Арганiзацыя Беларускай АСЮтакефальнай ПраваслаСЮнай Царквы

Арганiзацыя Беларускай АСЮтакефальнай ПраваслаСЮнай Царквы

праваслаСЮная цероковная беларусь

Неспадзяванай атакай дня 22 чэрвеня 1941 г. немцы мусiлi да панiчнага адступленьня савецкiя армii, сканцэнтраваныя на заходняй мяжы Беларусi. За два тыднi нямецкiя армii былi каля Нэвеля i РаслаСЮля, а СЮ верасьнi 1941 г. немцы падступалi да Ленiнграду i абкружалi Маскву. Будучы СЮпэСЮненымi СЮ сваей перамозе, немцы распачалi рэалiзацыю сваей загадзя падрыхтаванай колёнiяльнай палiтыкi на заваяваных прасторах усходу ЭСЮропы.

Яшчэ на пачатку вайны прадстаСЮнiкi нямецкiх урадавых колаСЮ, па iх собскай iнiцыятыве, спаткалiся з прадстаСЮнiкамi беларусаСЮ у Бэрлiне. 3 боку беларусаСЮ у нарадзе прымалi СЮдзел: iнж. Анатоль Шкутка, кс. Вiнцук ГадлеСЮскi i iнш. На гэтай нарадзе немцы прапанавалi беларусам прыняць актыСЮны СЮдзел у антысавецкай барацьбе, аднак не акрэсьлiвалi будучага лёсу Беларусi па перамозе над бальшавiкамi. БыСЮ створаны беларускi аддзел пры прапагандовай нямецкай арганiзацыi ВРЖНЭТА. Перад самым пачаткам вайны былi спушчаныя на парашутах, на савецкiх тылох у Беларусi, групы беларускiх падрыСЮнiкоСЮ, арганiзаваныя пры дапамозе нацыянальнага беларускага актыву на эмiграцыi. Ужо першыя нямецкiя вайсковыя часткi на Беларусi распаСЮсюджвалi адозву да беларускага народу, у якой абвяшчалася аб вайне за вызваленьне ад бальшавiзму, а Беларусь праклямавалася жыцьцёвым прасторам беларускага народу.

3 першымi нямецкiмi вайсковымi часткамi на Беларусь прыбывалi з эмiграцыi беларускiя нацыянальныя працаСЮнiкi, якiя разам з уцалеСЮшым на мясцох беларускiм нацыянальным актывам, займалi кiруючыя адмiнiстрацыйныя становiшчы: старшыняСЮ акругаСЮ, паветаСЮ, кiраСЮнiкоСЮ палiцыi i iнш. Сярод гэтага беларускага актыву была частка замаскаваных польскiх дывэрсантаСЮ, якiя запiсвалiся СЮ Беларускiм Камiтэце СЮ Варшаве беларусамi, атрымлiвалi рэкамандацыю надзейных беларусаСЮ, былi накiроСЮваныя на Беларусь, займалi тут адказныя становiшчы, а праводзiлi польскую дывэрсыйную работу на шкоду беларускай справе. Палякi iмкнулiся ахапiць сваiм апаратам адмiнiстрацыю i СЮладу на Беларусi, i вынiшчалi беларускi Нацыянальны актыСЮ. Такiм чынам, ад самага пачатку вайны на Беларусi распачалася беларуска-польская барацьба. Гэта барацьба была вельмi цяжкай для беларусаСЮ таму, што беларускi нацыянальны актыСЮ быСЮ невялiкi, вынiшчаны папярэдня савецкай i польскай акупацыйнымi СЮладамi. Немцы скарыстоСЮвалi цяперашнюю барацьбу СЮ сваiх мэтах, вынiшчаючы то польскi, то беларускi актыСЮ, якiя яны уважалi за канкурэнтаСЮ пры сваiм панаваньнi над Беларусяй.

Экстэрмiнацыйную палiтыку немцы разгарнулi СЮжо СЮвосенi 1941 г. адносна некаторых нацыянальных групаСЮ, пражываючых на Беларусi. Жыды былi iзаляваныя адразу па СЮсей Беларусi СЮ гэтто па гарадох, абгароджаных калючым дротам. РЖншаму насельнiцтву было забаронена зносiцца з iмi, пад пагрозай суровых караСЮ. На працягу 1941-1942 гадоСЮ усё жыдоСЮскае i цыганскае жыхарства Беларусi было вымардавана немцамi.

Немцы знайшлi на Беларусi рэлiгiйнае жыцьцё у зарганiзаваным стане на заходняй частцы краю, гдзе бальшавiкi не пасьпелi яшчэ яго цалком вынiшчыць. У гарадох: Вiльнi, Пiнску i Жыровiцах прабывалi праваслаСЮныя япiскапы са сваiмi епархiяльнымi СЮправамi; ува СЮсiх прыходах былi сьвятары, адбывалiся багаслужэньнi, iскавалi манастыры, вернiкi масава наведвалi багаслужэньнi.

На СЮсходняй частцы Беларусi рэлiгiйнае жыцьцё было поСЮнасьцю зьнiшчана савецкiмi СЮладамi. У сталiчным Менску захавалася непарушанай адна малая царкоСЮка на вайсковых могiлках. Усе iншыя з яшчэ iснуючых будынкаСЮ-цэркваСЮ былi пераробленыя для не рэлiгiйных мэтаСЮ; напрыклад: КацярынаСЮскi сабор тАФ на склад кансэрваСЮ для фабрыкi; Прэабражэнская царква тАФ на спартовы клюб i залю для танцаСЮ; Казанская (чыгуначная) царква тАФ на клюб глуха-нямых; царква сьв. Духавага манастыра тАФ на архiСЮ. Такое самае становiшча было на СЮсей РОсходняй Беларусi.

Каталiцкiя касьцёлы, пратэстанцкiя кiрхi, жыдоСЮскiя сынагогi, магамэтанскiя мэчаты былi СЮ падобным стане.

Нямецкае вайсковае камандаваньне, скарыстоСЮваючьi рэлiгiйнасьць беларускага народу для прыцягненьня яго на свой бок, спрыяла аднаСЮленьню праваслаСЮнага рэлiгiйнага жыцьця. Нямногiя СЮцалеСЮшыя ад зьнiшчэньня бальшавiкамi сьвятары, распачыналi духоСЮную дзейнасьць, атрымлiвалi адумысловыя пасьведчаньнi ад нямецкiх уладаСЮ, ахоСЮваючыя iх правы. Аднак, з духавенетва "Усходняй Беларусi дажылi толькi лiчаныя адзiнкi.

Ад самага пачатку зьнiшчэньня савецкай улады на Беларусi, духавенства з Заходняй Беларусi распачало мiсыйную працу на РОсходняй Беларусi. Першыя часткi нямецкiх войскаСЮ прывезьлi СЮ Менск з Пружаншчыны, без паразумленьня з праваслаСЮнай iерархiяй, iера-манаха РОладзiмера ФiнькоСЮскага. Веруючыя спаткалi яго з вялiкай прыхiльнасьцяй i распачалi арганiзаваць царкоСЮна-рэлiгiйнае жыцьцё. 3 актыСЮнейшых вернiкаСЮ быСЮ арганiзаваны царкоСЮна-будаСЮнiчы камiтэт, якi распачаСЮ аднаСЮленьне iснуючых цэркваСЮ: Прэабражэнскай, КацярынаСЮскага сабору i СтаражоСЮскай. Беларуская гарадзкая СЮправа дапамагала гэтай дзейнасьцi. У жнiСЮнi 1941 г. аднавiлiся багаслужэньнi СЮ Прэабражэнскай царкве. Народ запоСЮнiСЮ царкву, пры гэтым было шмат моладзi. ЦаркоСЮны хор, спантанiчна арганiзаваны з даСЮнейшых харыстых i опэрных сьпевакоСЮ, дасканалым сьпевам чудовых малiтаСЮных мэлёдыяСЮ рабiСЮ моцнае СЮражаньне на народ. РЖераманах ФiнькоСЮскi, беларускага паходжаньня, прабываСЮ раней у расейскiм духоСЮным асяродзьдзi, а цяпер прапаведаваСЮ па расейску. У канцы жнiСЮня 1941 г. iераманаха ФiнькоСЮскага наведалi сьв. М. Лапiцкi i iнж. I. Касяк, у паразуменьнi з Р. АстроСЮскiм, намесьнiкам Менскай акругi. На запытаньне, як а. ФiнькоСЮскi заглядаецца на беларусiзацыю царкоСЮнага жыцьця i на увязку з беларускай адмiнiстрацыей, тАФ а. ФiнькоСЮскi адказаСЮ, што ён працуе з немцамi, мае ад iх дапамогу, а таму ён будзе i надалей супрацоСЮнiчаць толькi з немцамi.

Карыстаючы з выняткавага становiшча i апекi вайскова-палiтычных нямецкiх уладаСЮ, пры адсутнасьцi япiскапаСЮ на Усходняй Беларусi, а. ФiнькоСЮскi разгарнуСЮ сваеасаблiвую дзейнасьць. Ён раз'-яжджаСЮ па гарадох Усходняй i Заходняй Беларусi, назначаСЮ сьвятароСЮ на прыходы i самачынна прыняСЮ на сябе ролю, якая належыла япiскапу. У дачыненьнi да мясцовага духавенства ён трымаСЮся высакамерна. Не маючы надзеi на падтрымку мiтр. Панцялеймана i яп. Вэнэдыкта, якiя ведалi неадукаванасьць i нездавальняючыя мараль-ныя якасьцi а. ФiнькоСЮскага, гэты апошнi стаСЮ уважаць сябе СЮ юрысдыкцыi мiтрапалiта ВаршаСЮскага Дзянiса i арх. Пiнскага Аляксандра.

Ня толькi у Менску, але i СЮ ваколiчных гарадох распачалася адбудова царкоСЮнага жыцьця, пры чым Менск спаСЮняСЮ ролю адмiнiстрацыйнага цэнтру. На багаслужэньнi сюды сталi масава прыяжджаць веруючыя з блiжэйшых i далейшых вёсак i мястэчак. Веруючыя прыносiлi дзяцей i прыводзiлi падрастаючую моладзь для хрышчэньня. Вернiкi зносiлi царкоСЮныя рэчы, багаслужбовыя кнiгi, перахаваныя з вялiкiм пiэтызмам i ахвярнасьцяй у сваiх памешканьнях, наражаючы жыцьцё на небясьпеку. У iншых гарадох i мястэчках РОсходняй Беларусi было цяжэй арганiзаваць багаслужэньнi, дзеля адсутнасьцi сьвятароСЮ. Аднак усюды спантанiчна тварылiся царкоСЮныя камiтэты, якiя, разам з беларускай адмiнiстрацыей, аднаСЮлялi цэрквы i царкоСЮныя будынкi, шукалi сьвятароСЮ, зьвяртаючыся СЮ Менск i СЮ Заходнюю Беларусь. 3 абшараСЮ Усходняй Беларусi, прылягаючых да Заходняй, народ масава прыяжджаСЮ у цэрквы Заходняй Беларусi часта з адлегласьцi за 70 км. Асаблiва многiя прывозiлi дзяцей i моладзь для хрышчэньня. У царкве СЮ Радашкавiчах у сьвяточныя днi было хрышчаных па 200 да 250 дзяцей. Народ выяСЮляСЮ глыбокую рэлiгiйнасьць.

Па суседзтву з Радашковiчамi, на б. Усходняй Беларусi, знаходзiцца вёска Рагавая, у якой у гэту пару стаяла царква, зачыненая бальшавiкамi i даведзеная iмi да паСЮразваленага стану. Увосенi 1941 г. з Радашкавiч вышаСЮ крэсны ход, ведзены прат. I. Жарскiм, кiруючыся СЮ Рагавую. У Рагавой сабралася мноства мясцовага народу, якi з перахаванымi ад бальшавiкоСЮ абразамi СЮрачыста спаткаСЮ крэсны ход i разам увайшоСЮ у разваленую царкву, ня могучы СЮ ей зьмясьцiцца. Рэлiгiйны настрой вылiваСЮся СЮ гарачых малiтвах i агульным узвышаным настроi, пры успамiнах аб мiнулых бальшавiцкiх жахах i зьдзеках над народам i рэлiгiяй.

У другой палове верасьня 1941 г. прыехаСЮ у Менск з Жыровiц япiскап Берасьцейскi Вэнэдыкт, з мэтай запазнацца на мейсцы з палажэньнем царкоСЮных спраСЮ, для арганiзацыi i адбудовы царквы на РОсходняй Беларусi. А. ФiнькоСЮскi ня прызнаСЮ яп. Вэнэдыкта за свайго духоСЮнага кiраСЮнiка i прыняСЮ яго, як прыватную асобу, ня пусьцiСЮшы СЮ архiрэйскi дом, а пасялiСЮшы СЮ манастырскай кельлi. Адначасна а. ФiнькоСЮскi стараСЮся перашкодзiць яп. Вэнэдыкту пры арганiзацыйных захадах па царкоСЮных справах.

Яп. Вэнэдыкт рабiСЮ стараньнi для прызнаньня нямецкiмi СЮладамi духоСЮнага кiраСЮнiцтва мiтр. Панцялеймана над ПраваслаСЮнай Царквой ува СЮсей Беларусi. У гэту пару СЮ Менску адбывалася зьмена нямецкага вайсковага кiраСЮнiцтва праз нямецкую цывiльную адмiнiстрацыю. Новапрызначаны Гэнэральны Камiсар, Вiльгэльм Кубэ, перабiраСЮ уладу ад нямецкага вайсковага камандаваньня i ад беларускага намесьнiцтва, якое лiквiдавалася, ператвараючыся СЮ тэхнiчна-дарадчае тАЮнэбэн-бюро". Р. АстроСЮскi не пагадзiСЮся з такой роляй для беларускай адмiнiстрацыi i пакiдаСЮ Менск, выяжджаючы СЮ ваенную зону, для арганiзацыi там адмiнiстрацыi. Яп. Вэнэдыкт яшчэ засьпеСЮ Р. АстроСЮскага СЮ Менску, з якiм ён адбыСЮ нараду, пры СЮдзеле сьвятароСЮ: М. Лапiцкага i I. Кушнера.

АстроСЮскi цiкавiСЮся арганiзацыей царкоСЮнага жыцьця на Беларусi, iмкнучыся абаперцi яго на беларускiм япiскапаце i асьвечаным беларускiм сьвятарсьцьве. Ад яп. Вэнэдыкта АстроСЮскi зажадаСЮ, каб арганiзацыя царквы на Беларусi праводзiлася СЮ нацыянальным беларускiм напрамку, з пажаданьнем высьвячэньня новых япiскапаСЮ беларусаСЮ, з чым яп. Вэнэдыкт пагадзiСЮся. Неадкладна АстроСЮскi напiсаСЮ лiст у Гэнэральны Камiсарыят Беларусi з прозьбай прызнаць мiтр. Панцялеймана кiраСЮнiком ПраваслаСЮнай Царквы на СЮсей Беларусi. Праз некалькi дзён яп. Вэнэдыкт быСЮ выклiканы СЮ Гэнэральны Камiсарыят Беларусi, гдзе яму былi пададзеныя СЮмовы, пад якiмi можа арганiзавацца праваслаСЮная царква на Беларусi. Царква мела быць:

а) аСЮтакефальнай,

б) нацыянальна-беларускай,

в) мiтр. Панцялейман, як яе галава, не павiнен падпарадкавацца нi МаскоСЮскаму мiтрапалiту Сяргею, нi ВаршаСЮскаму мiтрапалiту Дзянiсу, нi Нямецкаму мiтрапалiту Серафiму.

Прапанаваныя СЮмовы былi прыня-тыя мiтр. Панцялейманам з абумоСЮленьнем, што аб'яСЮленьне аСЮтаке-фалii Беларускай Царквы адбудзецца пасьля атрыманьня на гэта зго-ды ад мацеры-царквы расейскай, а так сама ад iншых аСЮтакефаль-ных праваслаСЮных цэркваСЮ. У сваiм лiсьце да мiтр. Панцялеймана, з дня 3 кастрычнiка 1941 г., Гэнэральны Камiсар Беларусi падаСЮ пiсьмова свае СЮмовы. Гэты лiст быСЮ даручаны яп. Вэнэдыкту для пе-радачы мiтрапалiту Панцялейману. У лiсьце пiсалася:

а) ПраваслаСЮная царква на Беларусi мае кiравацца сваiмi канонамi i нямецкая СЮлада ня будзе мяшацца СЮ яе нутраное жыцьцё;

б) праваслаСЮная царква на Беларусi мае называцца: "Беларуская аСЮтакефальная праваслаСЮная нацыянальная царква";

в) пропаведзь, навучаньне рэлiгii i адмiнiстрацыйнае справаводзтва царквы маюць быць на беларускай мове;

г) назначэньне япiскапаСЮ, сьвятароСЮ i благачынных ня можа адбывацца бяз ведама нямецкiх уладаСЮ;

д) мае быць прадстаСЮлены статут Беларускай аСЮтакефальнай праваслаСЮнай нацыянальнай царквы;

е) багаслужэньнi маюць адбывацца на царкоСЮна-славянскай мове.

Пасьля гэтага адбылася нарада мiтр. Панцялеймана з яп. Вэнэдыктам. Адзiн з пунктаСЮ гэтай нарады гаварыСЮ: "Каб абняць сваей ДухоСЮнай апекай усё праваслаСЮнае насельнiцтва Беларусi ды СЮзгоднiць сваю працу з напрамкам, выражаным у лiсьце (Гэнэральнага Камiсара Беларусi), тАФ прыняць Высокапрэасьвяшчэньнейшаму мiтрапалiту Панцялейману тытул: "Мiтрапалiт Менскi i СЮсей Беларусi". Наступна мiтр. Панцялейман выслаСЮ лiст Гэнэральнаму Камiсару Беларусi, у якiм паведамляСЮ, што згаджаецца працаваць у напрамку згодным з лiстом Гэнэральнага Камiсара, зазначаючы, што арганiзацыя царквы на Беларусi павiнна адбывацца кананiчным шляхам, бяз шкодных для царквы пабочных уплываСЮ, пасьля чаго толькi можа быць прыгатаваны i прадстаСЮлены статут царквы. Для дабра царквы неабходна пражываць мiтрапалiту СЮ галоСЮным горадзе Менску, адчынiць у Менску духоСЮную сэiмiнарыю i кароткатэрмiновыя курсы для падрыхтоСЮкi сьвятароСЮ.

Па СЮрэгуляваньнi праСЮных дачыненьняСЮ царквы да уладаСЮ, мiтрапалiт Панцялейман i яп. Вэнэдыкт распачалi арганiзацыю царкоСЮнага жыцьця на Усходняй Беларусi. Па даручэньню мiтрапалiта яп. Вэнэдыкт арганiзаваСЮ часовую Мiтрапалiтальную РОправу Беларусi, у склад якой увайшлi: старшыня тАФ мiтрапалiт, сябры: прат. Язэп Балай, сьв. Мiкалай Лапiцкi i сьв. РЖван Кушнер. Унутры Мiтрапалiтальнай Управы адбывалася сталае цярцё памiж расейскiмi тэндэнцыямi мiтрапалiта з прат. Балаём з аднаго боку, а беларусiзацыйнымi iмкненьнямi сьв. Лапiцкага i сьв. Кушнера з другога боку. Падобнага характару барацьба адбывалася сярод духавенства i вернiкаСЮ i на правiнцыi.

Па даручэньню мiтрапалiта яп. Вэнэдыкт прызначыСЮ прат. Я. Балая настаяцелям КацярынаСЮскага сабору, а сьв. М. Лапiцкага тАФ настаяцелям Чыгуначнай царквы, а пасьля некалькiх перамяшчэньняСЮ тАФ выконваць абовязкi настаяцеля таго-ж сабору. Сьв. I. Кушнер быСЮ прызначаны настаяцелям царквы на вайсковых могiлках. Манастырская Прэабражэнская царква была затрымана за мiтрапалiчай кафэдрай. У канцы 1941 г. настаяцелям чыгуначнай царквы быСЮ прызначаны сьв. Н. П. Так былi абсаджаныя СЮсе цэрквы СЮ Менску, адбудова якiх заканчавалася. РЖераманах У. ФiнькоСЮскi быСЮ адсунены ад царкоСЮных спраСЮ i забаронены СЮ сьвяшчэннаслужэньнi, аднак ён дабравольна не СЮступаСЮ. Калi СЮ Менск прыбылi новапрызначаныя для працы сьвятары: М. Лапiцкi i Я. Балай, то супрацоСЮнiкi iерам. ФiнькоСЮскага ня пушчалi iх у Прэабражэнскi манастыр, у якiм прыбылыя хацелi затрымацца. Пазьней, па прыбыцьцi СЮ Менск мiтр. Панцялеймана i яп. Фiлафея, iерам. ФiнькоСЮскi надалей пражываСЮ у архiрэйскiм доме ды iнтрыгаваСЮ супроць архiрэяСЮ. Былi патрэбныя адумысловыя захады перад Гэнэральным Камiсарам Беларусi для таго, каб высялiць яго з архiрэйскага дому.

Справай адбудовы праваслаСЮнага царкоСЮнага жыцьця на Беларусi цiкавiлiся: Беларускi Нацыянальны Камiтэт у Варшаве i мiтрапалiт ВаршаСЮскi Дзянiс. Мiтр. Дзянiс уважаСЮ Заходнюю Беларусь за належучую да сваей юрысдыкцыi, часова аддзеленую СЮ 1939 г. ваеннымi дзеяньнямi. Цяперашняя акупацыя яе немцамi давала надзею мiтр. Дзянiсу на паварот гэтых абшараСЮ пад яго юрысдыкцыю. Для рэалiзацыi сваiх намераСЮ ён стварыСЮ пад сваiм старшынствам Беларускую ЦаркоСЮную Раду, запрасiСЮшы СЮ яе беларусаСЮ: архiмандрыта Фiлафея, д-ра РЖвана Ермачэнку, д-ра Вiтушку, д-ра КраскоСЮскага, Барыса Стрэльчыка. Першае паседжаньне гэтай рады, з дня 9 верасьня 1941 г., апрацавала i выслала мэмарандум да цэнтральных нямецкiх уладаСЮ у Бэрлiне, у якiм былi высуненыя пажаданьнi СЮ царкоСЮнай галiне для Беларусi i былi выстаСЮленыя кандыдаты для высьвячэньня СЮ сан беларускiх япiскапаСЮ тАФ архiмандрыты: Фэафан (Пратасэвiч), Фiлафей (Нарко) i Апанас (Мартос). Мэмарандум быСЮ перададзены д-рам Ермаченкам непасрэдна СЮ Бэрлiне, якi праз некалькi дзён тАФ 18 верасьня 1941 г. паведамiСЮ архiм. Фiлафея, што нямецкi СЮраднiк, якому ён перадаСЮ мэмарандум, "таiць зусiм па на-шым баку i абяцаСЮ беларускай царкве найбольшае падтрыманьне. Ён сказаСЮ, што немцы ня толькi дазволяць нам высьвяцiць 3-х япiскапаСЮ, але будуць нас усебакова падтрымлiваць у нашых дамаганьнях беларускай незалежнай царквы".

Для дакладнейшага азнаямленн з беларускiмi царкоСЮнымi справамi на месцы на Беларусь паехалi з Варшавы архiм. Фiлафей i Б. Стрэльчык. Яны паехалi СЮ Жыровiцы да мiтр. Панцялеймана i прыбылi сюды СЮ тую пару, калi Гэнэральны Камiсар Беларусi прызнаСЮ мiтр. Панцялеймана галавой Беларускай Царквы. Бачучы такое палажэньне, на прапанову мiтр. Панцялеймана, архiм. Фiлафей згадзiСЮся высьвяцiцца СЮ япiскапа i абняць кiраСЮнiцтва епархii на Беларусi. Хiратонiя архiм. Фiлафея СЮ сан япiскапа адбылася 23 лiстапада 1941 г. у Жыровiцкiм манастыры. На высьвячэньне былi запрошаныя: архiяп. Бэрлiнскi Серафiм, архiяп. Сымон i яп. Венiямiн з Валынi, але нiхто з iх ня прыбыСЮ i хiратонiю выканалi мiтр. Панцялейман i яп. Вэнэдыкт. За Фiлафеям быСЮ прызнаны тытул тiскапа Слупкага. У наступны дзень адбылося паседжаньне сабору япiскапаСЮ Беларускай ПраваслаСЮнай Царквы, пры СЮдзеле: мiтр. Панцялеймана тАФ як старшыня, яп. Вэнэдыкта i яп. Фiлафея тАФ як кiраСЮнiка спраСЮ сабору. Сабор даручыСЮ яп. Вэнэдыкту кiраСЮнiцтва царквой на Горадзеншчыне, далучанай немцамi да Усходнiх ПрусаСЮ i аддзеленай ад Гэнэральнага Камiсарыяту Беларусi. Па заканчэньнi сабору яп. Вэнэдыкт пераехаСЮ у Горадню i абняСЮ кiраСЮнiцтва Горадзенскай епархiяй. Мiтр. Панцялейман i яп. Фiлафей дня 29 лiстапада 1941 г. выехалi СЮ Менск, прызначаны на адмiнiстрацыйны цэнтр Беларускай ПраваслаСЮнай Царквы. Уладыкi прыбылi СЮ Менск у нядзелю 30 лiста-пада, гдзе iх пры Прачысьценскiм саборы спаткалi прадстаСЮнiкi беларускай адмiнiстрацыi са старшынёй гораду В. РЖваноСЮскiм на чале, дэлегаты грамадзкiх арганiзацыяСЮ i мноства народу. Сустрэча была СЮрачыстая i сардэчная, тАФ усе цешылiся з узнаСЮленьня царкоСЮнага жыцьця з япiскапамi на чале.

На пачатку СЮладыкi зьвярнулi СЮвагу на справу адбудовы цэркваСЮ у Менску. Мiтрапалiт рэарганiзаваСЮ будаСЮнiчы камiтэт, запрасiСЮшы СЮ яго новых людзей, а яп. Фiлафей узяСЮ пад свой нагляд яго дзейнасьць. У Менску было адноСЮлена СЮрачыстае архiрэйскае багаслужэньне, з мастацкiм царкоСЮным сьпевам i прыгожымi пропаведзямi. Народ запаСЮняСЮ Прачысьценскi сабор i ня мог зьмясьцiцца СЮ iм. Пропаведзi арх. Фiлафея, закранаючыя нядаСЮныя часы крывавага бальшавiцкага зьдзеку над народам i царквой, выклiкалi агульныя сьлёзы i галосны плач у саборы. Народ з далейшых мясцовасьцяСЮ прыбываСЮ у Менск, каб прысутнiчаць на архiрэйскiм багаслужэньнi. Адбывалiся масавыя хрышчэньнi; у сьвяточныя днi духавенства Менску хрысьцiла да 10,000 асоб у дзень.

РЖераманах У. ФiнькоСЮскi, выдалены з архiрэйскага дому, пасялiСЮся СЮ iншым доме каля Прачысьценскага сабору i праводзiСЮ iнтрыгi, каб iзноСЮ атрымаць царкоСЮную СЮладу. Для выяСЮленьня поСЮнай сутнасьцi дзейнасьцi iераманаха У. ФiнькоСЮскага, мiтр. Панцялейман стварыСЮ адумысловую рэвiзыйную камiсыю для правядзеньня кантролю яго дзейнасьцi за СЮвесь час прабываньня яго СЮ Менску. У склад рэвiзыйнай камiсыi былi запрошаныя: прат. Я. Балай, прат. I. Кушнер, iнж. I. Касяк, нач. палiцыi Ю. Саковiч, акруговы судзьдзя А. Арэхва i iнш. Камiсыя дапрасiла многiх сьведкаСЮ са складу будаСЮ-нiчага камiтэту, прыхаджанаСЮ сабору, кiраСЮнiцтва менскага гарадзкога музэю i iнш. Запрошаны для выясьненьняСЮ iераманах ФiнькоСЮскi ня прыбыСЮ на камiсыю, а нач. палiцыi Ю. Саковiч атрымаСЮ паведамленьне ад нямецкага СД (палiтычная палiцыя), каб а. ФiнькоСЮскага ня турбаваць, бо гэта можа вельмi дрэнна скончыцца для самой рэвiзыйнай камiсыi. Акты рэвiзыйнай камiсыi былi СЮзятыя ад сябры камiсыi, I. Касяка, шляхам начнога налёту на яго памешканьне праз агентаСЮ СД. Пазьней акты былi зьверненыя з тым, што камiсыя магла далей праводзiць рэвiзыю.

Сабраныя матар'ялы сьцьвярджалi праступствы матар'яльнага, маральнага i нацыянальна-культурнага характару, ня лiцуючыя з годнасьцяй духоСЮнай асобы. Мiж iншым, з музэю былi забiраныя а. ФiнькоСЮскiм ня толькi старажытныя рэлiгiйныя памятныя рэчы, але i кiтайскiя вазы. Пры гэтым а. ФiнькоСЮскi адмаСЮляСЮся падпiсваць паквiтаваньнi аб забiраных iм рэчах, аб чым прасiСЮ кiраСЮнiк музэю. У сакавiку iераманах ФiнькоСЮскi быСЮ аддадзены пад духоСЮны суд япiскапаСЮ i яго справу разглядаСЮ сабор япiскапаСЮ. Нямецкiя прадстаСЮнiкi СД настоiвалi на прыдзяленьнi а. ФiнькоСЮскаму аднае з лепшых цэркваСЮ у Менску i пагражалi, СЮ выпадку адмовы.

Рэвiзыйная камiсыя апрацавала сваё заключэньне, з прапановай пазбавiць а. ФiнькоСЮскага духоСЮнага сану. Заключэньне падлiсалi сьвецкiя сябры камiсыi, а духоСЮныя сябры адмовiлiся падпiсаць, ня хочучы наражацца на небясьпеку. Матар'ял рэвiзыйнай камiсыi быСЮ прадстаСЮлены мiтр. Панцялейману, а одпiс заключэньня тАФ перададзены нямецкаму пракурору. Хутка пасьля гэтага а. ФiнькоСЮскi быСЮ арыштаваны i пасаджаны СЮ турму. Па пэСЮным часе ён быСЮ звольнены з турмы пад умовай неадкладнага выезду з Беларусi СЮ Варшаву.

Памiма вялiзных вынiшчэньняСЮ усяго нацыянальна-беларускага, як балынавiкамi, так i палякамi, уцалеСЮшая беларуская iнтэлiгэнцыя распачала саматужную арганiзацыйную дзейнасьць па СЮсiх га-радох i мястэчках Беларусi. Усюды арганiзавалiся нацыянальныя актывы, якiя аланоСЮвалi кiраСЮнiцтва на мясцох. У Менску так сама iснаваСЮ нацыянальны беларускi актыСЮ, якi распачаСЮ ахоплiзаньне паасобных дзялянак жыцьця: гарадзкую управу, гарадзкую палiцыю, Менскую акруговую СЮправу, выдавецтва, школьную спразу i iнш. Асаблiвая увага была зьвернена на дзьве самастойныя арганiзацыi цэнтралiстычнага характару: на Беларускую Народную Самапомач i на Беларускую ПраваслаСЮную Царкву, у якiх былi магчымасьцi праводзiць шырокую легальную беларускую працу.

Менскi беларускi нацыянальны актыСЮ ня быСЮ увесь уняты СЮ форму арганiзацыi i ня быСЮ аднадумны па СЮсiх насоСЮваючыхся пы-таньнях беларускай справы. Арганiзаваную форму дзейнасьцi разгор-твалi наступныя асобы: нач. палiцыi Ю. Саковiч, д-р Янка Станкевiч, рэдактар Антон Адамовiч, iнж. РЖван Касяк, судзьдзя Аркадзi Арэхва, сьв. Мiкалай Лапiцкi, сьв. Н. П. i iнш. Гэта група, СЮ сваей балынынi, iшла да стварэньня нелегальнай партыi Беларускiх Нацыяналiстых. Да гэтай групы даходзiлi пражываючыя на правiнцыi: Усевалад Родзька i Мiхась Рагуля тАФ працуючыя СЮ Вiцебску, Рыгор Зыбайла тАФ працуючы СЮ Слонiме, iнж. Гiнько тАФ працуючы СЮ Глыбокiм i iншыя. Асабняком трымалiся: кс. Вiнцук ГадлеСЮскi, д-р РЖван Ермачэнка, старшыня ВацлаСЮ РЖваноСЮскi, радактар УладыслаСЮ КазлоСЮскi. Увесь беларускi актыСЮ сталiцы i акругаСЮ задзiночыСЮся пазьней цi то СЮ Цэнтральнай Радзе Беларускай Народнай Самапомачы, цi СЮ кiраСЮнiцтве акруговых аддзелаСЮ Беларускай Народнай Самапомачы (БНС). На справы праваслаСЮнай царквы СЮ Менску зьвярнулi СЮвагу сьвятары: М. Лапiцкi, Н. П, I. Кушнер, А. КоСЮш, нач. палiцыi Ю. Саковiч, iнж. I. Касяк, судзьдзя А. Арэхва, судзьдзя Л. Галяк, а на правiнцыi

тАФ iншыя сябры. Гэты актыСЮ дзеiСЮ у напрамку беларусiзацыi царквы i арганiзацыi яе СЮ самастоСЮную аСЮтакефальную Беларускую ПраваслаСЮную Царкву. Па прыезьдзе СЮладыкаСЮ у Менск беларускi актыСЮ недкладна навязаСЮ з iмi лучнасьць.

Мiтрапалiт Панцялейман быСЮ ведамы беларускаму грамадзтву, як стойкi расейскi патрыёт, якi за сваю вернасьць МаскоСЮскай патрыярхii быСЮ рэпрэсаваны польскiмi СЮладамi, а пазьней за гэта тАФ фаварызаваны балыпавiцкiмi СЮладамi. Адначасна было ведама аб про-сталiнейнасьцi i шчырасьцi характару мiтрапалiта. Прыпушчалася, што мiтрапалiт ня будзе перашкаджаць беларускаму напрамку СЮ арганiзаванай царкве, а як галава царквы ён будзе пiльнаваць яе з кананiчнага боку. Усю царкоСЮна-адмiнiстрацыйную працу меСЮ выконваць япiскап беларус, як памоцнiк мiтрапалiта. На памочнiка мiтрапалiта намячаСЮся яп. Фiлафей, што на пачатку адказвала поглядам самога яп. Фiлафея. Для навязаньня непасрэднага кантакту з яп. Фiлафеям, беларускi актыСЮ арганiзаваСЮ вячэру на кватэры КасякоСЮ.

На гэту вячэру былi запрошаныя: яп. Фiлафей, старшыня гораду РЖваноСЮскi, радактар КазлоСЮскi i iнш. асобы з актыву. АсноСЮны абмен думак iншоСЮ у напрамку пажаданьняСЮ, скiраваных да СЮладыкi, каб кiраСЮнiцтва царквы праводзiла беларусiзацыю СЮ царкоСЮным жыцьцi. Яп. Фiлафей запэСЮняСЮ, што ён разам з беларускiм грамадзтвам будзе працаваць на царкоСЮнай нiве для агульнай беларускай справы.

Аднак, ход жыцьця праваслаСЮнай царквы на Беларусi iшоСЮ у даСЮнейшым расейскiм налрамку i нiчога не зьмянялася СЮ беларускiм духу. ПрыбыСЮшыя СЮ Менск уладыкi не рабiлi нiякага распараджэньня аб увядзеньнi беларускай мовы СЮ пропаведзь i царкоСЮнае справа-водзтаа. Мiтрапалiт сам прапаведваСЮ парасейску i памiнаСЮ падчас багаслужэньняСЮ МаскоСЮскага мiтрапалiта Сяргея. Мiтрапалiт высьвячаСЮ многiх сьвятароСЮ з расейцаСЮ, здаСЮна зьвязаных з царкоСЮным жыцьцём, хаця не маючых духоСЮнай асьветы, i абсаджваСЮ iмi прыходы на Беларусi.

ПрадстаСЮнiкi беларускага актыву наведвалi мiтр. Панцялеймана i яп. Фiлафея, стараючыся даведацца аб цяжкасьцях i перашкодах у беларусiзацыйнай працы, як i аб чарговых мерапрыемствах уладыкаСЮ па гэтай справе. Мiтрапалiт заСЮсёды зводзiСЮ гутарку на пабочныя справы, цьвердзячы, што СЮ сучаснасьцi хопiць для духавенства вы-конваць трэбы i адпраСЮляць багаслужэньнi. Уладыка СЮважаСЮ за патрэбнае затрымаць расейскую мову СЮ царкоСЮным жыцьцi для гарадоСЮ i мястэчак, бо ён уважаСЮ, што гарадзкое насельнiцтва ведае толькi расейскую мову. Для вясковых прыходаСЮ мiтрапалiт пагаджаСЮся СЮвесьцi беларускую мову, але на гэта патрэбен даСЮжзйшы час, i то пасьля заканчэньня вайны.

Яп. Фiлафей, пры спатканьнях з беларускiм актывам цьвердзiСЮ, што ён хацеСЮ-бы працаваць у беларускiм напрамку СЮ царкве, аднак ён зьяСЮляецца толькi вiкарным i нiчога ня можа зрабiць бяз згоды мiтрапалiта.

Тады актыСЮ распачаСЮ больш сыстэматычнае СЮзьдзейнiчаньне на менскiх уладыкаСЮ. У гэтым пляне быСЮ пададзены мiтр. Панцялейману мэмарандум, у якiм высоСЮвалiся наступныя пастуляты:

1) паведамiць увесь беларускi народ праз адчытаньне СЮ цэрквах аб радасным факце арганiзацыi Беларускай аСЮтакефальнай нацыянальнай ПраваслаСЮнай Царквы;

2) вызначыць кiраСЮнiком тымчасовай мiтрапалiтальнай управы СЮ Менску яп. Фiлафея;

3) запрасiць да працы СЮ мiтрапалiтальнай управе наступных знаных беларускаму грамадзянству сьвятароСЮ з вышэйшай багаслоСЮскай асьветай: Н. П., М. Лапiцкага, I. Кушнера, А. Н., а на сакратара тАФ АСЮгена Асiповiча; запрасiць на япiскапскiя кафэдры тАФ архiм. Апанаса Мартоса, япiскапа Венiямiна Навiцкага, прат. Сымона СеСЮбу i абсадзiць iмi япiскапскiя кафэдры на Беларусi;

4) запрасiць да япiскапскix кансысторыяСЮ сьвятароСЮ беларусаСЮ з вышэйшай багаслоСЮскай асьветай;

5) абсадзiць усе благачыньнi беларусамi;

6) арганiзаваць пры кожным прыходзе царкоСЮны камiтэт;

7) арганiзаваць неадкладна духоСЮную сэмiнарыю СЮ Менску;

8) вызначыць камiсыю дзеля апрацаваньня статуту Беларускай АСЮтакефальнай Царквы;

9) вызначыць тымчасовую экзаменацыйную камiсыю для спраСЮджаньня квалiфiкацыяСЮ кандыдатаСЮ на сьвятароСЮ i псаломшчыкаСЮ. Агулам гэты мэмарандум меСЮ 17 пунктаСЮ. Мiтр. Панцялейман i яп. Фiлафей не далi ходу атрыманаму мэмарандуму.

Не атрымлiваючы нiякага водгуку ад уладыкаСЮ у напрамку беларусiзацыi царквы, група менскага актыву пастанавiла зацiкавiць шырэйшае кола беларускай грамадзкасьцi недастатковай дзейнасьцяй у галiне царкоСЮнага жыцьця. Па iнiцыятыве актыву была арганiзаваная нарада СЮ канцы сьнежня 1941 г., з удзелам мiтрапалiта, яп. Фiлафея, прат. Я. Балая, сьв. М. Лапiцкага, сьз. I. Кушнера, д-ра I. Ермачэнкi, iнж. I. Касяка, нач. пал. Ю. Саковiча, суд. А. Арэхвы i iнш. На нарадзе выказвалiся погляды аб необходнасьцi прыдаваць адбудоСЮванай праваслаСЮнай царкве беларускi характар, духавенства павiнна прапаведваць пабеларуску i СЮзгадоСЮваць сваiх прыхаджанаСЮ у праваслаСЮным беларускiм духу. Уладыкi паведамлялi аб цяжкасьцях для такой працы СЮ бягучы ваенны час. Мiтрапалiт зазначыСЮ, што СЮ сучаснасьцi асноСЮнай справай для духавенства зьяСЮляецца выконваньне трэбаСЮ.

Мiтрапалiтальную СЮправу СЮ Менску наведваСЮ прат. Аляксандра КоСЮш, прабываючы на прыходзе СЮ Плешчанiцы. Ён высоСЮваСЮ патрэбу неадкладнай беларусiзацыi царквы i гостра дамагаСЮся адсуненьня прат. Я. Балая ад кiраСЮнiцтва СЮ царкве, як ведамага расейскага царкоСЮнага дзеяча з Вiленскай епархii. У хуткiм часе прат. КоСЮш быСЮ арыштаваны i пасаджаны СЮ менскую турму. Адзiн беларускi сьвятар наведаСЮ СД з прозьбай аб высьвятленьнi прычыны арышту i з захадамi аб звальненьнi арыштаванага. Нямецкi СЮраднiк СД паказаСЮ сьвятару акты НКВД, нiбы паходзячыя з Вiльнi, на аснове якiх прат. КоСЮш абвiнавачваСЮся, як бальшавiцкi працаСЮнiк. У Прыбалтыцы i Вiльнi дзеiСЮ у гэту пару савецкi экзарх Сяргей са сваiм расейскiм актывам; беларускi сьвятар даводзiСЮ фальшывасьць паказаных актаСЮ i правакацыйнасьць усей справы абвiнавачаньня прат. КаСЮша, як працу савецка-расейскiх рук, вынiшчаючых беларусоСЮ. Аднак, стараньнi засталiся бяз вынiку i прат. КоСЮш быСЮ расстраляны немцамi. Сьмерць прат. КаСЮша кiдала сьвятло на iкоцны супрацiСЮ беларусiзацыi царквы праз расейскiя дзейнiкi.

Прат. А. КоСЮш быСЮ чаловым беларускiм праваслаСЮным сьвятаром i быСЮ шырака ведамы за сваю ахвярную i нястомную дзейнасьць за беларусiзацыю праваслаСЮнай царквы СЮ Польшчы. На працягу 25 год ён стойка змагаСЮся супроць расейскага засiльля СЮ Вiленскай епархii i зрабiСЮ шмат карыснага для адраджэньня беларускага нецыянальнага характару праваслаСЮнай царквы на Беларусi. ПасялiСЮшыся СЮ Вiльнi прат. А. КоСЮш быСЮ настаСЮнiкам рэлiгii СЮ Вiленскай Беларускай Гiмназii i кiраСЮнiком iнтэрнату гэтай-жа гiмназii. Стараньнямi яго была адбудаваная Пятнiцкая царква СЮ Вiльнi i арганiзаваная, як беларуская гiмназыяльная царква. Адначасна прат. КоСЮш рэдагаваСЮ беларускi царкоСЮны часапiс тАЬБеларуская Зарнiца", у якiм прапагаваСЮ адбудову Беларускай ПраваслаСЮнай Царквы, як аСЮтакефальнай, згодна з беларускай гiстарычнай традыцыей. За сваю рэлiгiйна-нацыянальную дзейнасьць прат. КоСЮш быСЮ жорстка прасьледваны расейскiм кiраСЮнiцтвам Вiленскай епархii аж да забароны СЮ сьвяшчэннаслужэньнi некалькi разоСЮ. ПазбаСЮлены прыходу прат. КоСЮш на працягу некалькiх год вёСЮ няроСЮную барацьбу. Нарэшце расейцы перамаглi i прат. КоСЮш быСЮ змушаны выехаць з Вiльнi на глухi сельскi прыход у Ласiцу, ПастаСЮскага павету, ды спынiць сваю шырокую дзейнасьць за беларусiзацыю царквы. Варожасьць расейцаСЮ да прат. А. КаСЮша была такой вялiкай, што яны СЮсякiмi сродкамi старалiся яго зьнiшчыць.

Станавiлася ясным, што мiтр. Панцялейман ня будзе дапушчаць да беларусiзацыi царквы, а будзе стабiлiзаваць яе СЮ былым расейскiм напрамку. Яп. Фiлафей у гутарках з паасобнымi прадстаСЮнiкамi актыву высьвятляСЮ, што пры ачолiваньнi царквы праз мiтр. Панцялеймана ён ня можа нiчога зрабiць у напрамку беларусiзацыi яе. Выглядала, што пры адсуненьнi мiтр. Панцялеймана ад кiраСЮнiцтва i СЮзгалаСЮленьнi царквы праз яп. Фiлафея, справа беларусiзацыi царквы пойдзе хутка наперад. Дзеля гэтага СЮ Гэнэральны Камiсарыят быСЮ пададзены мэмарандум праз сяброСЮ актыву, у якiм:

1) высьвятлялася шкадлiвасьць ачолiваньня праваслаСЮнай царквы праз мiтр. Панцялеймана для беларускай нацыянальнай справы i жадалася неадкладнае аддаленьне яго ад кiраСЮнiцтва царквой i пасяленьне на супачынак у Жыровiцкi манастыр;

2) кiраСЮнiцтва царквой прапанавалася абняць яп. Фiлафею;

3) жадалася высьвячэньне новых япiскапаСЮ: архiмандрыта Апанаса, прат. СеСЮбу i запрашэньне на Беларусь яп. Венiямiна;

4) дамагалася хутчэйшага апрацаваньня статуту i правядзеньня аСЮтакефалii Беларускай Царквы.

Мэмарандум займеСЮ скуткi. На пачатку лютага 1942 г. яп. Фiлафей быСЮ запрошаны СЮ Гэнэральны Камiсарыят, гдзе яго прыняСЮ кiраСЮнiк палiтычнага аддзелу Юрда. НасьветлiСЮшы неадпаведкасьць мiтрапалiта на становiшчы кiраСЮнiка Беларускай Царквы дзеля ягонага кiрунку царкоСЮнай палiтыкi СЮ мiнулым i СЮ сучаснасьцi (некаторыя моманты насьвятленьня пакрывалiся з тэзамi мэмарандуму, пададзенага беларускiм актывам), Юрда заявiСЮ, што мiтрапалiт будзе вывезены СЮ Жыровiцкi манастыр, а кiраСЮнiцтва царквой павiнен пе-раняць яп. Фiлафей. На гэта яп. Фiлафей адказаСЮ, што ён ня можа бяз паСЮнамоцтва мiтрапалiта кiраваць Менскай епархiяй i арганiзаваць царкву; калi-б мiтрапалiт быСЮ вывезены з Менску, то яп. Фiлафей, ня хочучы паступаць некананiчна, адмовiцца ад рэлiгiйнай дзейнасьцi на Беларусi i выедзе СЮ Варшаву. Тады Юрда пагадзiСЮся, каб мiтрапалiт застаСЮся СЮ Менску, але бяз умешваньня СЮ справы кiраСЮнiцтва царквой.

Яп. Фiлафей неадкладна перадаСЮ мiтрапалiту аб жаданьнях Юрды. На наступны дзень мiтрапалiт з прат. Балаём наведаСЮ Гэнэральны Камiсарыят. Юрда катогарычна зажадаСЮ ад мiтрапалiта перадачы кiраСЮнiцтва царквой яп. Фiлафею i высунуСЮ iншыя дамаганьнi, з якiмi мiтрапалiт пагадзiСЮся. Пасьля гэтага мiтрапалiт напiсаСЮ на iмя яп. Фiлафея распараджэньне, у якiм гаварылася: На падставе пажаданьня гэнэральнага камiсара, выказанага мне Юрдай у прысутнасьцi прат. Балая, даю загад:

1) пропаведзi i навука Закону Божага павiнны адбывацца на беларускай мове;

2) забараняецца хрысьцiць жыдоСЮ;

3) пакiдаю за сабою апрацаваньне статуту Беларускай ПраваслаСЮнай Царквы;

4) кiраСЮнiцтва Менскай мiтрапалiтальнай епархiяй i СЮсiмi прыходамi на СЮсходзе, апрача тых, якiмi кiруе япiскап Вэнэдыкт, даручаю япiскапу Фiлафею.

У гэту пару прыехаСЮ з Гэнэральнай Губэрнi СЮ Менск архiм. Апанас, запрошаны для архiпастырскай працы на Беларусi мiтр. Панцялейманам i яп. Вэнэдыктам. Архiм. Апанас i прыбыСЮшы з iм Б. Стрэльчык, сябра Беларускай ЦаркоСЮнай Рады СЮ Варшаве, запрапанавалi СЮладыкам склiкаць сабор япiскапаСЮ, падзялiць Беларусь на епархii, прызначыць епархiяльных архiрэяСЮ i прьгаяць нутраны статут Беларускай Царквы. Мiтрапалiт не даваСЮ згоды на склiканьне сабору япiскапаСЮ, а з асабiстых гутарак з мiтрапалiтам вынiкала, што ён праектуе арганiзаваць адну мiтрапалiтальную епархiю для СЮсяе тэрыторыi Беларусi, а iншыя япiскапы маюць быць толькi яго вiкарыямi. Супроць такой канцэпцыi былi СЮсе iншыя япiскапы, таму мiтрапалiт астаточна згадзiСЮся на арганiзацыю царквы згодна з iснаваСЮшай на Беларусi традыцыяй. Апрацаваньне статуту царквы мiтрапалiт даручыСЮ архiм. Апанасу i нарэшце згадзiСЮся на склiканьне сабору япiскапаСЮ.

Дня 3-га сакавiка 1942 г. распачалiся паседжаньнi сабору япiскапаСЮ пры удзеле: мiтр. Панцялейман тАФ як старшыня, яп. Вэнэдыкт, прыбыСЮшы з Гораднi i яп. Фiлафей тАФ сябры i архiм. Апанас тАФ з дарадчым голасам. На пачатку сабор разважыСЮ справу царквы СЮ Горадзеншчыне, аддазеленай немцамi ад Беларусi. Горадзеншчына, з яе 144 прыходамi, не магла зносiцца з царкоСЮным цэнтрам у Менску, дзеля забароны немцамi. Таму сабор стварыСЮ самастойную епархiю з Горадзеншчыны i Беласточчыны СЮ межах "Усходнiх ПрусаСЮ, даСЮ ей аСЮтаномнае становiшча i прызначыСЮ туды архiрэям яп. Вэнэдыкта з тытулам япiскапа Беластоцкага i Горадзенскага, з сядзiбай у Гораднi.

Беларуская Берасьцейшчына, з горадам Берасьцям, была далучана немцамi да ДзяржаСЮнага Камiсарыяту Украiны. Вольную кафэдру Берасьцейскага япiскапа сабор пастанавiСЮ перадаць аднаму з япiскапаСЮ Украiнскай ПраваслаСЮнай Царквы. Справу выбару япiскапа для гэтай акругi сабор пакiнуСЮ для яп. Вэнэдыкта сумесна з духавенствам Берасьцейскай акругi. Духавенства выбрала япiскапам РЖоана (ЛаСЮрыненка), япiскапа Ковельскага, якi прыняСЮ тытул япiiскапа Берасьцейскага i Кобрыньскага.

Наступна сабор япiскапаСЮ падзялiСЮ Беларусь на 5 епархiяСЮ: Менскую тАФ мiтрапалiтальную, МагiлеСЮскую, Смаленскую, Вiцебскую i Наваградзкую. Межы епархiяСЮ пакрывалiся з межамi нямецкiх адмiнiстрацыйных акругаСЮ. На епархii былi прызначаныя япiскапы: на Менскую тАФ мiтрапалiт Панцялейман з тытулам: тАЬАрхiяпiскап Менскi i Мiтрапалiт усяе Беларусi"; на МагiлеСЮскую тАФ яп. Фiлафей з тытулам: япiскап МагiлеСЮскi i МсьцiслаСЮскi; на Вiцебскую тАФ архiм. Апанас з тытулам япiскапа Вiцебскага i Полацкага; на Смаленскую тАФ прат. Сымон СеСЮба з тытулам япiскапа Смаленскага i Бранскага; на Наваградзкую тАФ яп. Венiямiн з тытулам япiскапа Наваградзкага i Баранавiцкага. Сабор пастанавiСЮ выслаць запросiны да яп. Венiямiна, прабываючага СЮ ПачаеСЮскай ЛаСЮры на Валынi, з прозьбай аб ягоным хутчэйшым прыбыцьцi. Да часу ягонага прыезду кiраСЮнiцтва Наваградзкай епархiяй даручалася архiм. Апанасу. Сабор пастанавiСЮ, каб Жыровiцкi манастыр быСЮ падпарадкаваны мiтрапалiту Панцялейману з даданьнем да яго тытулу: сьвяшчэннархiмандрыт Жыровiцкай Сьвята-Усьпенскай абiцелi.

Дня 8 сакавiка 1942 г. адбылася СЮрачыстая хiратонiя архiм. Апанаса СЮ сан япiскапа Вiцебскага, праз мiтр. Панцялеймана, яп. Вэнэдыкта i яп. Фiлафея, пры СЮдзеле прадстаСЮнiкоСЮ ад беларускiх устаноСЮ i мноства народу. Падчас гэтай хiратонii мiтрапалiт узн

Вместе с этим смотрят:

"Одесский миф" как миф: (Ранние годы "одесского мифа")

РЖудаiзм як нацiональна релiгiя iвреiв

Анализ и сравнение существующих представлений об исповеди в различных конфессиях

Антихрист и время его пришествия

Астральные мифы