рашэннi. Гэта шмат у чым вызначалася мясцовымi СЮмовамi, побытам, звычаямi, прыродным асяроддзем.

Рускi арнамент мае свае нацыянальныя асаблiвасцi, ен адрознiваецца ад арнаменту iншых народаСЮ. Вялiкую ролю СЮ ёй адыгрывае геаметрычны арнамент i геаметрычныя формы раслiн i жывёл: ромбы ( малюнак 1.1.2 ), матывы жаночай постацi ( малюнак 1.1.1.3), птушкi ( малюнак 1.1.1.4), дрэва або квiтнеючага куста (малюнак 1.1.1.5), а таксама барса з паднятай лапай.

У форме ромба, круга, разеткi адлюстроСЮвалася сонца тАУ знак цеплынi, жаночая постаць i квiтнеючае дрэва СЮвасаблялi урадлiвасць зямлi, птушка сiмвалiзавала прыход вясны. Размяшчэнне узору i прыёмы арнаменту былi арганiчна звязаныя з формай адзення, якое шылi з прамых кавалкаСЮ тканiны.

Арнамент размяшчалi СЮздоСЮж злучальных швоСЮ.

У вышыСЮцы па намаляваным контуры, пераважалi СЮзоры раслiннага характару [4, с.31].

Найболей распаСЮсюджаным матывам у арнаменце народнай вышыСЮкi з'яСЮляецца ромб. У вышыСЮцы розных народаСЮ ён выглядае па-рознаму i мае розныя значэннi. Ромб з гаплiкамi СЮ вышыСЮцы разглядаецца як знак урадлiвасцi, звязаны з паданнем аб мацi - прамацi тАУ непасрэдным пачатку СЮсiх нараджэнняСЮ на зямлi [3, с.45].

Самыя распаСЮсюджаныя прыёмы вышыСЮкi - крыж, размалёСЮка, выразы, белы радок, скразное швiва, выкананае па сетцы, белая i каляровая роСЮнядзь. Часцей за СЮсё СЮзоры выконвалiся чырвонымi нiткамi па белым фону або белымi па чырвоным. Вышывальшчыцы СЮмела выкарысталi фон як адзiн з элементаСЮ узору. Квадрацiкi i палоскi СЮсярэдзiне буйных постацяСЮ птушкi - павы, барса або дрэва вышывалiся сiняй, жоСЮтай i цёмна-чырвонай поСЮсцю [5, с.85].

Народных мастацкiя творы вышыСЮкi маюць неабмежаваны попыт як на рускай зямлi, так i за мяжой [4, с.34].

Такiм чынам, для рускай вышыСЮкi характэрны матывы геаметрычнага i раслiннага арнамента, размешчанага СЮ выглядзе прамых палос, якiя падкрэслiваюць бок адзення. У маляСЮнiчых арнаментах, якiя СЮпрыгожвалi ручнiкi, вышывалiся малюнкi фантастычных звяроСЮ, птушак, раслiн.

1.1.2Арнаментальныя матывы СЮ дэкаратыСЮным мастацтве украiнскага народа

Гiсторыя народнай вышыСЮкi ва Украiне сыходзiць каранямi СЮ глыбiню стагоддзяСЮ. Дадзеныя археалагiчных раскопак i сведчаннi вандроСЮцаСЮ i летапiсцаСЮ пацвярджаюць, што вышыванне як выгляд мастацтва ва РОкраiне iснуе з спрадвечных часоСЮ. ВышыСЮкай, па сведчаннi Герадота, было СЮпрыгожана адзенне скiфаСЮ. Знойдзеныя срэбныя бляшкi з фiгуркамi мужчын, датаваныя VI ст., пры даследаваннях паказалi iдэнтычнасць не толькi адзення, але i вышыСЮкi СЮкраiнскага народнага гарнiтура XVIII-XIX стст. Арабскi вандроСЮца, у X ст. н.э., у сваiх аповядах пра русаСЮ згадвае, што яны насiлi вышытае адзенне. Нажаль, помнiкi СЮкраiнскай вышыСЮкi захавалiся толькi за апошнiя некалькi стагоддзяСЮ. Элементы сiмволiкi украiнскiх арнаментаСЮ супадаюць з арнаментамi, якiя СЮпрыгожвалi посуд даСЮнiх жыхароСЮ перыяду неалiту, трыпольскай культуры.

Вышываннем здаСЮна займалiся жанчыны, якiя з пакалення СЮ пакаленне перадавалi СЮзоры арнаменту, тэхнiку вышывання.

ВышыСЮка, перадаючы характэрныя прыкметы мясцовасцi, адрознiваецца адна ад другой арнаментам, тэхнiкай выканання i гамай колераСЮ.

У глыбокай старажытнасцi асноСЮныя матывы вышыСЮкi адлюстроСЮвалi элементы сiмволiкi розных старажытных культаСЮ. На працягу шматлiкiх стагоддзяСЮ непасрэдны пэСЮны сэнс знакаСЮ на гафце губляСЮся, але традыцыi iх выкарыстання не знiклi. Па матывах арнаменты дзеляцца на тры групы: геаметрычныя (абстрактныя), раслiнныя, зааморфныя (жывёлы).

Геаметрычныя (абстрактныя) арнаменты СЮласцiвыя СЮсёй славянскай мiфалогii. Яны вельмi простыя: кружочкi, трохвугольнiкi , ромбы, зiгзагi, лiнii, крыжы. Гэтыя вобразы могуць складать адзiную кампазiцiю, напрыклад, могуць спалучацца СЮ ей ромбы, зiгзагi, лiнii i г.д. (малюнак 1.1.2.1). Цяжка судзiць, якое СЮтрыманне СЮкладвалася СЮ гэтыя знакi раней. Сёння на iх аснове СЮ народным арнаменце шырока выкарыстоСЮваюцца такiя матывы, як Влбарановыя рогiВ», ВлкучарыВ» i iнш.

У аснове раслiннага арнаменту ляжыць iмкненне прынесцi СЮ вышыСЮку прыгажосць прыроды.

Ва СЮкраiнскай вышыСЮцы часта выкарыстоСЮваюцца такiя матывы, як вiнаград (малюнак 1.1.2.2), хмель ( малюнак 1.1.2.3 ), дуб (малюнак 1.1.2.4), i iнш. Некаторыя з iх нясуць на сабе адлюстраванне старажытных сiмвалiчных паданняСЮ народа.

У вышыСЮцы жывёльных арнаментаСЮ адлюстроСЮваюцца: конь, заяц, рыба, жабы; з птушак тАУ певень (малюнак 1.1.2.5), сава, голуб (малюнак 1.1.2.6), зязюля (малюнак 1.1.2.7); з казурак - муха, матыль, павук, лятучыя жукi. У шматлiкiх выпадках гэтыяарнаменты з'яСЮляюцца своеасаблiвымi, уласцiвымi дадзенайвышывальшчыцы, малюнкамi, у якiх адлюстроСЮваецца яе iндывiдуальнае бачанне СЮзору. У падобных арнаментах выступаюць у разнастайных, часта мудрагелiстых спляценнях (аднак з захаваннем традыцыйных патрабаванняСЮ да кампазiцыi) заячыя i ваСЮчыныя зубы, валовае вока, луска карпа i г.д.

Вырашальны СЮплыСЮ на характар арнаментальных матываСЮ маюць разнастайныя швы, так званыя ВлтэхнiкiВ», якiх на Украiне вядома каля ста.

Кашулi на ПалтаСЮшчыневышываюцца белымi нiткамi, вельмi рэдка чырвонымi або шэрымi ( малюнак 1.1.2.10). Манiшка белых кашуль у старых узорах упрыгожвалiся белым узорам. Узор абводзiСЮся чорнымi або каляровымi палосамi.

Тэхнiка вышывання тАУ Влшво наперад iголкайВ», ВлкрыжыкВ», Влшво ззаду iголкiВ» [2, с.45].

Для тэхнiкi вышывання ХаркаСЮскай вобласцi уласцiвы своеасаблiвыя арнаменты, ствараныя паСЮкрыжам або крыжыкам.

Своеасаблiвым арнаментам здаСЮна славiлася Валынь. Узоры геаметрычныя, выразныя i простыя па кампазiцыi. Выразнасць рытму СЮзмацняецца семантыкай колераСЮ вышыСЮкi, выкананай чырвонай нiткай на бела-шэрым палатне. Арнамент паСЮночнай Валынi дзiвяць сваёй вытанчанай прастатой. У паСЮднёвых раёнах вобласцi пераважаюць раслiнныя матывы.

Для ЧарнiгаСЮскай вобласцi характэрныя белая вышыСЮка. Геаметрычны або раслiнны арнамент вышываецца белымi нiткамi або разам з чырвонымi i чорнымi. Выконваецца вельмi дробнымi шыСЮкамi.

ВышыСЮцы КiеСЮшчыны СЮласцiвы раслiнна-геаметрычны арнамент са стылiзаванымi галiнкамi вiнаграда (малюнак 1.1.2.11), колерам хмеля, разеткамi, ромбамi, квадратамi. АсноСЮныя колеры вышыСЮкi КiеСЮшчыны тАУ белы, каралава-чырвоны, чорны.

На поСЮднi Цярнопальскай вобласцi тыповай з'яСЮляецца вышыСЮка баваСЮнянымi нiткамi са згушчанымi шыСЮкамi: асобныя элементы абводзяцца каляровымi нiткамi, што забяспечвае высокi рэльеф i каляровы эфект. Такi арнамент размяшчаюць уздоСЮж усяго рукава палосамi ад палiчкi да боку рукава.

У народным арнаменце ЛьвоСЮскай вобласцi выкарыстоСЮваюцца разнастайныя тыпы СЮзораСЮ.

У паСЮднёвых раёнах арнамент геаметрычны, белы фон не запаСЮняецца, што надае СЮзорам празрыстасць i лёгкасць.

На Буковiне акрамя раслiнных i геаметрычных матываСЮ выкарыстоСЮваюцца зооморфные, вышытыяроСЮняддзю (белай), дробным крыжыкам, кручаным швом

Гуцульскi арнамент характарызуюцца разнастайнасцю геаметрычных i раслiнных узораСЮ, мноствам кампазiцый, багаццем спалучэнняСЮ колераСЮ, галоСЮнай выявай чырвонага з жоСЮтым i зялёным, прычым дамiнуе чырвоны колер. Два або тры адзення жоСЮтага колеру растлумачваюць арнамент i надаюць яму залацiсты водблiск (малюнак 1.1.2.12).

Для вышыСЮкi Закарпацця характэрным з'яСЮляецца матыСЮ зiгзаг у розных тэхнiках выканання. Каляровая гама вышыСЮкi даволi шырокая: чырвоны спалучаецца з чорным (пры гэтым вылучаецца адзiн колер тАУ чорны або чырвоны), ужываюцца як белыя, так i шматколерныя арнаменты (малюнак 1.1.2.13) [ 2, с.67].

Такiм чынам, тэхнiка вышывання СЮкраiнскага народа вельмi разнастайная, як i арнаментальныя матывы СЮ розных абласцях Украiны i асобных сёлах. ВышыСЮка выконвалася белым па беламу, СЮ асноСЮным прымянялася для СЮпрыхожвання адзення,прадметаСЮ быта.

1.1.3Першыя даследаваннi матэрыяльнай культуры Беларусi

Нацыянальна - культурнае адраджэнне на Беларусi паспрыяла узмацненню цiкавасцi да гiсторыi, культуры, астацтва. Кожнаму хочацца ведаць, чым вызначаюцца мастацкiя дасягненнi нашай рэспублiкi, на якой аснове развiваецца сучаснае прафесiйнае мастацтва. Матэрыял для гэтага дае традыцыйная народная мастацкая культура, якая СЮ кожнага народа, у тым лiку i СЮ беларусаСЮ, вылучаецца нацыянальнай адметнасцю i самабытнасцю [15, с.114].

Арнамент тАУ самая распаСЮсюджаная форма з прасторавых мастацтваСЮ, суправаджае чалавества на СЮсiх этапах яго культуры. Ён глыбока укаранёны СЮ быце, штодзённа сустракаецца СЮ жыллi, у рэчах, у адзеннi.

Арнамент - папулярнейшее з мастацтваСЮ, усiм дасцiпнае, зразумелае без асаблiвых тлумачэнняСЮ. Арнамент зварочаны перш за СЮсё да нашай iнтуiцыi, да падсвядомага адчування выразнасцi рытма, колера i формы [12, с. 235].

Вывучэнне беларускага народнага арнамента мае багатую i працяглую гiсторыю, якая пачынаецца з другой паловы ХРЖХ стагоддзя. Гэта тэма выклiкае СЮстойлiвы iнтарэс у даследчыкаСЮ i тлумачыцца гэта тым, што поруч са змяненнямi разнастайных форм матэрыяльнай культуры народа (адзення, рэчаСЮ побыту, звычаяСЮ) арнаментальныя сiмвалы захоСЮваюцца, перажываючы толькi некаторую трансфармацыю, або зусiм застаюцца без змяненняСЮ. Арнаментальныя матывы СЮ дэкаратыСЮным мастацтве народа сведчаць аб яго продках. Такiм чынам, вывучэнне гэтых старажытных сiмвалаСЮ дапамагае зразуменню тых гiстарычных эпох, аб якiх няма пiсьмовых дадзеных i магчыма судзiць толькi па дашэдшым да нас матэрыяльным рэшткам.

Першыя даследчыкi матэрыяльнай культуры беларусаСЮ М. Я. НiкiфароСЮскi, Е. Р. РаманаСЮ, РЖ. А. СербаСЮ i iншыя iмкнулiся зафiксаваць асаблiвасцi вышытых узораСЮ i святочнага адзення. Яны лiчылi iх адлюстраваннем сваеасаблiвасцi народнай культуры.

Першы, даваенны этап вывучэння беларускага народнага арнамента прысвечаны набыванню i збору факталагiчнага матэрыяла. У пасляваенныя гады айчынная навука iмкнулася да больш глыбокай сiстэматызацыi i СЮсведамленню яго. Да сучаснага моманту нам дакладна вядомы асноСЮны круг матываСЮ i асаблiвасцей iх iснавання, якiя выкарыстоСЮваюцца СЮ беларускiм народным арнаменце, некаторыя аспекты гiстарычнага развiцця характэрных для разнастайных тэхнiк вышыСЮкi i ткацтва. Даследаваны асноСЮныя спосабы размяшчэння арнаментальных комплексаСЮ на рэчах.

Арнамент з'яСЮляецца прамым i наглядным увасабленнем сутнасцi любога мастацкага стыля. Пералiчаныя дасягненнi нашай навукi СЮ гэтай вобласцi СЮяСЮляюць несумненную i значную каштоСЮнасць, як гiстарычныя i этнаграфiчныя крынiцы, але яны не могуць растлумачыць, чаму састаСЮленыя разам апiсаныя матывы СЮ вядомых традыцыйных кампазiцыйных схемах аказваюць такое грунтоСЮнае эстэтычнае СЮздзеянне, а рэчы, якiя СЮпрыгожаны iмi, з'яСЮляюцца несумненнымi высокамастацкiмi творамi [16, с.56].

Для вышыСЮкi Беларусi характэрныя сакавiтыя арнаменты Влчырвоным па белымВ», мярэжкi, вырэзванне, шво па зборках i iнш.

Арнамент мае геаметрычныя, раслiнна тАУ геаметрычныя, зааморфныя i шэраг iншых матываСЮ.

У канцы 19 тАУ пачатку 20 стагоддзя i СЮ папярэднi час, вышыСЮкай на Беларусi аздаблялi адзенне i асобныя прадметы жыллевага СЮбрання.

Сярод арнаментаваных вышыСЮкай прадметаСЮ жаночага адзення галоСЮнае месца займае кашуля з палiкамi, для абазначэння якой ужывалiся два тэрмiны: сарочка i кашуля [ 11 ,с.120].

Традыцыйны беларускi фартух у залежнасцi ад шырынi палатна i мясцовых асаблiвасцей шыСЮся з аднаго, часцей двух, а СЮ асобных выпадках с паловай i трох палотнiшчаСЮ. ДэкарыраваСЮся ен звычайна адным або некалькiмi папярочнымi бардзюрамi на падоле. Колькасць арнаментальных палос, iх шырыня, кампазiцыйнае размяшчэнне, наяСЮнасць цi адсутнасць дэкору на завязках, у месцах злучэння вартАЩiруецца па рэгiонах.

ВышыСЮка тАУ адзiн з асноСЮных тэхнiчных прыемаСЮ для арнаментацыi ручнiковых галаСЮных убораСЮ. У жаночым адзеннi арнамент выкарыстоСЮваСЮся на безрукаСЮках, хустках.

Арнаментальная вышыСЮка выкарыстоСЮвалася i для упрыгожвання мужчынскай кашулi [9 ,с.235].

Беларуская народная вышыСЮка развiвалася,захоСЮваючы вернасць як старажытнаславянскiм арнаментальным традыцыям, так эстэтычным iдэалам, якiя сфармiравалiся у сiстэме беларусскага этнасу.

У мiнулым стагоддзi вышыванне было адным са звычайных заняткаСЮ беларускай жанчыны. ВыканаСЮцамi вышыСЮкi былi у асноСЮным незамужнiя дзяСЮчаты, якiя павiнны былi загадзя прыгатаваць сабе пасаг.

ВышыСЮка тАУ выяСЮленчы фальклор тАУ паСЮстае перад намi як своеасаблiвая скарбнiца глыбокiх старажытных i пакуль что недастаткова вывучаных традыцый беларускага этнасу [ 9, с.232].

Можна зрабiць наступны вынiк, таго што арнамент славянкiх народаСЮ мае некатарае падабенства:

-ВаВаВаВаВаВаВа вiды арнаменту(геаметрычны, раслiнны i г.д) ;

-ВаВаВаВаВаВаВа арнамент выкарыстоСЮваСЮся не толькi для упрыхожвання прадметаСЮ быта але ж i для адзення;

- насычаная каляровая гама вышытых кампазiцый;

-ВаВаВаВаВаВаВа многiя матывы арнамента падобны, напрыклад, у форме

Варомба, круга, разеткi , адлюстроСЮвалася сонца - знак

Вацеплынi, жыцця i г.д.;

-ВаВаВаВаВаВаВа на вышыСЮку вялiкi СЮплыСЮ зрабiлi старажытнаславянскiя

Ваарнаментальныя традыцыi - гэта аснова падабенства

Ваславянскага арнаменту;

-ВаВаВаВаВаВаВа арнамент славянскiх народаСЮ мае фальклорны характар.

1.2Тэарэтычны аспект вывучэння арнамента

1.2.1 Паняцце арнаменту i яго класiфiкацыйная характарыстыка

Арнаментам (ад лацiнскага ornamentum тАУ упрыгожванне) называецца СЮзор, якi характарызуюцца рытмiчным раскладам элементаСЮ. Чалавек з даСЮнiх часоСЮ упрыгожвае арнаментамi розныя прадметы: посуд, прылады i зброю, тэкстыльныя вырабы, меблю, кнiгi, архiтэктурныя будаваннi i г.д. Усё тое, што людзi бачаць, а майстры робяць сваiмi рукамi, павiнна адказваць не толькi свайму функцыянальнаму, утылiтарнаму назначэнню, але i радаваць вока прыгажосцю. Акрамя чыста эстэтычнай функцыi арнамент традыцыйна нясе iнфармацыю аб уладальнiке, а раней выконваСЮ i ролю талiсмана, напрыклад, аберега ад злых сiл. Таму пры стварэннi СЮзораСЮ у народным стыле неабходна СЮлiчваць сэнсавае значэнне iх асобных матываСЮ [17, с.12].

Па вiду выяСЮленчага элемента, або матыва, якi выкарыстоСЮваецца СЮ арнаменце, яго падзяляюць на:

1. Геаметрычны (кропкi, стужкi - ламаныя, прамыя i зiгзагападобныя, кругi, ромбы, шматгранiкi, зоркi, крыжы i г.д.).

2. Раслiнны (якi стылiзуе лiсцi, кветкi, плады, у прыватнасцi лотас, акант, лiлiя, гронка вiнаграда i г.д.).

3. Анiмалiстычны, якi стылiзуе фiгуры або часткi фiгур рэальных або фантастычных жывёл (леСЮ, л'вiныя лапы, арол, паСЮлiн, рыба i дэльфiн, змяя, матылёк, сфiнкс i г.д.).

4. Прыродны, якi стылiзуе з'явы прыроды (маланкi, арэол пламенi, сонца, месяц, зоркi iг.д.) [15,с.35].

5. Геральдычныя матывы: гербы i iх элементы, найбольш цэннымi якасцямi якiх з'яСЮляюца прастата i лаканiзм, i якiя СЮ апошнi час шырока выкарыстоСЮваюцца пры распрацоСЮке таварных знакаСЮ [10 , с.34].

ВыкарыстоСЮваюцца таксама так званыя комплексныя матывы, тАУ матывы з двайным назначэннем: утылiтарным i дэкаратыСЮным, выяСЮленчым. Да iх адносяцца мастацкiя або арнаментальныя надпiсы, напрыклад, арабская або старажытнаруская вязь, стылiзаваныя кiтайскiя iероглiфы.

У гэтых выпадках надпiс нясе сэнсавую нагрузку i адначасова з'яСЮляецца СЮпрыгожваннем.

Сiмвалiчныя матывы, напрыклад, трохвугольнiк сiмвалiзуе горы; круг, спiраль - сонца або месяц; круг, якi падзелен надвае сiнусоiдай тАУ знак iнь-янь тАУ абазначае непадзельнасць жаночага i мужчынскага пачаткаСЮ [8, с.145].

1.2.2 Кампазiцыя арнаменту i яе асноСЮныя матывы

Вывучэнне арнаменту патрабуе агульнай сiстэматызацыi шматлiкiх i разнастайных па тэматыцы матываСЮ, якiя ва СЮзоры звязаны памiж сабой i СЮтвараюць цэласную i адзiную кампазiцыю.

ВаСярод вышэй адзначаных матываСЮ пануючае становiшча займаюць геаметрычныя, бытаванне якiх у той цi iншай ступенi прасочваецца на Беларусi паСЮсюдна. Важнай умовай атрымання вышыванага геаметрычнага арнаменту з'яСЮлялася выкарыстанне льняной даматканкi, перапляценне нiтак якой утварала дробна-сятчатую структуру з роСЮнымi строгiмi лiнiямi папярочна-падоСЮжных напрамкаСЮ [ 6, с.107].

Традыцыйны геаметрычны арнамент беларускай народнай вышыСЮкi, падобна да арнаменту iншых усходнеславянскiх народаСЮ, не вызначаСЮся асаблiвай разнастайнасцю састаСЮных элементаСЮ. Яго асноСЮнымi фiгурамi былi ромбы, квадраты, крыжы, разеткi, зоркi, трохвугольнiкi, прамыя i ламаныя лiнii [1 , с.103].

Сярод пералiчаных элементаСЮ цэнтральнае месца адводзiлася ромбу. Звычайна ён з'яСЮляСЮся стрыжнем кампазiцыi, вакол якога групавалiся астатнiя фiгуры. Семантыка ромбу вельмi разнастайная: 1) ромб (цi квадрат) ускладняСЮся прадаСЮжэннем двух сумежных бакоСЮ, якiя СЮтвараюць верхнi i нiжнi вуглы; прадаСЮжэннем усiх чатырох бакоСЮ у абодвух напрамках (малюнак 1.2.2.1); дапаСЮненнем двума, трыма цi большай колькасцю паралельных i роСЮных (грабеньчатых) адрэзкаСЮ, размешчаных на СЮнутраных i вонкавых баках (малюнак 1.2.2.2; малюнак 1.2.2.3); злучэннем парамi грабеньчатых адрэзкаСЮ (малюнак 1.2.2.4). Нярэдка прадоСЮжаныя бакi СЮскладнялiся ромбамi па СЮсiх вуглах. Узнiкала крыжа-падобная рамбiчная канструкцыя (малюнак 1.2.2.5).

Вядучая роля ромба СЮ беларускiм геаметрычным вышываным арнаменце дасягалася не толькi разнастайнасцю форм унутранага малюнка, закончанасцю контураСЮ, але i кантрастным вылучэннем яго на фоне iншых матываСЮ цi, наадварот, аднастайным запаСЮненнем акаляючага фону.

Акрамя рамбiчных фiгур у геаметрычных узорах беларускай народнай вышыСЮкi значнае месца займаСЮ крыж. Часцей за СЮсё гэта касы роСЮнаканцовы крыж, абазначаны лiнеарна або шырокай палосай. Ён можа быць упiсаны СЮ iншыя фiгуры або складаць самастойны рапорт арнаментальнай кампазiцыi.

Устойлiвым матывам з'яСЮляецца СЮпамянутая вышэй ромба- крыжападобная канструкцыя (малюнак 1.2.2.6). Розныя прапорцыi памiж велiчынёй цэнтральнага бакавых ромбаСЮ даюць мноства варыяцый.

Значнае месца СЮ беларускай вышыСЮцы займае матыСЮ, якi СЮмоСЮна можна назваць разеткай. Гэта могуць быць васьмiвугольныя зоркi, упiсаныя СЮ ромб цi апiсаныя вакол яго (малюнак 1.2.2.7).

У раслiнна-геаметрычных узорах трансфармацыя разеткi вядзе да стварэння стылiзаванай кветкi з пялёсткамi мяккiх круглявых контураСЮ (малюнак 1.2.2.8).

Агульнаэтнiчная i рэгiянальная своеасаблiвасць вышыванага арнаменту любога тыпу, у тым лiку геаметрычнага, складаецца з некалькiх фактараСЮ. Да iх адносяцца асартымент матываСЮ i iх тыпалагiчных варыянтаСЮ, прынцыпы сiметрыi, асаблiвасцi тэхнiчнага выканання i каларыту [19 , с.109].

Разнастайнасць арнаментальных кампазiцый па законам сiметрыi зводзiцца да трох вiдаСЮ: бардзюры,сеткi, разеткi (медальены).

Бардзюры тАУ пераважны вiд арганiзацыi арнаментальных матываСЮ беларускай народнай вышыСЮкi. Бардзюр тАУ гэта бясконцы рад фiгур, размешчаных уздоСЮж яго восi i валодаючых адным з вiдаСЮ сiметрыi [ 21, с.85].

Пры нанясеннi геаметрычнага арнаменту СЮ выглядзе бардзюраСЮ выкарыстоСЮвалiся практычна СЮсе вiды лiчаных аздабляльных швоСЮ па суцэльнай, а таксама разрэджанай тканiне. Аднак традыцыйным i пераважным тэхнiчным прыёмам з'яСЮляСЮся нацяг, якi выконваСЮся пражай чырвонага колеру [10 , с.112] .

У беларускай народнай вышыСЮцы выкарыстоСЮваецца таксама сятчаты арнамент: фiгуры на плоскасцi размяшчаюцца СЮздоСЮж прамых цi нахiленых восей (прамая цi косая сетка).

На рубяжы стагоддзяСЮ памiж вышываным геаметрычным арнаментам з яго абстрактнымi формамi i выяСЮленчым раслiнным матывам, у цэлым рэалiстычным, iснаваСЮ даволi вялiзны пласт раслiнна-геаметрычных узораСЮ [10, с.115] .

Адна з прычын з'яСЮлення новых узораСЮ тАУ адыход ад строгiх лiнейных форм старажытных матываСЮ.

Трансфармацыя геаметрычных узораСЮ у раслiнна-геаметрычныя мела пэСЮныя заканамернасцi. Хутчэй змянялiся разеткi i зоркi, якiя лёгка ператваралiся СЮ стылiзаваныя кветкi.

Блiзкасць да раслiнных форм маюць разеткi з плаСЮнымi круглявымi контурамi пялёсткаСЮ.

Трансфармацыя матываСЮ у розных вiдах геаметрычнага арнаментутАУ бардзюрах, медальёнах, сетках тАУ адбывалася з рознай ступенню iнтэнсiСЮ-насцi [10, с.116].

З'яСЮленне СЮ арнаментацыi стылiзаванай выявы кветкi прывяло да вылучэння яе СЮ самастойную фiгуру тАУ разетку-кветку.

Самы папулярны матыСЮ раслiннай вышыСЮкi тАУ зiгзагападобная цi хвалепадобная галiнка з раСЮнамерна адыходзячымi СЮ розныя бакi (цi СЮ адзiн бок) геаметрызаванымi разеткамi або плаСЮнымi круглявымi лiсцямi вiнаграднай лазы з гронкамi, часам буйнымi яркiмi кветкамi, сярод якiх пераважаюць ружы, сустракаюцца лiлеi, цюльпаны (малюнак 1.2.2.9) [10, с.118].

Прыкметным у беларускай вышыСЮцы быСЮ матыСЮ вазона. РЖм аздаблялi пераважна ручнiкi, нярэдка манiшкi мужчынскiх, рукавы жаночых кашуль, фартухi, сустракаецца вазон i ва СЮзорах абрусаСЮ, полагаСЮ, падзораСЮ [20, с.120].

Не менш папулярная выява вазы СЮ форме са складанамадэлiраванай ножкай, канiчнай дзесяцiлопасцевай стапой, з прамым цi адагнутым венчыкам i падоСЮжна-рэльефнай паверхняй чашы (малюнак1.2.2.10) [18,с.234].

3 пачатку XX сг. матыСЮ вазы паступова змяняецца вазонам тАУ гаршком для кветак.

Сярод раслiнных узораСЮ матыСЮ дрэва тАУ адзiн з даСЮнейшых. Звыклым пастаянным элементам прысутнiчае ён у арнаменце жаночых _:кашуль, фартухоСЮ, ручнiкоСЮ.

У канны XIX ст. раслiнныя матывы папаСЮняюцца выявай вянка (малюнак 1.2.2.11). РЖм аздаблялi пераважна ручнiкi, або навалачкi, надзоры. Прататыпам вянка з'явiлася добра знаёмая СЮ прыкладным мастацтве XVIII ст. выява круглявых люстрана-сiметрычных пальмавых цi лаСЮровых галiн, перавязаных унiзе бантам [10, с.122].

Сярод шматлiкiх кветкавых матываСЮ вышыванага арнаменту на рубяжы стагоддзяСЮ бясспрэчна дамiнуючае становiшча займаСЮ матыСЮ ружы.

РаспаСЮсюджаны i матыСЮ вiнаграднай лазы. У плаСЮных лiнiях гнуткай галiны з буйнымi дэкаратыСЮнымi лiсцямi прасочваецца засваенне рыс барока. Да найбольш характэрных варыянтаСЮ адносiцца матыСЮ лазы з гронкамi вiнаграду.

Арнамент беларускай народнай вышыСЮкi СЮключае таксама арнiта-морфныя матывы, якiя можна сустрэць на ручнiках, фартухах, на жаночых кашулях. Нягледзячы на пэСЮную абагульненасць вобразаСЮ, прыналежнасць птушак да пэСЮнага вiду праглядаецца СЮ многiх выпадках вельмi выразна. Гэта пеСЮнi, галубы, iндыкi, арлы, сустракаюцца лебедзi, гусi, качкi. Наогул камназiцыi, у якiх прысутнiчалi птушкi, як правiла, уключалi i раслiнныя матывы. Птушак часта вышывалi на дрэвах-кветках, на квiтнеючых галiнах, на сцяблах раслiны СЮ вазоне. Вельмi характэрныя СЮзоры, дзе арнiтаморфныя бардзюры чаргавалiся з раслiннымi, прычым арнаментальны рад з птушак складаСЮ звычайна верхнi ярус кампазiцыi.

У арнiтаморфных узорах беларускай народнай вышыСЮкi кампазiцыя з дзвюх птушак i раслiннасцi памiж iмi адна з самых папулярных.

Мноства варыянтаСЮ мела i выява раслiннасцi. Папулярнымi былi дрэвы-кветкi з сiметрычна адыходзячымi па абодвух баках галiнамi i геаметрызаванай шматпялёсткавай разеткай на вяршынi або дрэСЮца з чатырма iдэнтычнымi разеткамi-кветкамi.

Вельмi распаСЮсюджанымi i разнастайнымi па стылi з'яСЮлялiся СЮзоры з выявай пеСЮня [13, с.124].

Такiм чынам, разгляд арнаментыкi беларускай народнай вышыСЮкi канца XIX тАУ пачатку XX ст. дазваляе сцвярджаць. што яе найстаражытнейшай асновай быСЮ геаметрычны арнамент. Да традыцыйных вiдаСЮ арнаменту адносяцца таксама сетка i адзiнкавыя медальённыя фiгуры. З'яСЮленне раслiнна-геаметрычных узораСЮ, якiя паслужылi сувязным звяном памiж архаiчнымi i параСЮнальна новымi раслiннымi СЮзорамi, было вынiкам унутранага развiцця геаметрычнага арнаменту [10, с.131].

Раздзел 2 Аналiз тэматыкi любвi СЮ беларускiм арнаменце

2.1 Вобразы кахання СЮ беларускiм арнаменце

2.1.1 Лада як сiмвал кахання i прыгажосцi

Адной з распаСЮсюджанных тэматык у беларускiм мастацтве зтАЩяСЮляецца тэматыка кахання. У беларускай народнай вышыСЮцы яна таксама прысутнiчае.

Каханне СЮ арнаменце прадстаСЮлена множствам вобразаСЮ. РЖ адзiн, з самых распаСЮсюджаных вобразаСЮ, гэта матыСЮ Лады.

Ладу i Купалiнку адзначалi за iх вясёлы нораСЮ, уменне спяваць i скакаць. Абодва гэтыя вобразы дайшлi да нас з далёкага мiнулага.

Лада СЮ славян i лiтоСЮцаСЮ шанавалася як апякунка кахання i шлюбаСЮ, багiня юнацтва, прыгажосцi i пладавiтасцi. Яна надежна адлюстравана СЮ паэзii, а таксама СЮ песнях.

Ручнiкi з узорам Лады знойдзены на Вiцебшчыне i Гомельшчыне. Часцей за СЮсё яна паказана СЮ выглядзе маладой дзяСЮчыны, нярэдка суправаджаецца ружамi i галубкамi, якiя сiмвалiзуюць прыгажосць i каханне ( малюнак 2.1.1.1).

Пра Ладу iснуе легенда, што СЮ час ранiшняй зары СЮпала алмаз - расiнка на чырвоную ружу. Зазiхацела ружа iскрамi - брыльянтамi. А тут i прамень сонца залаты СЮпаСЮ на СЮлонне ружы. I вылецела з пялёсткаСЮ ружы юная, як ранiца, прыгожая, як сама прыгажосць, свежая, як расiнка, Лада тАУ беларуская багiня кахання i прыгажосцi. I паляцела яна лёгкай ластаСЮкай па вёсках i сёлах Беларусi. Дзе гулянка, дзе вечарынка тАУ там i Лада. Яна запальвае каханне СЮ сэрцах хлопцаСЮ i дзяСЮчат, асвятляе СЮсмешкамi шчасця iх твары, напаСЮняе душы надзеяй на шчасце, дабро.

Вобраз нараджэння Лады паводле легенд iснуе СЮ беларускай вышыСЮцы. Вобраз дзяСЮчыны знаходзiцца СЮ цэнтры. Вакол яе шмат кветак. Сама дзяСЮчына быццам бы выходзiць цi паднiмаецца з зямлi (малюнак 2.1.1.2).

Трэба адзначыць, што гэты вобраз вызначаецца многiмi рэгiянальнымi варыяцыямi. Напрыклад, iснуе яшчэ матыСЮ Лады i Лада тАФ мужа i жонкi цi закаханых хлопца i дзяСЮчыну, у некатарых рэгiенах iх называюць Леля i Лель.

Лелю лiчылi самай прыгожай, самай лепшая з дзяСЮчат. Яе тварык як ранiшняя зара, вочкi як зоркi на небе, вусны тАУ цвет ружы, валасы тАУтраСЮка-мураСЮка, голас як званочак. Ручкi яе шаСЮковыя, калi прыгалубiць тАУ нiколi не забудзеш. А Лель тАУ гэта добры, лагодны хлопец. Часам Лель i Лёля СЮспрымаюцца як добрыя, прыгожыя дзецi (малюнак 2.1.1.3).

Найбольш часта Лель i Лёля сiмвалiзавалi любоСЮ да малых дзяцей. Вобраз дзiцяцi як сiмвал прадаСЮжэння жыцця здаСЮна пашыраны СЮ многiх народаСЮ (малюнак 2.1.1.4) [7, с.134].

Яны прадстаСЮляюць сабой вобраз хлопца i дзяСЮчыны, якiя стаяць побач адзiн ля аднаго.

Гэты вобраз абазначае моцнае i узаемнае каханне.

Такiм чынам Лада тАУ гэта вобраз кахання не толькi СЮ беларускай вышыСЮцы ,але ж i СЮ многiх славянскiх народах, якая паказваецца СЮ выглядзе дзяСЮчыны з вянком (малюнак 2.1.1.5).

Кажды рэгiон Беларусi мае свой вобраз Лады тАУ сiмвала кахання, напрыклад, яе часта называюць Леляй, якая знаходзiцца СЮ пары з Лелям [7, с.139] .

2.1.2 Зязюля як сiмвал няшчаснага кахання

У народнай свядомасцi вобраз зязюлi тАУ гэта сiмвал жанчыны СЮ горы, смутку, жальбе. Звычайна гэта СЮдава, якая аплаквае роднага чалавека. РЖснуе шмат старадаСЮнiх народных песень пра зязюлю, а значыць i пра няшчаснае каханне i разлуку.

Зязюлю частей вышываюцьна посцiлках i ручнiках.

Калi яна паказана СЮ спалучэннi з зоркамi тАУ сiмваламi дзяцей, значыць, твор прысвечаны мацярынскаму гору: цi сын загiнуСЮ навайне, цi нехта з дзяцей памёр (малюнак 2.1.2.1).

Зязюля разам з букетам абазначае, горкую СЮдовiну долю i няшчаснае каханне, разлуку закаханых (малюнак 2.1.2.2) [7, с.137].

Такiм чынам, зязюля тАУ гэта сiмвал няшчаснага кахання, якi СЮ сваю чаргу можа быць сiмвалам гора, страты i г.д., гэта залежыць ад матываСЮ вышыСЮкi.

2.1.3 Русалка як сiмвал трагiчнага нераздзеленага кахання

Трагiчнае, нераздзеленае каханне дзяСЮчыны апета СЮ мастацкай творчасцi многiх народаСЮ ЕСЮропы i звязваецца звычайна з вобразам русалкi. У старажытнай Грэцыi русалак, або нiмфаСЮ, было некалькi: дрыяды тАУ лясныя, наяды тАУ рачныя, нерэiды тАУ марскiя русалкi.

У павер'ях старажытных славян русалкамi рабiлiся няхрышчаныя дзяСЮчынкi, калi яны памiралi. Але часцей тАУ падманутыя, кiнутыя, няшчасныя дзяСЮчаты, якiя тапiлiся з гора.

З глыбокай старажытнасцi СЮ славян вядомы абрадавыя iгрышчы тАУ Русаллi. Яны былi звязаны з аграрнай магiяй, вераю СЮ русалак, якiя распараджалiся воднай стыхiяй i забяспечвалi СЮраджай. Было гэта i свята дзяСЮчат, у якiм спалучалiся энергiя маладосцi i трагiзм няшчаснага кахання, радасць i смутак, абрадавая магiя i звычайная весялосць.

Русалка СЮ народнай мастацкай творчасцi выяСЮляецца па-рознаму, але звычайна СЮ выглядзе букета кветак, якi сваiм сiлуэтам нагадвае дзявочую фiгуру на кусце. На СЮвазе маецца куст калiны, якую звычайна звязваюць з вобразам дзяСЮчыны, што пакутуе ад няшчаснага кахання (малюнак 2.1.3.1).

Акрамя сiмвалiчнага куста калiны русалка часам паказвалася i больш рэалiстычна. Аднак, рэалiзм тут даволi адносны. Фiгуры моцна стылiзаваныя, сiлуэтам нагадваюць Ладу, Лёлю i iншыя жаночыя вобразы (малюнак 2.1.3.2) [7, с.138].

Такiм чынам, русалка тАУ гэта сiмвал нераздзеленага кахання, сiмвал дзяСЮчыны, якая пакутае ад нясчаснага кахання, але ж пры гэтым яна вяселая i маладая, таямнiчая, надзеленная нейкай неверагоднай магiяй.

2.1.4 Голуб i галубка як сiмвалы кахання

ЛюбоСЮнай тэматыкай, матывамi кахання прасякнута амаль уся матэрыяльная i духоСЮная дзейнасць чалавека.

Увогуле голуб сiмвалiзуе многiя паняццi. Ён выступаСЮ як сiмвал мiру, у хрысцiянстве абазначае Святога духа. Але часцей за СЮсё ён сiмвалiзуе каханне. Вобразы голуба i галубкi сустракаюцца СЮ многiх народных песнях. Каханне можа толькi зараджацца або iсцi на спад, быць узаемным цi трагiчным. Усе гэтыя асаблiвасцi СЮ народнай мастацкай творчасцi набылi адпа

Вместе с этим смотрят:

"Quo vadis": проекцiя на сучаснiсть

"Культура": типология определений

"Русские сезоны" в Париже

"Серебряный век" в русском искусстве

"Серебряный век" российской культуры